Οι εθνότητες στη Βουλγαρία: Αρμένιοι
Οι Αρμένιοι αποτελούν μια από τις μικρότερες, αλλά με έντονη παρουσία, εθνικές μειονότητες στη Βουλγαρία.
Δεν υπάρχουν εξακριβωμένα στοιχεία για την αρμενική διασπορά στη βουλγαρική επικράτεια για την περίοδο πριν την κατάκτησή της από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο παλαιότερος διατηρημένος αρμενικός ναός βρίσκεται στην παραδουνάβια πόλη Σιλίστρα στη ΒΑ Βουλγαρία και μεταξύ των θησαυρών του βρίσκεται μια Βίβλος, η οποία χρονολογείται στο 1686, καθώς και πάρα πολλά σπάνια βιβλία και χειρόγραφα.
Ο ναός, σύμφωνα με πινακίδα που ανακαλύφθηκε κατά τη διάρκεια επισκευαστικών εργασιών, χτίστηκε το έτος 1620 (1069 σύμφωνα με το αρμενικό ημερολόγιο). Στα τέλη του 17ου αιώνα χρονολογούνται και οι πρώτες επιτάφιες πλάκες. Στην περίοδο της οθωμανικής σκλαβιάς αρμενικές κοινότητες υπάρχουν κυρίως στις μεγάλες πόλεις: Πλόβντιφ, Σιλίστρα, Ρούσε, Βάρνα, Σούμεν.
Οι Αρμένιοι βουλγαρικής καταγωγής δεν κατατάσσονται μεταξύ των μεγάλων ομάδων της αρμενικής διασποράς. Ο αριθμός τους αυξάνεται σημαντικά κατά την τραγική περίοδο των κατατρεγμών τους από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η τραγική αυτή περίοδος άρχισε στην περίοδο της δεκαετίας του ’90 του 19ου αιώνα, επί της βασιλείας του σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίντ του Β’ και συνεχίστηκε μέχρι τα τέλη του πολέμου μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας το 1922. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, στη Βουλγαρία βρήκαν καταφύγιο τουλάχιστον 25 χιλιάδες άτομα.
Ο αριθμός των νέων Αρμένιων προσφύγων ξεπερνά σημαντικά τον αριθμό των ήδη ζώντων στη Βουλγαρία, ενώ πολλοί απ’ αυτούς έχουν χάσει τις οικογένειές τους. Οι προσπάθειες που έπρεπε να γίνουν για την εγκατάσταση και ενσωμάτωσή τους ήταν τεράστιες. Ιδρύθηκαν αρμενικά σχολεία σε 13 πόλεις, ενώ στη Σόφια και στο Πλόβντιφ τα σχολεία ήταν δυο, λόγω του μεγάλου αριθμού τους.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα ερευνών που πραγματοποιήθηκαν σχετικά πρόσφατα, ο αριθμός των Αρμενίων στη Βουλγαρία δεν ξεπερνά τις επτά χιλιάδες άτομα. Τα μέλη της αρμενικής διασποράς έχουν, επί το πλείστον, ανώτατη μόρφωση και συμμετέχουν δραστήρια στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή της χώρας. Πληροφοριακά αναφέρουμε τα ονόματα των συγγραφέων Σεβντά Σεβάν και Αγκόπ Μελκονιάν, των μουσικοσυνθετών Βίλι Καζασιάν και Χαϊγκασόντ Αγκασιάν, το θεατρικό σκηνοθέτη Κρικόρ Αζαριάν, της τραγουδίστριας και μουσικού παιδαγωγού, Στέφκα Ονικιάν, του ζωγράφου Εντμόντ Ντεμιρτζιάν, των αθλητών Νουραΐρ Νουρικιάν και Ιούλια Μπερμπεριάν, οι οποίοι είναι πλατειά γνωστοί στη Βουλγαρία και ο εξωτερικό.
Τα πρώτα ιστορικά στοιχεία για την ύπαρξη αρμενικού κράτους τοποθετούνται στον 5ο με 6ο αιώνα π.Χ. και μας δείχνουν ότι, από τότε μέχρι και σήμερα, ο λαός των Αρμενίων έπρεπε πάντα να μάχεται για την ανεξαρτησία του, για το δικαίωμά του να έχει δική του κουλτούρα και πολιτισμό. Από το όρος Αραράτ μέχρι τις κοιλάδες που από τις οποίες πηγάζουν οι ποταμοί Τίγρης και Ευφράτης, το κράτος των Αρμενίων πότε μεγάλωνε, πότε μίκραινε και πότε σταματούσε να υπάρχει. Οι εχθροί με τους οποίους έπρεπε να μάχεται είναι γνωστοί σ’ εμάς τους Βούλγαρους: Βυζάντιο και Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στο διάστημα των τελευταίων δυο αιώνων σημαντικό ρόλο για τον Αρμενικό λαό, όπως και για το Βουλγαρικό, διαδραμάτισε η Ρωσία.
Τα εδάφη των δυο λαών βρίσκονται σε σχετικά μεγάλη απόσταση μεταξύ τους, αλλά, θα μπορούσαμε να πούμε, γίνονται σχεδόν γειτονικά στις περιόδους μετακινήσεων των σλάβων και πρωτοβούλγαρων στη Βαλκανική χερσόνησο. Η αιτία για τη γειτνίαση αυτή βρίσκεται στην πολιτική μεταφοράς πληθυσμών την οποία ακολουθούσε στα εδάφη της η Βυζαντινή αυτοκρατορία, αλλά και το γεγονός ότι πολλοί Αρμένιοι κατείχαν υψηλές θέσεις στη διοίκησή της, φτάνοντας ακόμα και στον αυτοκρατορικό θρόνο.
Απόδειξη για τους δεσμούς αυτούς αποτελεί ένα αρμενικό τετραευαγγέλιο του 966, το οποίο ανακαλύφθηκε στο μοναστήρι Μπάτσκοφσκι, στη Νότια Βουλγαρία και θεωρείται για ένα από τα παλαιότερα αρμενικά χειρόγραφα. Το Τετραευαγγέλιο φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη "Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος" στη Σόφια.
Στην ιστορία και την κουλτούρα των Αρμενίων υπάρχουν πολλά ακόμα στοιχεία και ιδιαιτερότητες οι οποίες δείχνουν τα κοινά σημεία των δυο λαών. Οι Αρμένιοι είναι περήφανοι για το γεγονός ότι το κράτος τους είναι το πρώτο που δέχεται το χριστιανισμό σαν επίσημη θρησκεία το έτος 301. Οι δεσμοί της εκκλησίας με το κράτος οδηγούν στην ανεξαρτητοποίηση της χώρας από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Αυτή η ανεξαρτησία της Αρμενικής Εκκλησίας ενισχύεται μετά την απόρριψη των αποφάσεων της συνόδου της Χαλκηδόνας το 451. Ο ασπασμός της χριστιανικής θρησκείας συνδέεται με τη δημιουργία της αρμενικής γραφής και λογοτεχνίας, της αρμενικής γλώσσας. Αυτό συμβαίνει και στη Βουλγαρία. Με τον εκχριστιανισμό της χώρας δημιουργείται η σλαβική γραφή, η λογοτεχνία και η παιδία.
Ανεξάρτητη από τη Ρωμαϊκή και τη Βυζαντινή, η Αρμενική Εκκλησία αποτελεί ένα από τους αδιαμφισβήτητους παράγοντες οι οποίοι στηρίζουν την ταυτότητα των αρμενίων και τους μετατρέπει σε ένα από τους λαούς που η διασπορά τους ξεπερνά κατά πολύ τον πληθυσμό των κρατών τους.
Κείμενο: Μποζιντάρ Αλέξιεφ
Μετάφραση: Σταύρος Βανιώτης
Πηγή: bnr.bg