Ara Gevorgyan the best of concerts
- Κατηγορία VIDEOS
“Η «ανάπτυξη» του ελληνικού πανεπιστήμιου ακολούθησε δυστυχώς το μοντέλο «ανάπτυξης» της μεταπολιτευτικής Δημοκρατίας.”
Ο Σογομών Μπογοσιάν αποφοίτησε με «άριστα» από το τμήμα Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου της Πάτρας το 1984, από όπου πήρε και το διδακτορικό του το 1988. Στη διάρκεια της εκπόνησης της διατριβής του μετεκπαιδεύτηκε στο Πολυτεχνείο της Δανίας στην Κοπεγχάγη, ενώ υπήρξε υπότροφος του Πανεπιστήμιου της Πάτρας, του Ιδρύματος Τεχνολογίας & Έρευνας (ΙΤΕ) και του Ιδρύματος Καλούστ Γκιουλμπενκιάν. Στην αρχή της καριέρας του ως επιστήμονας, εργάστηκε ως ερευνητής στο Πολυτεχνείο της Νορβηγίας στο Τροντχάιμ. Διετέλεσε Λέκτορας (1995-2000), Επίκουρος Καθηγητής (2000-2006) και μετέπειτα Αναπληρωτής Καθηγητής (2006-2011) του τμήματος Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστήμιου της Πάτρας, διδάσκοντας τα μαθήματα της Χημικής Θερμοδυναμικής και του Τεχνο-οικονομικού Σχεδιασμού Βιομηχανιών. Η ερευνητική του δραστηριότητα αφορά στη μελέτη της μοριακής δομής, της θερμοδυναμικής και των εφαρμογών ανοργάνων ενώσεων συναρμογής σε τήγματα και ατμούς αλάτων με φασματοσκοπικές μεθόδους που βασίζονται στα λέιζερς, με έμφαση στη συσχέτιση μοριακής δομής και ενεργότητας σε καταλυτικά συστήματα χημικών αντιδράσεων σε ψηλές θερμοκρασίες. Έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 65 εργασίες σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά με κριτές και έχει πραγματοποιήσει πάνω από 125 παρουσιάσεις σε επιστημονικά συνέδρια. Το δημοσιευμένο έργο του έχει αναφερθεί πάνω από 1000 φορές από ξένους ερευνητές. Τον Ιούνιο του 2011 εκλέχτηκε στη βαθμίδα του Καθηγητή με γνωστικό αντικείμενο «Ανόργανη Χημεία και Φασματοσκοπία Υψηλών Θερμοκρασιών», ενώ από την 1η Σεπτεμβρίου 2011 κατέχει τη θέση του προέδρου στο τμήμα Χημικών Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστήμιου της Πάτρας.
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτόν τον τομέα της επιστήμης;
Η απάντηση στο ερώτημά σας αναλύεται σε δύο άξονες, αυτόν του ερευνητικού και εκείνον του διδακτικού έργου. Στο ερευνητικό πεδίο, η αποσαφήνιση και η κατανόηση των χημικών διεργασιών σε μοριακό επίπεδο, στάδιο απαραίτητο για οποιαδήποτε συστηματική πρόοδο στη νανοτεχνολογία κέρδισε την προσοχή μου από τα πρώτα κιόλας βήματα της πορείας μου στο χώρο της επιστήμης.
Το γεγονός, τώρα, ότι ο μηχανισμός για την άντληση των σχετικών πληροφοριών βασίζεται στην αλληλεπίδραση της ακτινοβολίας με την ύλη έδωσε μια συναρπαστική διάσταση στο πρακτικό μέρος της δουλειάς μου. Φανταστείτε ότι διεισδύετε μαζί με μια μονοχρωματική δέσμη/ακτίνα ενός laser στα «άδυτα» του μικρόκοσμου. Στην επιστήμη, σε οποιαδήποτε επιστήμη, δεν νομίζω ότι μπορείς να προχωρήσεις πουθενά εάν δεν σου αρέσει πολύ αυτό που κάνεις.
Στο διδακτικό μέρος, από τα φοιτητικά κιόλας χρόνια, είχαν κερδίσει την προσοχή μου οι νόμοι της θερμοδυναμικής. Είναι οι νόμοι που κυβερνούν το σύμπαν. Όταν ήρθα σε επαφή με τη μυστηριακή έννοια της εντροπίας, που μέσω του 2ου νόμου της θερμοδυναμικής καθορίζει εάν και για ποιο λόγο θα συμβεί οτιδήποτε (από τη ψύξη ενός σώματος μέχρι τη διαμόρφωση λειτουργιών στο βιολογικό περιβάλλον ενός εγκεφάλου που θα δώσουν το έναυσμα για τη δημιουργία μιας σκέψης) είχα σκεφτεί ότι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις θα ήταν να διδάξω κάποτε αυτό το αντικείμενο και να αναπτύξω ενα σχετικό σύγγραμμα.
Έχοντας διδάξει στο πανεπιστήμιο, τι εμπειρίες έχετε από τους φοιτητές και ποιο είναι το επίπεδο της πανεπιστημιακής κοινότητας στη χώρα μας;
Οι φοιτητές, τουλάχιστον αυτοί των πολυτεχνικών σχολών με τους οποίους έχω έρθει σε επαφή, με έχουν εκπλήξει τόσο θετικά όσο και αρνητικά.
Πρέπει να σας πω (αναφερόμενος μόνο στις θετικές εμπειρίες, διότι οι αρνητικές είναι αυτονόητες) ότι το επίπεδο μιας σημαντικής μερίδας των φοιτητών, όχι μόνο δεν έχει τίποτα να ζηλέψει, αλλά και μπορεί να σταθεί με αξιώσεις στα καλύτερα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Αυτό αποδεικνύεται δυστυχώς με έναν πολύ επώδυνο για την Ελλάδα τρόπο, μέσω της εξαγωγής των καλύτερων επιστημόνων που διαπρέπουν τόσο σε ακαδημαϊκές θέσεις σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ και της Ευρώπης, όσο και σε ξένες εταιρείες έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης.
Σε αναφορά με την πανεπιστημιακή κοινότητα στην Ελλάδα, η άποψή μου είναι ότι διέπεται από μια αλλόκοτη ετερογένεια.
Αφενός υπάρχουν ερευνητές και πανεπιστημιακοί δάσκαλοι αφοσιωμένοι στο λειτούργημα της παραγωγής και μετάδοσης της επιστημονικής γνώσης, αφετέρου υπάρχουν μέλη με «υπαλληλική νοοτροπία» που αμαυρώνουν την εικόνα των πανεπιστημιακών δασκάλων στα μάτια της κοινωνίας.
Ξέρετε, μέσα στη δίνη που βρίσκεται η χώρα, η κοινωνία θα περίμενε από τους κατά τεκμήριο πνευματικούς ανθρώπους να στέκονται στο ύψος των περιστάσεων.
Έχετε διαπιστώσει κάποιες διαφορές από άλλα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια;
Στην Ελλάδα, ο ερευνητικός και ακαδημαϊκός ιστός είναι ένα έργο μόχθου - μέσα από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες - χιλιάδων άξιων συναδέλφων. Στην αντίπερα όχθη, παθογενείς καταστάσεις που έχουν προσλάβει το χαρακτήρα εθιμικού δικαίου (καταλήψεις, βανδαλισμοί, καταστροφές πανάκριβων υποδομών κ.λπ.) έχουν ανυπολόγιστες συνέπειες για το επίπεδο του ελληνικού πανεπιστημίου. Δυστυχώς, η ελληνική πολιτεία υποχρηματοδοτεί συστηματικά το πανεπιστήμιο και τις προσπάθειες παραγωγής γνώσης, παρά το γεγονός της διεθνούς καταξίωσης του ακαδημαϊκού χώρου ως μοχλού καθοριστικής σημασίας για την ανάπτυξη μιας χώρας και την ευημερία του λαού της. Αυτά που σας ανέφερα συνιστούν και τις βασικές διαφορές από τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια. Ένα στοιχείο που μου προξενούσε πάντα εντύπωση όταν έκανα τις συγκρίσεις μου με τις εμπειρίες από τις «θητείες» μου στις σκανδιναβικές χώρες (Δανία, Νορβηγία) είναι η πολύ μεγάλη αποτελεσματικότητα που επιφέρει η καλή οργάνωση και η έλλειψη αντίρροπων καταστάσεων σαν αυτών που ταλανίζουν το ελληνικό πανεπιστήμιο.
Κατά τη γνώμη σας υφίσταται ο δημόσιος χαρακτήρας της παιδείας στην Ελλάδα;
Ο δημόσιος χαρακτήρας υφίσταται και ενώ θα έπρεπε να εξασφαλίζει έναν δημοκρατικό ακαδημαϊκό χώρο δομημένο πάνω σε αξίες όπως η ποιότητα, η αξιοκρατία και η αριστεία, είναι εν μέρει υπεύθυνος για τις παθογένειες και τις αγκυλώσεις που διέπουν το ελληνικό πανεπιστήμιο. Η γνώμη μου είναι ότι ο ν.1268/82 (ο πρώτος περιβόητος «Νόμος Πλαίσιο») ήταν υπεύθυνος για το «άνοιγμα της Κερκόπορτας» και την άλωση του ελληνικού πανεπιστημίου από μετριότητες και οπαδούς της ήσσονος προσπάθειας. Στον αντίποδα, μέσα στη συγκυρία των πρόσφατων ταραχών (βλ. μακροχρόνιες καταλήψεις ή/και «κλειδώματα» των ΑΕΙ επί υπουργίας Γιαννάκου, καθώς και οι πρόσφατες ταραχές επί υπουργίας Διαμαντοπούλου), με αθόρυβο αλλά συστηματικό τρόπο εισχωρούν στον χώρο της μεταλυκειακής εκπαίδευσης και κατάρτισης ιδιωτικές επιχειρήσεις («κολλέγια») με διάφορες μορφές.
Έχετε κάποιες σκέψεις πως θα μπορούσε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα και η λειτουργία στα πανεπιστημιακά ιδρύματα;
Η «ανάπτυξη» (με και χωρίς εισαγωγικά) του μεταπολιτευτικού ελληνικού πανεπιστήμιου ακολούθησε δυστυχώς το μοντέλο «ανάπτυξης» της μεταπολιτευτικής Δημοκρατίας. Έτσι, το ελληνικό πανεπιστήμιο δομήθηκε πάνω σε δύο πυλώνες, αυτόν του λαϊκισμού και εκείνον της παροχολογίας. Ακολουθώντας το «κάθε πόλη και στάδιο, κάθε χωριό και γυμναστήριο» οδήγησε στην ίδρυση πανεπιστημιακών σχολών-εκτρωμάτων απανταχού μέσα στη χώρα, όπου χιλιάδες φοιτητές στεγάζουν τα μάταια όνειρά τους για κάποιο ισχυρό πτυχίο και καθηγητές-επισκέπτες αμαυρώνουν το κύρος και την αξιοπιστία των πανεπιστημιακών δασκάλων. Θα πρέπει να μειωθεί δραστικά ο αριθμός των εισαγομένων φοιτητών. Δεν μπορεί η Ελλάδα να «παράγει» 340 χημικούς μηχανικούς κάθε χρόνο, όταν, π.χ. η Δανία παράγει 35. Η πολιτική αυτή ερήμωσε την ελληνική ύπαιθρο και έπληξε καίρια την αγροτική και κτηνοτροφική ανάπτυξη, τον τοπικό τουρισμό και αφάνισε το τεχνικό εργατικό δυναμικό της χώρας. Πανεπιστημιακές σχολές και τμήματα πρέπει να αξιολογηθούν. Κάποια πρέπει να κλείσουν, άλλα μπορούν να συγχωνευθούν.
Η αρμενική καταγωγή έπαιξε κάποιο ρόλο στη μέχρι τώρα πορεία σας ως επιστήμονα και ως άνθρωπο;
Η αρμενική καταγωγή μου όχι μόνο έπαιξε κάποιο ρόλο, αλλά σημάδεψε την πορεία μου τόσο ως άνθρωπο όσο και ως επιστήμονα. Σε κάθε στάδιο, σε κάθε βήμα, εκπροσωπούσα θέλοντας και μη το έθνος μας.
Σε διαδρομές με συνθήκες αντίξοες ανακάλυπτα μέσα μου τα γονίδια της επιβίωσης που μου κληροδότησαν οι πρόγονοί μου. Οι θύμησες των παιδικών χρόνων, γύρω από την αναμμένη σόμπα του χειμώνα, φέρνουν αναπόφευκτα στις οθόνες της μνήμης μου τον πατέρα και την μητέρα να διηγούνται ιστορίες για τους παππούδες και τους απίστευτους τρόπους που γλύτωσαν από τις χατζάρες των Τούρκων. Η μια πλευρά της καταγωγής μου (του πατέρα) είναι από τη Νίγδη, περιοχή με έντονο, κάποτε, ελληνικό στοιχείο. Η άλλη πλευρά (της μητέρας) από την Κιουτάχεια, την πατρίδα του Κομιτάς (κατά κόσμον Σογομών Σογομωνιάν). Το μικρό μου μυστικό λοιπόν είναι ότι το όνομα μου (ίδιο με αυτό του παππού μου) «ακούει» στο μικρό κοσμικό όνομα του Κομιτάς, χάριν του οποίου είχε πάρει το όνομά του ο παππούς. Στον επιστημονικό χώρο, ταξιδεύοντας και γνωρίζοντας ξένους συναδέλφους σε συνέδρια διαπιστώνω το πολύ καλό όνομα που έχουν αφήσει παντού οι συμπατριώτες μας.
Πάντα κάποιος έχει κάτι πολύ καλό να μου πει για κάποιον γνωστό του που ήταν Αρμένιος!
Γνωρίζετε στην Αρμενία ο αντίστοιχος τομέας στην έρευνα και την εκπαίδευση σε ποιο επίπεδο βρίσκεται;
Αντί άλλης απάντησης, θα σας πω ότι την τελευταία τετραετία στο τμήμα Χημικών Μηχανικών της Πάτρας εισήχθησαν δύο υποψήφιοι διδάκτορες που έχουν αποφοιτήσει από το State Engineering University of Armenia at Yerevan. Πρόκειται για τις κυρίες Χριψιμέ Κασπαριάν και Σιρανούς Ακαρμαζιάν. Πρέπει να σας πω, ότι ως πρόεδρος του τμήματος Χημικών Μηχανικών βλέπω με ιδιαίτερη ανακούφιση, υπερηφάνεια και τιμή ότι και οι δύο εκπροσωπούν επάξια την πατρίδα καταγωγής μας. Μάλιστα, στις 22 Δεκεμβρίου η κυρία Κασπαριάν υποστήριξε με επιτυχία τη διδακτορική της διατριβή. Έτσι, για την εκπαίδευση στους αντίστοιχους τομείς της Αρμενίας έχω την καλύτερη εντύπωση. Επιπλέον, είναι γνωστή η παραδοσιακή δύναμη των πανεπιστημίων της Αρμενίας σε μια σειρά από τομείς έρευνας, όπως π.χ. στην Ιατρική, την Αστροφυσική καθώς και τη Χημεία.
Θα μπορούσε να υπάρξει συνεργασία του πανεπιστημίου σας και ενός αντίστοιχου στην Αρμενία;
Δυστυχώς, η σημερινή συγκυρία που βιώνουν οι δύο χώρες δεν ευνοεί τη δημιουργία διμερών συνεργασιών, καθώς αυτές θα απαιτούσαν την ύπαρξη σχετικών χρηματοδοτήσεων.
Ωστόσο, είμαι σίγουρος για την επιτυχία που θα είχε μια τέτοια συνεργασία τόσο στο ακαδημαϊκό όσο και στο ερευνητικό επίπεδο.
Τι άλλα ενδιαφέροντα έχετε εκτός από το πάθος σας με την επιστήμη και την έρευνα;
Το πάθος για την επιστήμη και την έρευνα γίνεται μονοδιάστατο εάν δεν συνοδεύεται από άλλα ενδιαφέροντα. Στην πρώτη γραμμή έχω την οικογένειά μου που για μένα αποτελεί πηγή έμπνευσης για τη ζωή μου. Συμπληρωματικά, ασχολούμαι με τον αθλητισμό, ενώ μου αρέσει και η ελληνική λογοτεχνία.
Τα τελευταία χρόνια ασχολούμαι με το ποδόσφαιρο (παρόλο που είχα κάνει ένα πέρασμα από την ομάδα μπάσκετ στο Χομενεντμέν, ενώ αξέχαστη μένει η 15ετία που αφιέρωσα ως βαθμοφόρος στους προσκόπους). Τα «μνημειώδη» διτέρματα που παίζαμε στην αυλή του σχολείου «Σοφία Αγκοπιάν» τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 δεν σβήνουν από τη μνήμη μου.
Επιπλέον, θα ήθελα να σας πω ότι η μακρά απουσία μου από την Αθήνα και η προσήλωσή μου στον ακαδημαϊκό χώρο μου στέρησε τη δυνατότητα να παρακολουθώ από κοντά τις εκδηλώσεις των διαφόρων οργανώσεων της παροικίας μας και να νιώθω το κελάρυσμα της όμορφης και πλούσιας γλώσσας μας στα αυτιά μου.
Έτσι, προσπαθώ μέσω της εφημερίδας Αζάτ Ορ και του περιοδικού σας να μένω ενήμερος και αυτό αποτελεί ένα από τα σημαντικά μου ενδιαφέροντα.
Πηγή: armenika.gr
Επικεφαλής της Αρμενοκαθολικής εκκλησίας της Ελλάδας
«Η Αρμενοκαθολική κοινότητα πήρε σάρκα και οστά την περίοδο του βασιλείου της Κιλικίας αλλά και αργότερα το 14ο-15ο αιώνα με την έλευση των ευρωπαίων ιεραποστόλων»
Θα θέλαμε να μας παρουσιάσετε ένα σύντομο ιστορικό της Αρμενικής Καθολικής εκκλησίας.
Από την αρχή της ίδρυσης της αρμενικής εκκλησίας, η Αρμενοκαθολική κοινότητα δρούσε στους κόλπους της. Πήρε σάρκα και οστά και ενδυναμώθηκε την περίοδο του βασιλείου της Κιλικίας αλλά και αργότερα το 14ο-15ο αιώνα με την έλευση των ευρωπαίων ιεραποστόλων. Με την κατάληψη της χώρας από τους Τούρκους, η κοινότητα δραστηριοποιήθηκε έχοντας ως κέντρο την Κωνσταντινούπολη.
Ζωτικότητα στους Αρμενοκαθολικούς έδωσαν οι Μιχιταριστές μοναχοί, με ιδρυτή τον Μχιτάρ Σεμπαστατσί και τον επίσκοπο Απραχάμ Αρτζιβιάν, ο οποίος το 1742 παίρνοντας την ευλογία του Πάπα ίδρυσε στη Βηρυτό το Αρμενικό Καθολικό Πατριαρχείο. Πριν από την ίδρυσή του υπήρχαν Αρμενοκαθολικές κοινότητες στην Κωνσταντινούπολη αλλά και στις: Χαλέπι, Ντιαρμπεκίρ, Μαρ-ντουνί, Ισπαχάν, Ναχιτσεβάν, Κριμαία, Πολωνία και Αίγυπτο, οι οποίες ωστόσο με την ίδρυσή του συνενώθηκαν. Σήμερα, κοινότητες υπάρχουν σε όλη την αρμενική διασπορά.
Ποιες είναι οι δοξασίες της Αρμενοκαθολικής εκκλησίας;
Η Αρμενική Αποστολική και η Αρμενική Καθολική εκκλησία έχουν τις ίδιες δοξασίες. Η λειτουργία γίνεται με τον ίδιο τρόπο, έχουμε τα ίδια μυστήρια και τις ίδιες τελετές, τους ίδιους ύμνους και ψαλμωδίες. Άλλωστε, αυτά είχαν προηγηθεί από τον 5ο αιώνα και είχαν υιοθετηθεί από όλους τους Αρμενίους. Συνεπώς, δεν υπήρχε λόγος να αλλάξουν.
Ποια είναι η σχέση της Αρμενικής Καθολικής εκκλησίας με το Βατικανό;
Με την ιδιότητα μας ως μέλη του Παγκοσμίου Καθολικού εκκλησιαστικού συμβουλίου αναγνωρίζουμε ως ανώτατο άρχοντα τον Πάπα της Ρώμης. Λαμβάνουμε μέρος στις αποφάσεις και αποδεχόμαστε τα πιστεύω, τον πειθαρχικό κώδικα και τα ηθικά διδάγματα της Καθολικής εκκλησίας.
Θα μας πείτε λίγα λόγια για τον αρμενικό ραδιοσταθμό που λειτουργεί στο Βατικανό;
Ο ραδιοσταθμός του Βατικανού είναι προσβάσιμος από όλες τις καθολικές κοινότητες, αρκεί αυτές να μπορούν να παρέχουν προσωπικό που θα παρουσιάζει ένα αξιόλογο και ποιοτικό πρόγραμμα. Το πρόγραμμά μας περιλαμβάνει ειδήσεις από όλες μας τις κοινότητες, κάποιες φορές μάλιστα και από τις ορθόδοξες αρμενικές ενώ μεταδίδεται για μισή ώρα κάθε μέρα.
Ποιος είναι σήμερα ο αριθμός των Αρμενοκαθολικών σε όλο τον κόσμο και πόσοι είναι στην Αρμενία;
Οι Αρμενοκαθολικοί αποτελούν το 10% του αρμενικού πληθυσμού στη διασπορά. Στην Αρμενία έχουμε 80.000 πιστούς και συνολικά περίπου 400.000 σε όλη την πρώην Σοβιετική Ένωση.
Ποια είναι η διάρθρωση της εκκλησίας σας;
Η διάρθρωσή μας είναι η εξής: κεφαλή είναι ο Αρμένιος Καθολικός Πατριάρχης που είναι πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου. Η Σύνοδος αποτελείται από επισκόπους και μητροπολίτες. Επίσης, με συμβουλευτικό χαρακτήρα συμμετέχουν οι άββες και οι πατριαρχικοί αντικαταστάτες. Κατόπιν, έχουμε τις παροικιακές Μητροπόλεις, οι οποίες με τη σειρά τους χωρίζονται σε ποίμνια. Επικεφαλής είναι οι Μητροπολίτες ή Αρχιεπίσκοποι, ενώ επικεφαλείς των ποιμνίων είναι οι ποιμενάρχες ιερείς. Ο κλήρος αποτελείται από τους άγαμους και τους παντρεμένους ιερείς. Μόνο οι άγαμοι μπορούν να φτάσουν στο βαθμό του επισκόπου ή του πατριάρχη. Οι λαϊκοί της κοινότητας έχουν μόνο συμβουλευτικό χαρακτήρα στην εκλογή των επισκόπων. Αυτοί αναλαμβάνουν μη εκκλησιαστικές εργασίες και πρωτοβουλίες και παράλληλα ασχολούνται με πολιτιστικές, φιλανθρωπικές και κοινωνικές εκδηλώσεις.
Οβαννές Γαζαριάν
Πηγή: armenika.gr
Το Σάββατο 25 Φεβρουαρίου 2012 από τις 10:00 μμ και μετά, σας περιμένουμε στο αποκριάτικο πάρτυ, στην αρμενική λέσχη του Καρέα, 28ης Οκτωβρίου 19 Βύρωνας.
Οι dj Cris και dj Hagop, θα αναλάβουν να μας "ανεβάσουν" το κέφι και την διάθεση για χορό!!!!!
Είσοδος: 3.407,5 Δραχμές :-) (η τιμή συμπεριλαμβάνει ποτό και "παρελκόμενα")
ΣΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ ΟΛΟΥΣ!!!!!!!!!
«Μπήκαμε στη γη των βιβλίων» είχαν αναφωνήσει οι Άραβες με έκπληξη, κατά την πρώτη εισβολή τους στην Αρμενία. Αυτή την ίδια γη υπέδειξε η UNESCO ως Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου για το 2012, έπειτα από συνεδρίαση της επιτροπής επιλογής του Οργανισμού που πραγματοποιήθηκε στις 2 Ιουλίου του περασμένου έτους.
Σύμφωνα με τα μέλη της επιτροπής, η πόλη του Ερεβάν επιλέχθηκε ως Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου για το 2012 για την ποιότητα αλλά και την ποικιλία του προγράμματος που προετοίμασε, η οποία χαρακτηρίστηκε ως «πολύ λεπτομερής, ρεαλιστική, με ρίζες στον κοινωνικό ιστό της πόλης, με παγκόσμιο επίκεντρο και συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων που εμπλέκονται στη βιομηχανία του βιβλίου».
Η Ιρίνα Μποκόβα, Γενική Διευθύντρια της UNESCO, όταν ανακοίνωσε τη σημαντική αυτή νίκη του Ερεβάν, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Συγχαίρω την πόλη του Ερεβάν η οποία παρουσίασε ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον πρόγραμμα με πολλά διαφορετικά θέματα, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας της έκφρασης, καθώς και πολλές δραστηριότητες για τα παιδιά, τα οποία θα είναι οι αναγνώστες και οι συγγραφείς του αύριο».
Ανέκαθεν, η τυπογραφία κατείχε σημαντικό ρόλο στη ζωή των Αρμενίων, ενώ μάλιστα αποτέλεσε και σημείο καμπής στην ιστορία του λαού. Ανατρέχοντας πίσω στο χρόνο, ήταν το 1512, όταν μακριά από τη «Γη τη βιβλίων», στη Βενετία ο Αγκόπ Μεγαπάρτ λάτρης των χειρογράφων τύπωνε το πρώτο αρμενικό βιβλίο, σχεδόν έναν αιώνα μετά την εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο.
Η τυπογραφία ανανέωσε και έδωσε νέες προοπτικές ανάπτυξης, τόσο στην λογοτεχνία όσο και στις μεταφράσεις- δυο διαφορετικά αντικείμενα, τα οποία ωστόσο είχαν αναπτυχθεί παράλληλα για έναν αιώνα και πλέον. Η Βίβλος με τα γράμματα της αρμενικής αλφαβήτου μάλιστα, αποτέλεσε λαμπρό παράδειγμα για την αναγέννηση της χώρας, ενώ τα πρώτα έντυπα βιβλία ήταν διακοσμημένα όπως ακριβώς τα αρμενικά χειρόγραφα, συνεχίζοντας με τον τρόπο αυτό την παράδοση. Η τυπογραφία ξεκίνησε στη Βενετία και συνέχισε την αδιάκοπτη πορεία της προς το Μαντράς, στη συνέχεια το Λβίβ (ή Λβόφ) το 1616, τη Ρώμη το 1623, το Μιλάνο το 1624, το Παρίσι το 1633, τη Νορ Τζούλφα (Νέα Τζούλφα) το 1640, το Άμστερνταμ το 1655, την Αγία Πετρούπολη, την Κωνσταντινούπολη, την Τιφλίδα, το Σουσί (στο Ναγκόρνο Καραπάχ) και το Ερεβάν. Πρόκειται για ένα «ταξίδι» που διήρκησε πάνω από τρεις δεκαετίες, φτάνοντας τελικά σε όλες τις πόλεις του κόσμου.
Έτσι λοιπόν, από το 1512 έως το 1920, 11.000 γνωστά αρμενικά βιβλία τυπώθηκαν εκτός Αρμενίας (2.243 βιβλία στη Βενετία, 5.492 στην Κωνσταντινούπολη και 3.637 στην Τιφλίδα), ενώ κατά τις δεκαετίες του ’20, ’30 και ’40, περίπου τα 18.000 βιβλία εκδόθηκαν στην Αρμενία.
Ξεχωριστές εκδηλώσεις
Φέτος, η ιστορία του αρμενικού βιβλίου θα γίνει προσβάσιμη και ορατή όσο ποτέ, αφού έχει προγραμματιστεί πληθώρα εκδηλώσεων.
Μοναδικές παρουσιάσεις θα δώσουν την ευκαιρία να θαυμάσουμε αρμενικά βιβλία -αρχέτυπα και παλαίτυπα-, τα οποία διατηρούνται σε βιβλιοθήκες και μουσεία ξένων χωρών. Έτσι λοιπόν, με την έκθεση 1.106 παλαιών βιβλίων, η αρμενική τυπογραφία, η γεωγραφία της καθώς και οι θεμελιώδεις ιδέες της θα καταστούν πλέον εμφανείς στο ευρύ κοινό. Το τρέχον έτος πρόκειται να παρουσιαστούν σε παγκόσμιες εκθέσεις, αρμενικά βιβλία από τις βιβλιοθήκες του Κογκρέσου των ΗΠΑ, τη βιβλιοθήκη του Αγίου Μάρκου της Ιταλίας, από τη Γαλλία, τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία, την Κίνα, την Ολλανδία, τη Γερμανία και τη Ρωσία.
Μόνο στη μεγαλύτερη βιβλιοθήκη της Αγίας Πετρούπολης υπάρχουν 75.000 αρμενικά βιβλία σε έντυπη μορφή, εκ των οποίων τα 93 είναι αντίκες από το 17ο-18ο αιώνα, όπως η «Ιστορία της Αρμενίας» του Μοβσές Χορενατσί (Άμστερνταμ, 1669) και το «Αλφαβητάριο» (1623). Πλέον, η αρμενική τυπογραφία μετρά 500 χρόνια ύπαρξης και για το Ερεβάν οι εορτασμοί δεν αποτελούν μόνο φόρο τιμής σε όσους προσέφεραν στην ανάπτυξή της. Αντίθετα, μέσω αυτών επιχειρείται η εξασφάλιση της σπουδαίας σύνδεσης και άρρηκτης σχέσης των γενεών, καθώς και η ανάδειξη της ιστορικής πορείας του βιβλίου, από την εφεύρεση του Γουτεμβέργου μέχρι την εμφάνιση του διαδικτύου.
Για την ιστορία, η UNESCO απονέμει τον τίτλο της Παγκόσμιας Πρωτεύουσας Βιβλίου από το 2001 και κάθε χρόνο, σε πόλεις που είναι αφοσιωμένες στην προώθηση του βιβλίου και του διαβάσματος.
Το Ερεβάν είναι η δωδέκατη πόλη που επιλέχθηκε ως Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου μετά τις: Μαδρίτη (2001), Αλεξάνδρεια (2002), Νέο Δελχί (2003), Αμβέρσα (2004), Μόντρεαλ (2005), Τορίνο (2006), Μπογκοτά (2007), Άμστερνταμ ( 2008), στη Βηρυτό (2009), Λιουμπλιάνα (2010) και Μπουένος Άιρες (2011).
Τα πρώτα τυπωμένα αρμενικά βιβλια
Το 16ο αιώνα υπήρχε μεγάλη έλλειψη βιβλίου στην Αρμενία, αφού τα χειρόγραφα δεν επαρκούσαν. Μοναδική λύση ήταν να δημιουργηθεί αρμενική τυπογραφία στην Ευρώπη. Πρωτοπόρος αυτής της κίνησης υπήρξε ο Αγκόπ ο επιλεγόμενος «Μεγαμπάρτ» (=αμαρτωλός). Ο Αγκόπ Μεγαμπάρτ γνωρίζουμε πως εργάστηκε στη Βενετία όπου υπήρχε αρμενική κοινότητα, από τα τέλη του 15ου ως τις αρχές του 16ου αιώνα. Κατ’ αρχήν παράγγειλε στους βενετούς τεχνίτες χυτά αρμενικά στοιχεία πεζά «πολορκίρ» (μεσαιωνικό είδος γραφής, που καθιερώθηκε έκτοτε σαν τυπογραφικό στοιχείο) και κεφαλαία, καθώς και πλάκες με διακοσμητικά, φιγούρες, βινιέττες και 24 επιτίτλους κύκλους. Είναι αρκετά ενδιαφέρουσα η λεπτομέρεια πως ορισμένα γράμματα τα ετοίμασε σε παραλλαγές για να δίνει το βιβλίο την εντύπωση του χειρογράφου. Επιπλέον χρησιμοποίησε διακοσμημένα αρχικά, ανθόμορφα γράμματα και 4 διακοσμητικά που τα τύπωσε εναλλάξ πότε σε μαύρο και πότε σε κόκκινο.
Από τα βιβλία του, όλα σχήματος 8ου, (11Χ17 εκ.), είναι γνωστά τα εξής πέντε τυπωμένα μεταξύ 1512-1513: «Ουρπατακίρκ» («Βιβλίο της Παρασκευής») - ιατρικό, «Μπανταρακαντέντρ» («Λειτουργικό») - θρησκευτικό, «Αγτάρκ» - αστρολογικό, «Μπαρζαντουμάρ» («Ημερολόγιον» του 1512) - θρησκευτικό - λαϊκό, «Νταγαράν» («Τραγουδιστάρι») - καλλιτεχνικό, συλλογή κοσμικών και θρησκευτικών ασμάτων.
Πηγή: Η Αρμενική τυπογραφιά, η πρώιμη περίοδος (1486-1800) του Αγκόπ Τζελαλιάν. armenika.gr
Οι Eλληνοαρμένιοι αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Μικρομεσαίοι στη συντριπτική τους πλειονότητα, ασχολούνται με όλους τους επαγγελματικούς κλάδους που συναντά κανείς στις αστικές κυρίως περιοχές· τεχνίτες, υπάλληλοι, εκπαιδευτικοί, επιστήμονες κλπ. Σε κάποιους κλάδους, όπως η χρυσοχοΐα, η σφραγιδοποιία, η αλλαντοποιία, η βυρσοδεψία κλπ, η παρουσία τους είναι περισσότερο έντονη. Με την πανθομολογούμενη εργατικότητα και την εντιμότητά τους, έχουν συμβάλλει σημαντικά στην εν γένει οικονομική ανάπτυξη του τόπου, συμμετέχοντας στο ποσοστό που τους αναλογεί, στα δημοσιονομικά βάρη.
Σαν ισότιμοι Έλληνες πολίτες, αλλά και σαν απόγονοι των Αρμενίων που ιστορικά ήταν στο πλευρό του ελληνικού λαού, από την αρχαιότητα μέχρι το Βυζάντιο και από τα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας μέχρι τα χρόνια της κατοχής και του εμφυλίου, δεν έπαψαν ούτε στιγμή να αγωνίζονται για την πολιτική, πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Μαζί έζησαν τα δραματικά γεγονότα που ταλάνισαν τον ελληνικό λαό, όπως και την οικονομική ανάπτυξη μέχρι την εμφάνιση της κρίσης. Σε μια δύσκολη προσπάθεια να διαφυλάξουν τη γλώσσα, την ιστορία και την παράδοσή τους, δημιούργησαν σχολεία, εκκλησίες, φιλανθρωπικούς, αθλητικούς και πολιτιστικούς συλλόγους που συνεχίζουν το έργο τους παρά τις αντίξοες συνθήκες.
Από το 1991, οι ελληνοαρμένιοι λειτούργησαν και σαν συνεκτικός κρίκος μεταξύ Ελλάδος και Αρμενίας μετά την ανεξαρτητοποίηση της δεύτερης, συμβάλλοντας στη δημιουργία μιας ενιαίας κατεύθυνσης σε όλους τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς, όταν και όποτε χρειάσθηκε.
Από τη πλευρά της, η ελληνική πολιτεία αγκάλιασε με στοργή την αρμενική κοινότητα της Ελλάδος, ενώ στήριξε με συνέπεια τους αγώνες των Αρμενίων για την αναγνώριση της γενοκτονίας. Στα πλαίσια αυτά, ιδιαίτερη σημασία για εμάς έχει η στήριξη που παρέχεται στα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα. Έτσι, ενώ η παροικία φροντίζει για τις κτηριακές εγκαταστάσεις, τα σχολικά αυτοκίνητα καθώς και τους μισθούς ολόκληρου του βοηθητικού προσωπικού, η πολιτεία έχει αναλάβει εδώ και πολλά χρόνια το διορισμό του ελληνικού διδακτικού προσωπικού, καθώς και τη μισθοδοσία των συνολικά δέκα περίπου διδασκάλων της αρμενικής γλώσσας, ιστορίας, κλπ.
Δυστυχώς τα δύο τελευταία χρόνια, οι ολιγάριθμοι αυτοί εκπαιδευτικοί βρέθηκαν αντιμέτωποι μιας πρωτοφανούς ολιγωρίας των αρμοδίων αρχών. Η καταβολή των μισθών για μεν το σχολικό έτος 2009-2010 πραγματοποιήθηκε με καθυστέρηση τον Ιανουάριο του 2011, για δε τα σχολικά έτη 2010-2011 και 2011-2012 έως τώρα εκκρεμεί ακόμη.
Οι αλλεπάλληλες προσπάθειες των υπευθύνων της παροικίας και οι εκκλήσεις τους προς τις αρμόδιες αρχές, για επίλυση του προβλήματος που θέτει σε κίνδυνο την ίδια την ύπαρξη των σχολείων μας, έχουν μείνει χωρίς πρακτικό αποτέλεσμα έως τώρα.
Υπουργεία που βεβαιώνουν πως τα κονδύλια έχουν εγκριθεί και απορούν γιατί ακόμη δεν έχουν πληρωθεί οι δάσκαλοι· υπηρεσίες που υποστηρίζουν πως ο σχετικός φάκελος δεν έφθασε ποτέ σ’ αυτές κλπ, δημιουργούν εύλογα ερωτηματικά.
Φυσικά δεν γνωρίζουμε που βρίσκεται η αλήθεια.
Δεν θέλουμε όμως να πιστέψουμε πως ανάμεσα στις χιλιάδες εκπαιδευτικών που συνεχίζουν να μισθοδοτούνται κανονικά από το δημόσιο, η μη πληρωμή των δέκα διδασκάλων των σχολείων της παροικίας, είναι εκείνη που θα λύσει το οικονομικό πρόβλημα της χώρας.
Το πρόβλημα όμως παραμένει και περιμένουμε πλέον από τις πολιτικές δυνάμεις του τόπου να συμβάλλουν αποτελεσματικά στην επίλυσή του.
Tου Αρά Μαγκογιάν
Πηγή: armenika.gr
Ο Άντζελο Μαρία Ντόλτσι υπήρξε ο Παπικός επιτετραμμένος στην Κωνσταντινούπολη από το 1914 έως το 1923, ο οποίος επιπλέον ήταν επικεφαλής ενός μεγάλου δικτύου Παπικών αποστολών σε όλη την Οθωμανική επικράτεια, από την Κωνσταντινούπολη έως τις διάφορες επαρχίες, τη Συρία, το Λίβανο, την Παλαιστίνη κ.α. Καθημερινά, ο Ντόλτσι λάμβανε από διακόσιους και πλέον απεσταλμένους του λεπτομερείς καταγραφές των σφαγών και των εκτοπισμών που συντελούνταν σε ολόκληρη τη Δυτική Αρμενία.
Οι εν λόγω καταγραφές μεταφέρονταν στο Βατικανό, όπου κατηγοριοποιούνταν και φυλάσσονταν σε ειδικό αρχείο. Στο τέταρτο από τα έξι αυτά προαναφερθέντα κουτιά βρίσκονται έγγραφα εξαιρετικής σημασίας, τα οποία ξεπερνούν τα πεντακόσια στον αριθμό. Ανάμεσα σε αυτά, υπάρχουν διπλωματικές αναφορές σταλμένες από το Βατικανό προς πρέσβεις, στρατιωτικούς ακολούθους και δημοσίους υπαλλήλους διαφόρων χωρών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Επίσης, βρίσκονται διπλωματικά πρακτικά συζητήσεων με τους Ταλαάτ, Ενβέρ και Ατατούρκ, τα οποία περιέχουν θέματα που αφορούν το Αρμενικό Ζήτημα. Στα έγγραφα αυτά επικρατούν- για ευνόητους λόγους- οι πληροφορίες σχετικές με Καθολικούς Αρμενίους. Παραδείγματος χάριν, καταγράφεται ότι το 1914 ο αριθμός των Καθολικών Αρμενίων στις 15 Αρμενικές Μητροπόλεις ήταν περίπου εκατό χιλιάδες άτομα, ενώ το 1916 οι 11 από τις 15 Μητροπόλεις πλέον δεν υπήρχαν, καθώς και ότι ο πληθυσμός των πόλεων Μαράς και Χαλεπίου είχει μειωθεί κατά περισσότερο από το μισό.
Ο Ντόλτσι μάλιστα στις 15 Ιουλίου 1915, έστειλε μία επιστολή προς τον Υπουργό Εξωτερικών του Βατικανού, Πιέτρο Κασπαρίνι αναφέροντας πως ολόκληρη η επαρχία Κιλικίας υπόκειται σε συστηματικούς διωγμούς, ενώ επιδιώκεται πλήρης εκτοπισμός του Χριστιανικού πληθυσμού. Πάνω σε αυτές τις αναφορές στηρίχτηκε ο Πάπας Βενέδικτος ΙΕ’ και το 1918 απέστειλε δύο ιδιόχειρες επιστολές διαμαρτυρίας προς το σουλτάνο, ζητώντας του να σταματήσει τις σφαγές των Αρμενίων.
Πέρα απ’ όλα τα παραπάνω όμως, το αρχείο του Ντόλτσι περιλαμβάνει ανεκτίμητης αξίας ντοκουμέντα για τους βίαιους εκτοπισμούς και την οικειοποίηση όλων των υπαρχόντων των Αρμενίων. Ο ίδιος μάλιστα κατάφερε να στείλει στη Ρώμη όλα τα πρωτότυπα των νόμων και των διαταγμάτων που σχετίζονταν με τους εκτοπισμούς και τις σφαγές των Αρμενίων σε όλη την Οθωμανική επικράτεια. Στο ίδιο αρχείο βρίσκεται επίσης το πρωτότυπο του διατάγματος που αφορά στην οικειοποίηση της κινητής και ακίνητης περιουσίας των εκτοπισθέντων, το οποίο φέρει τις υπογραφές των Ταλαάτ, Ενβέρ και Ναζίμ. Μέχρι στιγμής, δύο ιστορικοί, η Ελίζαμπεθ Τετζιριάν και ο διευθυντής της Αρμενικής ψηφιακής βιβλιοθήκης Μερουζάν Καραμπετιάν, έχουν καταφέρει να εισέλθουν στο χώρο των αρχείων του Βατικανού και να ερευνήσουν τα δεδομένα. Ο Καραμπετιάν βεβαιώνει ότι στο αρχείο του Ντόλτσι βρίσκονται ανεκτίμητης αξίας πληροφορίες και για τη συστηματική προσπάθεια εκτουρκισμού των ορφανών που είχαν επιζήσει της γενοκτονίας. Πρόκειται για προσπάθεια που υλοποιήθηκε από το κόμμα Ιττιχάντ.
Λούση Οννικιάν-Σαχινιάν
Πηγή: armenika.gr
Το Αρμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης ιδρύθηκε τον 15ο αιώνα ως αποτέλεσμα των ιστορικών εξελίξεων εκείνης της περιόδου. Εκτός από τα θρησκευτικά καθήκοντα είχε και κοσμικές αλλά και πολιτικές εξουσίες στους Αρμενίους που ζούσαν στην Οθωμανική επικράτεια. Ένα από τα σημαντικά ζητήματα με τα οποία ασχολήθηκε το Πατριαρχείο ήταν οι Αρμένιοι που εξισλαμίστηκαν βίαια κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας των Αρμενίων το 1915.
Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Αντάντ έθεσε το ζήτημα των εξισλαμισθέντων Αρμενίων στην ηττημένη Οθωμανική αυτοκρατορία. Συγκεκριμένα, θα έπρεπε τα αρμενικής καταγωγής γυναικόπαιδα που κρατούνταν από μουσουλμάνους να επιστρέψουν στις οικογένειές τους και σε περίπτωση που δεν υπήρχαν πλέον, στις αρμενικές ή χριστιανικές οργανώσεις. Ο ρόλος του Πατριαρχείου σ’ αυτήν την αποστολή ήταν ουσιαστικός. Δημιουργήθηκαν επιτροπές που άρχισαν να συλλέγουν πληροφορίες για τον αριθμό των θυμάτων και τις τοποθεσίες όπου διαβιούσαν. Η δραστηριότητά τους ξεκίνησε στα μέσα του 1919 κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του Πατριάρχη Ζαβέν Ντερ-Εγκαγιάν (1913-16, 1918-22). Το υπουργείο Εσωτερικών που εκπροσωπούσε την Οθωμανική κυβέρνηση εκείνη την εποχή, εξέδωσε στις 5 Φεβρουαρίου του 1919 διάταγμα με το οποίο ζητούσε όλα τα γυναικόπαιδα που βρίσκονταν στα χέρια μουσουλμανικών οικογενειών να περάσουν υπό την εποπτεία των επιτροπών. Το διάταγμα αυτό βρίσκεται σήμερα στα οθωμανικά αρχεία του πρωθυπουργού της Τουρκίας και ήταν κατά κύριο λόγω αποτέλεσμα της μεγάλης συμμαχικής πίεσης και όχι προϊόν κίνησης καλής θέλησης. Έχει ενδιαφέρον ότι οι τούρκοι μελετητές θεωρούν ότι η έκδοση του διατάγματος ήταν δείγμα της αδυναμίας της Τουρκίας.
Οι επιτροπές αντιμετώπισαν πολλές δυσκολίες. Πολλές Αρμένισσες είχαν αποκτήσει παιδιά και δεν μπορούσαν να τα αποχωριστούν, ενώ άλλες που απήχθηκαν σε μικρή ηλικία προτιμούσαν να μείνουν με τους απαγωγείς τους. Για το φαινόμενο αυτό, οι τουρκικές πηγές δηλώνουν ότι, ενώ οι γυναίκες αυτές επέλεξαν ελεύθερα μουσουλμάνους, οι αρμενικές επιτροπές ήθελαν να τις αποσπάσουν δια της βίας από τις καινούργιες τους οικογένειες. Επίσης, η τουρκική πλευρά άρχισε να υποστηρίζει, ότι το Αρμενικό Πατριαρχείο συγκέντρωνε Κούρδους και Τούρκους ανηλίκους παρουσιάζοντάς τους ως Αρμένιους, με σκοπό να αυξήσει τον αρμενικό πληθυσμό. Βέβαια δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί ότι συνέβησαν κάποιες παρεκτροπές. Αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις υπήρχαν Αρμενόπουλα που είχαν απαχθεί σε μικρή ηλικία και είχαν κοπεί από τις ρίζες τους.
Οι επιτροπές κατάφεραν στα τέσσερα χρόνια της δραστηριότητάς τους (1919-22), να απελευθερώσουν χιλιάδες Αρμενίους. Ωστόσο, σε μια επίσημη έκθεση του Πατριαρχείου προς την Αμερικανική κυβέρνηση, αναφέρεται ότι υπήρχαν ακόμα 63.000 ορφανά Αρμενόπουλα σε μουσουλμανικές οικογένειες. Μεγάλο ποσοστό τους βρίσκονταν στις πόλεις Ντιγιάρμπακιρ, Μαρντίν, Σεβάστεια και Κωνσταντινούπολη.
Την ίδια περίοδο, η Κοινωνία των Εθνών αποφάσισε να ασχοληθεί με το ζήτημα των Αρμενίων που αιχμαλωτίστηκαν κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας του 1915. Για άλλη μια φορά οι δυσκολίες ήταν μεγάλες. Η εξήγηση που δόθηκε ήταν ότι, «μεγάλο μέρος του πληθυσμού συνέργησε στο έγκλημα αυτό». Μια αναφορά δήλωνε ότι ελευθερώθηκαν 90.819 γυναικόπαιδα και ότι ένας ισοδύναμος αριθμός τους παρέμενε ακόμα υπό αιχμαλωσία. Οι παραπάνω υπολογισμοί είναι αντίστοιχοι με αυτούς του Πατριαρχείου (63.000) κάνοντας έτσι την έκθεσή του πειστική.
Η προσπάθεια ανεύρεσης των εξισλαμισμένων Αρμενίων συνεχίστηκε τους μεταγενέστερους χρόνους. Στη διάρκεια της θητείας του Πατριάρχη Καρεκίν Χατσατουριάν (1951-61), κουρδόγλωσσα Αρμενόπουλα από την επαρχία φοίτησαν σε αρμενικά εκπαιδευτικά ιδρύματα στην Κωνσταντινούπολη. Ο Πατριάρχης Σνορκ Καλουστιάν, που διαδέχθηκε τον Χατσατουριάν, συνέχισε τις προσπάθειες. Προσέγγισε το ζήτημα αυτό επιστημονικά και κατηγοριοποίησε τους Αρμενίους στις παρακάτω ομάδες:
α) Στους Αρμενίους που έχουν προσχωρήσει στο Ισλάμ με τη θέλησή τους και ζουν μαζί με τους Τούρκους, οι οποίοι υπολογίζονται γύρω στο ένα εκατομμύριο.
β) Στους Αρμενίους που είχαν εξισλαμιστεί πριν από τρεις γενεές και ζουν όπως οι κουρδικές φυλές χωριστά και όχι ανακατεμένοι. Υπολογίζονται σε εκατοντάδες οικογένειες που γνωρίζουν ότι είναι αρμενικής καταγωγής. Μικτοί γάμοι δεν γίνονται, οι κοινωνίες τους είναι κλειστές και τα μέλη της εύχονται να επιστρέψουν κάποτε στις ρίζες τους.
γ) Σ’ εκείνους που ανεξαρτήτως αν εξισλαμίστηκαν οικιοθελώς ή όχι, γνώριζαν ότι ήταν Αρμένιοι. Μάλιστα στα διαβατήριά τους είχαν αλλάξει την λέξη Ισλάμ με την λέξη Αρμένιος, Ermeni.
δ) Σ’ εκείνους που διατήρησαν τις ρίζες τους ανεξαρτήτως δυσκολιών. Οι περισσότεροι από αυτούς κατοικούν στην Πόλη.
Ο σημερινός πατριάρχης Μεσρώπ Μουταφιάν αναφέρθηκε στο ζήτημα αυτό σε μια συνάντηση στις 30 Μαΐου 2007. Είπε ότι θεωρεί και αυτούς τους Αρμενίους μέλη της κοινότητας.
Πρόσφατα, ο αντιπρόσωπος του Πατριάρχη, αρχιεπίσκοπος Αράμ Ατεσιάν δήλωσε σε μια συνέντευξή του στην τουρκική εφημερίδα Χουριέτ, ότι υπήρξαν περιπτώσεις εξισλαμισμού και στην περίοδο της δημοκρατίας (μετά το 1923). Ως παράδειγμα, ανέφερε ότι κάποια μέλη της οικογένειάς του προσχώρησαν στο Ισλάμ το 1950 και ότι σήμερα κατοικούν στο Ντιγιάρμπακιρ. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση για τους Αρμενίους που ήθελαν να επιστρέψουν στις ρίζες τους και στο χριστιανισμό, είπε ότι οποιοσδήποτε πολίτης της Τουρκίας μπορεί να αλλάξει στο διαβατήριο τη θρησκεία του. Για να θεωρηθεί όμως μέλος της κοινότητας χρειάζεται αρκετός χρόνος. Πρέπει να περάσει από εξάμηνη διαδικασία στην οποία θα αποδειχτεί πόσο πιστός είναι προς τις αρμενικές ρίζες του. Τότε μόνο το Πατριαρχείο θα του δώσει τα απαραίτητα έγγραφα για να αλλάξει στο διαβατήριο τη θρησκεία του.
Τoυ Ρουπέν Μελκονιάν
Μετάφραση: Γκάρο Αγαμπατιάν
Πηγή: armenika.gr
«Հայաստան» լրատու ցանց. Աթենք, 23.02.2012:
- Թեկուզ Ձեր մասին գիտեն` ինչպես Հայաստանում, նույնպես և Սփյուռքում, սակայն կուզենայինք Ձեզ ներկայացնեիք մեր նոր սերնդին:
- Նոր սերունդը ծնվել է Արցախյան ողբերգական իրադարձություններից հետո. նրանք երևի չեն էլ հիշում կատարվածը, բայց կան այդ փաստագրական կադրերը` 7 ֆիլմեր, որոնք ես նկարել եմ Ղարաբաղի ողբերգության մասին, «Ղարաբաղյան պատերազմի քրոնիկներ», դա հիշեցումն է եկող սերունդներին, որոնք պետք է իմանան այդ տարածքի պատմությունը, հայոց պատմությունը, այդ հերոսների պատմությունը, որոնք իրականացրեցին անհնարինը, այս դեպքում իրենց անկախությունը պահելու և իրենց հողի վրա ապրելու ցանկությունն ու իրավունքը: Նրանք` այն հերոսներն են, որոնք կմնան ձեր հուշերում և կոգեշնչեն: Այդ` մի ամբողջ ժողովրդի հերոսական սխրանքն է: Երեխաները և կանայք ապրեցին և դիմացան մինչև վերջնական հաղթանակ: Վերջապես սա իրական վավերագրություն է, որը ոչ միայն հայկական պատմություն է այլ մի պատերազմի պատմություն, որ մտավ համաշխարհային վավերագրության մեջ:
Իմ կարծիքով բոլոր հայերը իրենց տներում պետք է ունենան այս ֆիլմերը որ փոխանցեն իրենց սերունդներին, ինչպես հիմա կարդում են 1915թ. ցեղասպանության մասին և դիտում նրան վերաբերող լուսանկարները: Ես կարծում եմ որ նման հոգատար վերաբերմունք պետք է ցուցաբերել նաև այս ֆիլմերի նկատմամբ, որովհետև դա այն չուղղված պատմությունն է` այն ողբերգությունն է որին հայ ժողովուրդը դիմացավ, դա այն անմարդկային պայմաններն էին որոնց միջով անցան, որ վերջապես մնան իրենց հողի վրա, ներկա այս կյանքի համար որ ունեք հիմա:
Հայկական հաղթանակը իրավունք է տալիս ձեզ հպարտանալու: Չնայած աննկարագրելի անհավասարությանը, հակառակորդի թե՛ թվային, թե՛ տեխնիկական առավելությանը դուք ձեր ուժով և հավատքով հաղթեցիք և ապացուցեցիք այս հողի վրա ապրելու իրավունքը:
Եւ դա է այն, որ եկող սերունդը պետք է իմանա:
- Ի՞նչը ձեզ` մի երիտասարդ կնոջ, մղեց դիմել նման հանդուգն քայլի և մեկնել Արցախ:
- Այն ժամանակ ես արդեն ստացել էի իմ առաջին բարձրագույն կրթությունը և ուսանում էի Կինեմատոգրաֆիայի համամիութենական ինստիտուտի ասպիրանտուրայում: 1990 թվին ես տեսա Վրաստանի և Հարավային Օսեթիայի առաջին պատերազմը և հասցրեցի մի քանի ռեպորտաժներ ու նաև մի վավերագրական ֆիլմ նկարել, բայց այդ պատերազմը շուտ ավարտվեց: Եվ հետո, երբ Մոսկվայում լսեցի Ղարաբաղյան հակամարտության, Գետաշենի և Մարտունաշենի բնակչության տեղահանման մասին, որոնց մասին այդ ժամանակ Մոսկվայում ոչինչ չէին ասում և հաղորդում, բացարձակապես ոչ մի տեղեկատվություն չկար Գորբաչովյան ժամանակաշրջանի «գլաստնոստի և պերեստրոյկայի» ժամանակ, իմ համար շատ տարօրինակ թվաց դա, որ մարդիկ իրար ականջի փսփսում էին՝ «ինչ որ սարսափելի բան է կատարվել»: Որպես վավերագրող ցանկացա գնալ և իմանալ թե ի՞նչ է այդ իրականությունը:
Հասցրեցի լինել Գետաշենում, որ շատ դժվար էր, քանի որ ժողովրդի տեղահանումից հետո տարածաշրջանի վերահսկողությունը ադրբեջանական «օմոն»-ի և Սովետական զորքերի ձեռքում էր: Եւ այդ կադրերը որոնք նկարեցի հայկական Գետաշենի վերջին էջերն էին, որովհետև արդեն ադրբեջանական 600 ընտանիք էին վերաբնակեցնում այնտեղ: Եվ նրանք անընդհատ ինձ «ուղղում» էին, որ այդ գյուղի անունը Չայքենդ է, ոչ թե Գետաշեն: Եվ փաստորեն իմ այդ առաջին ֆիլմում տեսնում եք թե ինչպես են այդ թալանված և քանդված տներում վերաբնակեցվում նոր տերերը: Ինձ հաջողվեց մեկ ամիս հետո ներկա լինել Շահումյանում իրականացված «Կոլցո» օպերացիային, որտեղ ես նկարեցի անժխտելի փաստեր, որոնք ես եթեր ուղարկեցի ռուսական «Վեստի» հեռուստակայանով և միջազգային այլ լրատվամիջոցներով, թե ինչպես է Սովետական բանակը դրամի համար իրականացնում Էրքեջ գյուղի տեղահանումը: Ես մնացի հուսահատ 23 պաշտպանվողների և տեղահանվող ժողովրդի մեջ: Իմ համար չլսված հերոսություն էր այդ 23 մարտիկների դիմադրությունը՝ Ջիվանի հրամանատարությամբ և երևի Աստված էլ մեզ հետ էր, որ կարողացանք անվնաս դուրս գալ այս շրջափակումից: Այդ ռեպորտաժը դարձավ ևս մեկ պայթյուն Սովետական լրատվական դաշտում, որ ինչ է անում Սովետական բանակը: Ինձ համար պարզ դարձավ, որ այդ կայսրությունը ուժգին ճոճվում է և արդեն, դեկտեմբեր ամսին Սովետական Միությունը դադարեց գոյություն ունենալուց:
Ես տեսա, որ Շահումյանում ոչ մեկը չի նկարահանում և աշխարհը անտեղյակ է տեղի ունեցածից: Դա ինձ համար դարձավ մասնագիտական մարտահրավեր: Ես թողեցի ուսումս Մոսկվայի ասպիրանտուրայում, որպեսզի վավերագրեմ կատարվող դեպքերը: Ես չէի կարծում այդ պատերազմը այդքան երկար կտևի, ինձ թվում էր թե Հարավային Օսեթիայի նման արագ կկոնսերվացնեն: Ինձ թվում էր թե վերևներում ինչ-որ որոշում կընդունվի Ղարաբաղի հարցով, բայց ես մնում էի և մնում էի և այնպես ստացվեց, որ 1991-ից մինչև 1994 թվականի հաղթական մայիսը մնացի Արցախում: Երբ, զինադատարի պայմանագրից հետո, Ղարաբաղը որևէ իրավական կարգավիճակ չստացավ, ես որոշեցի մնալ Հայաստանում, որպեսի հետևեմ թե ինչ է տեղի ունենալու հետագայում, որովհետև ես մեծ ջանք էի ներդրել իրականությունը ցույց տալու համար, ես աշխատում էի և տանջվում էի այն սպանված երեխաների, կանանց և ծերերի համար, ես միշտ լաց էի լինում, երբ վիրակապում էի վիրավորներին, տալիս էի իմ արյունը որովհետև հազվագյուտ արյան խումբ ունեմ 4-րդ կարգ բացասական, ղարաբաղցիներից շատերը իրենց արյան խումբը չգիտեին: Պատերազմի դաշտում ադրբեջանցիներին էլ էի փրկում, մարտից հետո գերի ընկածների հետ չէի թողնում հաշվեհարդար տեսնեն, որ կրքերը շատ չբորբոքվեն, մարդասիրություն ցուցաբերեն, որովհետև ղարաբաղցիների համար էլ շատ կարևոր էր կենդանի գերի ունենալը: Ադրբեջանցիները շատ ժամանակ մեկ հայ գերու դիմաց 15 ադրբեջանցի էին պահանջում, այս հարցում մեր զինվորները կատակում էին, որ «Ցվետանա ադրբեջանցիները քեզ մահվան դատավճռի փոխարեն պետք է հուշարձան կանգնեցնեն, եթե իմանան թե քանի ադրբեջանցու կյանք ես փրկել»: Ես միակ անզեն մարդն էի մարտի դաշտում, զենքս իմ կամերան էր, որ միշտ ինձ հետ էր:
- Պատերազմի ժամանակ դուք միշտ թեժ կետերում եք եղել: Պատմեք Ձեր դժվար և ուրախ պահերի մասին: Ի՞նչ ապրումներ եք ունեցել:
- Ողբերգական և ցավալի վիճակներ շատ են եղել, հիմա էլ հազարավոր անգամներ իմ դիտած կադրերը նայելիս զգում եմ այդ ողբերգության հոտը: Առանձնապես հիշում եմ 11 տարեկան մի աղջկա, որը որովայնից վիրավորված էր և 3 անգամ վիրահատվելուց հետո արյունահոսությունը դեռ շարունակվում էր և նրա փրկության համար բժիշկները ինձանից արյուն խնդրեցին, ես իհարկե չմերժեցի: Հաջորդ օրը, առավոտյան, ինձ ասացին, որ աղջնակը ուզում է ինձ տեսնել, ես գնացի նրա մոտ, նա բացեց խոշոր մեծ աչքերը և դժվարությամբ շնորհակալություն հայտնեց, ասելով գիտի որ ես ուժեղ կին եմ և իմ արյունը կօգնի իրեն ոտքի կանգնելու և ինքը երբեք չի մահանա, նրա կողքին երիտասարդ ծնողներն էին, որոնք նույնպես հավատով և հույսով ինձ էին նայում: Հաջորդ առավոտյան գնացի փոքրիկ աղջկան տեսնելու բայց նրա անկողինը դատարկ գտա, բուժքույրն ասաց, որ մահացել է: Չնայած դժբախտությանը երիտասարդ ծնողները մի քանի ժամ սպասել էին ինձ շնորհակալություն հայտնելու:
Հասկացեք, որ սա Ղարաբաղցու հոգու ուժի դրսևորումն է, որ նրանց կոտրել անհնարին է:
Իսկ ուրախը` որ մարտերի միջև ընկած ընդմիջմանը ես օգտվում էի միշտ օծանելիքներից, որ ամիսներով խրամատներում չլողացած զինորները հիշեն, որ իրենք մարդ են, երբ որ ես անցնում էի անշուտահոտություն տարածելով զինորները կատակելով ասում էին, որ ես իրենց արքայադուստրն եմ:
Ես ուզում էի որ իրենց մի պայծառ բան թողնել ու նրանք չընկճվեն:
Իմ անունով 1991թ.-ին Շահումյանում մի աղջկա մկրտեցին: 1993թ երբ Ղարաբաղի հիվանդանոցում էի ապրում ինձ մոտեցան մի տատիկ և մի երիտասարդ կին փոքրիկ աղջկա հետ ասելով, որ աղջկան անվանել են Ցվետանա:
Ներկայիս այդ աղջիկը` Ցվետանա Հայրապետյանը ապրում է Ստեփանակերտում և ուսանում համալսարանի քաղաքագիտության բաժնում: լավ իմանալով, որ իր մասնագիտությունը հետագայում ինչին է ծառայեցնելու:
- Արդյո՞ք դիմել եք Ադրբեջանական կողմի և ժողովրդի կարծիքը և մոտեցումը իմանլու:
- Պատերազմի սկզբում չորս անգամ անցել եմ Ադրբեջանական կողմը. փնտրելու հայկական հեռուստատեսության լրագրող Վահագն Հովհաննիսյանին, որին գտա Գանձակի բանտում: Շատ եմ խոսել ադրբեջանցի գերիների և վարձկանների հետ, բայց քանի որ Ադրբեջանում ինձ մահվան էին դատապարտել պարզ էր, որ ես չէի կարող անցնել Ադրբեջան:
- Ադրբեջանական կողմը փորձում է «Խոջալուի» դեպքերը, հայերի դեմ պրոպականդայի վերածել: Վերջերս Արցախում և Հայաստանում հրապարակված եռալեզու` հայերեն, ռուսերևն և անգլերեն գրքույկը ապացուցում է, որ ադրբեջանական կայքերում ներկայացված «Խոջալուի զոհերի» նկարները մեծավմասամբ պատկանում են Թուքիայի և Հարավսլավյաի բնական աղետների և ազգամիջյան բախումներին, որոնց տարիներ ազերիները ներկայացնում էին, որպես խոջալուի զոհեր. Ի՞նչ գիտեք այս մասին:
- Խոջալուի դեպքերի ժամանակ Ղարաբաղում չէի, բայց գիտեի որ Խոջալուն օղակի նման սեղմել էր Ստեփանակերտը և մշտապես հարձակումներ և կրակոցներ էր լինում այդ կողմից և հարակվոր էր այդ օղակը բացել: Հետագայում ինչքան տեղեկացել եմ, զոհվածները ադրբեջանցի զինվորների կողմից գնդակահարված մարդիկ են եղել: Գիտեմ որ հայերը միջանցք էին թողել խաղաղ բնակչությանը հեռանալու համար: Բայց ադրբեջանցիները ամեն ինչ անում էին փաստերը խեղաթյուրելու համար: Նույն սպանվածը տարբեր վիճակներում նկարված էր, մի անգամ շորերով, մի անգամ առանց շորերի և բազմաթիվ այդպիսի փաստեր:
- Ի՞նչ պատգամ կուղղեք Հայությանը:
- Ցանկանում եմ միասնություն, քանի որ տեսել եմ երբ հայ ժողովուրդը միասնական է ինչի կարող է հասնել: Միասնական եք` ուժեղ եք և հաղթող: Նորից եմ ասում Ձեր ուժը միասնության մեջ է... Սփյուռքը մեծ ներուժ է:
Հարցազրույցը վարեց`
«Հայաստան» շաբաթաթերթի խմբագիր` Այվազյան Դավիթը