Λαμβάνουμε το φως της Αρμενίας χάριν του Μαρντιρός Σαριάν. Ένα φως χαρμόσυνο, που το βλέπουμε πάνω στα φρούτα, τα βουνά και τα πρόσωπα των ανθρώπων. Τα χρώματα της Αρμενίας του Σαριάν είναι τόσο υπέροχα, που οι μελλοντικές γενεές θα πρέπει να τον κατατάσσουν μαζί με τους δικούς μας Σεζάν και Ματίς ανάμεσα στους καλύτερους.

Λουίς Αραγκόν

Ο Μαρ­ντι­ρός Σα­ριάν θε­ω­ρεί­ται α­πό πολ­λούς ο πρω­το­πό­ρος της σύγ­χρο­νης αρ­με­νι­κής ζω­γρα­φι­κής και α­πό τους ση­μα­ντι­κό­τε­ρους συ­ντε­λε­στές της αρ­με­νι­κής πο­λι­τι­στι­κής α­να­γέν­νη­σης των αρ­χών του 20ού αιώ­να.

Συν­θέ­το­ντας στοι­χεί­α α­πό την αρ­με­νι­κή πα­ρά­δο­ση και τις σύγ­χρο­νες ευ­ρω­πα­ϊ­κές τά­σεις, ο Σα­ριάν δη­μιούρ­γη­σε δι­κή του σχο­λή και ά­νοι­ξε το δρό­μο για την άν­θη­ση της αρ­με­νι­κής ζω­γρα­φι­κής.

Πολ­λοί άν­θρω­ποι χά­ρη στα έρ­γα του γνώ­ρι­σαν τη βι­βλι­κή γη που ε­κτεί­νε­ται σή­με­ρα στη σκιά του Α­ρα­κά­τζ, τους αν­θρώ­πους και την κουλ­τού­ρα τους.

Τα έρ­γα του δια­κρί­νο­νται για τη φω­τει­νό­τη­τά τους και την αρ­μο­νι­κή συ­νύ­παρ­ξη κα­θα­ρών χρω­μά­των.

Πο­τέ δεν έ­πα­ψε να υ­μνεί τη φύ­ση και τη χα­ρά της ζω­ής. Πί­στευε πως η τέ­χνη πρέ­πει να δί­νει χα­ρά στον άν­θρω­πο και να ε­νι­σχύ­ει την α­γά­πη του για τη ζω­ή.

Ως άν­θρω­πος ή­ταν τα­πει­νός και με­τριό­φρων. Ε­κεί­νοι που τον γνώ­ρι­σαν δεν έ­πα­ψαν να τον θαυ­μά­ζουν για το α­νή­συ­χο πνεύ­μα του, την α­γνό­τη­τα της ψυ­χής του και την ευ­γέ­νεια του χα­ρα­κτή­ρα του.

Ά­φη­σε μια πλού­σια κλη­ρο­νο­μιά α­πό 3.000 έρ­γα, μέ­σα στα ο­ποί­α συ­μπε­ρι­λαμ­βά­νο­νται σκη­νο­γρα­φί­ες και ει­κο­νο­γρα­φή­σεις βι­βλί­ων. Το με­γα­λύ­τε­ρο μέ­ρος των έρ­γων του βρί­σκε­ται σή­με­ρα στην Ε­θνι­κή Πι­να­κο­θή­κη της χώ­ρας και στο σπί­τι ό­που έ­ζη­σε και δη­μιούρ­γη­σε, που λει­τουρ­γεί σή­με­ρα ως μου­σεί­ο.

1880 Γεν­νιέ­ται στις 28 Φε­βρουα­ρί­ου, στο Νέ­ο Να­χι­τσε­βάν, μια μι­κρή πό­λη στην περι­φέ­ρεια Ρο­στόβ της Ρω­σί­ας, ό­που υ­πήρ­χε με­γά­λη αρ­με­νι­κή κοι­νό­τη­τα.

1897-1903 Σπου­δά­ζει στη Σχο­λή Κα­λών Τε­χνών της Μό­σχας και δια­κρί­νε­ται. Έ­χει δασκά­λους τους Σέ­ροφ και Κο­ρο­βίν. Α­νή­κει στον ί­διο κύ­κλο με τους Κα­ντίν­σκι και Σα­γκάλ.

1901 Α­πο­φα­σί­ζει να τα­ξι­δέ­ψει, ε­νώ εί­ναι α­κό­μα φοι­τη­τής. Ε­πι­σκέ­πτε­ται για πρώ­τη φο­ρά την Αρ­με­νί­α. Ε­ντυ­πω­σιά­ζε­ται α­πό το ο­ρει­νό το­πί­ο, την ο­μορ­φιά της υ­παί­θρου, τη λα­μπρό­τη­τα του ή­λιου, το Α­ρα­ράτ, τη λί­μνη Σε­βάν και την ι­διαίτε­ρη πα­τρί­δα των προ­γό­νων του, Α­νί.

1903-1908 Δου­λεύ­ει θέ­μα­τα που προ­έρ­χο­νται α­πό τον κό­σμο της φα­ντα­σί­ας του. Στα έρ­γα αυ­τής της πε­ριό­δου δί­νει τον τί­τλο “Μύ­θοι και ό­νει­ρα”. Χρη­σι­μο­ποιεί κυ­ρί­ως τέ­μπε­ρες και α­κουα­ρέ­λα.

1909 Ξε­κι­νά­ει μια νέ­α πε­ρί­ο­δος στην τέ­χνη του Σα­ριάν. Ζω­γρα­φί­ζει πλέ­ον πιο ρε­α­λι­στι­κά, με θέ­μα­τα α­πό την κα­θη­με­ρι­νό­τη­τα και τη φύ­ση της Αρ­με­νί­ας. Οι πι­νε­λιές του εί­ναι φαρ­διές και δου­λε­μέ­νες με δύ­να­μη. Η δε τε­χνι­κή του εί­ναι α­φαι­ρε­τι­κή, κρα­τά μό­νο τις πιο α­πα­ραί­τη­τες γραμ­μές. Χρη­σι­μο­ποιεί κα­θαρά χρώ­μα­τα και δου­λεύ­ει με λά­δια και α­κρυ­λι­κά.

1910-1913 Τα­ξι­δεύ­ει στην Τουρ­κί­α, την Αί­γυ­πτο και την Περ­σί­α, με σκο­πό να ε­ξε­ρευνή­σει τη γο­η­τεί­α της Α­να­το­λής.

1915 Ε­γκα­τα­λεί­πει τη Μό­σχα και σπεύ­δει να συ­μπα­ρα­στα­θεί στους ε­πι­ζή­σα­ντες α­πό τη γε­νο­κτο­νί­α. Α­σχο­λεί­ται ι­διαι­τέ­ρως με την πε­ρί­θαλ­ψη ορ­φα­νών και άρρω­στων παι­διών.

1916 Συμ­με­τέ­χει ε­νερ­γά στην ορ­γά­νω­ση της Έ­νω­σης Αρ­με­νί­ων Καλ­λι­τε­χνών της Τι­φλί­δας. Πα­ντρεύ­ε­ται τη Λου­σίκ Α­γα­ϊ­άν, κό­ρη του γνω­στού αρ­μέ­νιου συγ­γρα­φέ­α, Γα­ζα­ρός Α­γα­ϊ­άν. Εί­ναι πλέ­ον διε­θνώς α­να­γνω­ρι­σμέ­νος και έρ­γα του βρί­σκο­νται στην Γκα­λε­ρί Τρε­τια­κόφ.

1921 Ε­γκα­θί­στα­ται στην Αρ­με­νί­α και ως το τέ­λος της ζω­ής του α­φο­σιώ­νε­ται στην α­να­γέν­νη­ση της πα­τρί­δας του. Σε λί­γα μό­λις χρό­νια, ορ­γα­νώ­νει το Ε­θνι­κό Μου­σεί­ο και γί­νε­ται ο πρώ­τος διευ­θυ­ντής του. Συμ­βάλ­λει στην ί­δρυ­ση της Σχο­λής Κα­λών Τε­χνών, της Ε­θνι­κής Πι­να­κο­θή­κης και της Αρ­χαιο­λο­γι­κής Ε­ται­ρεί­ας.

1927-1928 Ζει για πε­ρί­που ε­νά­μι­ση χρό­νο στο Πα­ρί­σι. Ε­κεί οι κρι­τι­κοί τον ε­ντάσ­σουν στους εκ­φρα­στές του “Φω­βι­σμού” του πρώ­του καλ­λι­τε­χνι­κού κι­νή­μα­τος της πρω­το­πο­ρί­ας του 20ού αιώ­να, που υ­πήρ­ξε η βά­ση για ό­λα σχε­δόν τα καλ­λιτε­χνι­κά ρεύ­μα­τα που α­κο­λού­θη­σαν. Η α­το­μι­κή του έκ­θε­ση με έρ­γα που δη­μιούργη­σε στο Πα­ρί­σι γνω­ρί­ζει με­γά­λη ε­πι­τυ­χί­α.

1928 Πολ­λά α­πό τα έρ­γα του καί­γο­νται στο πλοί­ο της ε­πι­στρο­φής, α­πό το Πα­ρί­σι προς την Ε.Σ.Σ.Δ.

1930 Σχε­διά­ζει σκη­νι­κά και κου­στού­μια για διά­φο­ρα θε­α­τρι­κά έρ­γα, και ει­κονο­γρα­φεί συλ­λο­γές ποι­η­μά­των των Του­μα­νιάν, Ι­σα­α­κιάν και Τσα­ρέ­ντς, ό­πως και του με­γά­λου Ι­ρα­νού ποι­η­τή Φιρ­ντού­σι.

1937 Η κυ­βέρ­νη­ση της Αρ­με­νι­κής Σ.Σ.Δ υ­ιο­θε­τεί σχέ­διο του Σα­ριάν ως έμ­βλη­μα της χώ­ρας.

1945 Τι­μά αυ­τούς που πο­λέ­μη­σαν με το έρ­γο “Λου­λού­δια για τους Αρ­με­νί­ους που πο­λέ­μη­σαν στο με­γά­λο πα­τριω­τι­κό πό­λε­μο” (λά­δι 1,96X2,50).

1956 Εκ­θέ­τει στη Μό­σχα και την Α­γί­α Πε­τρού­πο­λη έρ­γα του, που εί­χε ζω­γρα­φίσει πριν το 1917 και την ε­γκα­θί­δρυ­ση του σο­βιε­τι­κού κα­θε­στώ­τος. Αρ­γό­τε­ρα πολλά α­πό αυ­τά συ­μπε­ριε­λή­φθη­σαν στη μό­νι­μη έκ­θε­ση της γκα­λε­ρί Τρε­τια­κόφ, του Ρω­σι­κού Μου­σεί­ου και της Ε­θνι­κής Πι­να­κο­θή­κης της Αρ­με­νί­ας.

1961 Λαμ­βά­νει το Βρα­βεί­ο Λέ­νιν για μια σει­ρά έρ­γων με τί­τλο “Η πα­τρί­δα μου”.

1962 Χά­νει το γιο του Σαρ­κίς σε αυ­το­κι­νη­τι­στι­κό δυ­στύ­χη­μα.

1967 Στις 26 Νο­εμ­βρί­ου, ε­γκαι­νιά­ζε­ται το μου­σεί­ο Σα­ριάν που χτί­ζε­ται με ε­ντολή της αρ­με­νι­κής κυ­βέρ­νη­σης.

1972 Φεύ­γει α­πό τη ζω­ή στις 5 Μαΐ­ου, σε η­λι­κί­α 92 ε­τών.

Aναΐς Καζαντζιάν

Πηγή: armenika.gr

Ε­νε­νή­ντα χρό­νια συ­μπλη­ρώθη­καν α­πό την κα­τα­στρο­φή της Σμύρ­νης και την εκ­δί­ω­ξη ο­λό­κλη­ρου του χρι­στια­νι­κού πλη­θυ­σμού της. Ή­ταν 13 Σε­πτεμ­βρί­ου του 1922 ό­ταν η πό­λη «έ­σβη­σε» κυ­ριολε­κτι­κά α­πό τη με­γά­λη πυρ­κα­γιά που την ι­σο­πέ­δω­σε. Ω­στό­σο, στη Σμύρ­νη του 19ου αιώ­να το ε­μπό­ριο αν­θού­σε κα­θώς α­πο­τε­λού­σε το με­γα­λύ­τε­ρο λι­μά­νι της ανα­το­λι­κής Με­σο­γεί­ου, ό­πως και ο πο­λι­τι­σμός μια και ο πλη­θυ­σμός της α­πο­τελού­νταν α­πό έ­να μω­σα­ϊ­κό ε­θνο­τή­των με δια­φο­ρε­τι­κές κουλ­τού­ρες. Εύ­λο­γα λοιπόν, σ’ αυ­τήν την πό­λη α­να­πτύ­χθη­καν ό­λες οι α­ντι­λή­ψεις και οι ι­δέ­ες που έφτα­ναν α­πό την Ευ­ρώ­πη.

Ο α­θλη­τι­σμός στα σχο­λεί­α

Η ει­σα­γω­γή του α­θλη­τι­σμού στην παι­δεί­α και ο ρό­λος του στη σω­μα­τική και ψυ­χι­κή υ­γεί­α των νέ­ων, ε­κεί­νη την ε­πο­χή, ή­ταν κά­τι ά­γνω­στο κα­θώς ή­ταν α­πα­γο­ρευ­μέ­νη α­πό το σουλ­τά­νο η σύ­στα­ση α­θλη­τι­κών συλ­λό­γων, η γυ­μνα­στική στα σχο­λεί­α αλ­λά και η προ­σω­πι­κή ά­θλη­ση δη­μο­σί­ως.

Στα τέ­λη του 19ου αιώ­να η οι­κο­νο­μι­κή δυ­να­μι­κή που α­να­πτύ­χθη­κε στα με­γά­λα αστι­κά κέ­ντρα και η υ­ιο­θέ­τη­ση νέ­ων α­ντι­λή­ψε­ων συ­νέ­βα­λαν στο να ει­σα­χθεί το μά­θη­μα της γυ­μνα­στι­κής στα Α­με­ρι­κα­νι­κά και Γαλ­λι­κά σχο­λεί­α, κα­τά κύ­ριο λό­γο στην Κων­στα­ντι­νού­πο­λη και τη Σμύρ­νη. Στη συ­ντρι­πτι­κή πλειο­ψη­φί­α οι μα­θη­τές αυ­τών των εκ­παι­δευ­τη­ρί­ων ή­ταν Έλ­λη­νες, Αρ­μέ­νιοι και Ε­βραί­οι, ε­νώ η φυ­σι­κή α­γω­γή και τα ο­μα­δι­κά α­θλή­μα­τα δι­δά­σκο­νταν με με­θο­δι­κό­τη­τα από κα­θη­γη­τές που εί­χαν σπου­δά­σει στην Ευ­ρώ­πη.

Στα αρ­με­νι­κά σχο­λεί­α της Σμύρ­νης συ­μπε­ρι­λή­φθη­κε στο πρό­γραμ­μα σπου­δών το μά­θη­μα της γυ­μνα­στι­κής το 1900, ό­ταν ο γυ­μνα­στής Αρ­τούρ Ελ­μα­σιάν που εί­χε σπου­δά­σει στη Γαλ­λί­α ε­ξα­σφά­λι­σε α­θλη­τι­κό ε­ξο­πλι­σμό στο εκ­παι­δευ­τή­ριο «Αζ­κα­ΐν» (Ε­θνι­κό) και κα­τα­σκεύ­α­σε μό­νι­μες α­θλη­τι­κές ε­γκα­τα­στά­σεις στην αυ­λή του σχο­λεί­ου «Μεσ­ρο­πιάν».

Το 1901 ο Ελ­μα­σιάν ορ­γά­νω­σε γυ­μνα­στι­κές ε­πι­δεί­ξεις και α­γώ­νες με­τα­ξύ των σχο­λεί­ων, στους ο­ποί­ους συμ­με­τεί­χαν 100 μα­θη­τές.

Αυ­τό συ­νε­χί­στη­κε μέ­χρι το 1905, ό­ταν ο ί­διος κα­ταγ­γέλ­θη­κε για τη «δρα­στη­ριό­τη­τά» του και α­να­γκά­στη­κε να φύ­γει α­πό τη Σμύρ­νη για να μη συλ­λη­φθεί. Οι μα­θη­τές του ω­στό­σο ί­δρυ­σαν αρ­γό­τε­ρα την «Aθλη­τι­κή Έ­νω­ση Μεσ­ρο­πιάν» συ­νε­χί­ζο­ντας το έρ­γο του δα­σκά­λου τους.

Με­τά την ε­πι­κρά­τη­ση των Νε­ό­τουρ­κων στην Τουρ­κί­α το 1908, η κυ­βέρ­νη­ση προ­σέγγι­σε δια­φο­ρε­τι­κά τον α­θλη­τι­σμό, γνω­ρί­ζο­ντας ό­τι η κα­λή φυ­σι­κή κα­τά­στα­ση των νέ­ων μέ­σω της γυ­μνα­στι­κής, συμ­βά­λει στην α­να­βάθ­μι­ση της ποιό­τη­τας του στρα­τού της χώ­ρας.

Ε­κεί­νη την πε­ρί­ο­δο λοι­πόν δη­μιουρ­γή­θη­καν α­θλη­τι­κοί σύλ­λο­γοι με ο­μά­δες πο­δο­σφαί­ρου και α­το­μι­κά α­θλή­μα­τα σε ό­λες τις πό­λεις της Τουρ­κί­ας.

Οι Ο­λυ­μπια­κοί Α­γώ­νες στη Στοκ­χόλ­μη

Οι Αρ­μέ­νιοι, που ει­σή­γα­γαν α­πό νω­-ρίς τον α­θλη­τι­σμό στα σχο­λεί­α εί­χαν νέ­ους που η ε­να­σχό­λη­σή τους με αυ­τόν γι­νό­ταν με «ε­παγ­γελ­μα­τι­κή» προ­σέγγι­ση και σο­βα­ρό­τη­τα. Το 1912 η Τουρ­κί­α συμ­με­τεί­χε για πρώ­τη φο­ρά στους Ο­λυ­μπια­κούς Α­γώ­νες της Στοκ­χόλ­μης, ε­νώ εκ­προ­σω­πή­θη­κε μό­νο α­πό δύ­ο Αρ­μέ­νιους αθλη­τές που κα­τά­φε­ραν να α­πο­σπά­σουν τις κα­τάλ­λη­λες ε­πι­δό­σεις ώ­στε να α­γωνι­στούν, τον Βα­χράμ Πα­πα­ζιάν στα 1500 μέ­τρα που έ­φτα­σε στον τε­λι­κό του α­γω­νίσμα­τος και τον δε­κα­εν­νιά­χρο­νο Μι­κιρ­δίτ­ς Μι­γκι­ριάν στο δέ­κα­θλο που κα­τέλα­βε την 5η θέ­ση με­τα­ξύ 50 α­θλη­τών.

Το πο­δό­σφαι­ρο στη Σμύρ­νη

Ο πρώ­τος πο­δο­σφαι­ρι­κός α­γώ­νας που διε­ξή­χθη στην Ο­θω­μα­νι­κή Αυ­το­κρατο­ρί­α ή­ταν στη Θεσ­σα­λο­νί­κη το 1875, ε­νώ στη Σμύρ­νη έ­γι­νε δυο χρό­νια αρ­γό­τε­ρα. Αρ­μέ­νιοι πο­δο­σφαι­ρι­στές α­γω­νί­ζο­νταν με ξέ­νες ο­μά­δες α­πό το 1900, ε­νώ ο πιο δια­κε­κρι­μέ­νος α­πό αυ­τούς ή­ταν ο Ζα­βέν Κου­γιουμ­τζιάν. Η πρώ­τη αρ­με­νι­κή ποδο­σφαι­ρι­κή ο­μά­δα στην Ο­θω­μα­νι­κή ε­πι­κρά­τεια ι­δρύ­θη­κε στη Σμύρ­νη και είχε τον τί­τλο: «Έ­νω­ση Πο­δο­σφαί­ρου». Η δρα­στη­ριό­τη­τά της ή­ταν πε­ριο­ρι­σμέ­νη κα­θώς λει­τουρ­γού­σε σε κα­θε­στώς η­μι­πα­ρα­νο­μί­ας. Τους πε­ρισσό­τε­ρους α­γώ­νες της, τους διε­ξή­γα­γε με την Ελ­λη­νι­κή ο­μά­δα «Πέ­λοψ».

Ση­μα­ντι­κή για την πνευ­μα­τι­κή καλ­λιέρ­γεια και την πο­λι­τι­στι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα στη Σμύρ­νη ή­ταν η ύ­παρ­ξη του συλ­λό­γου «Κνάρ» (Λύ­ρα). Ι­δρύ­θη­κε το 1908 και πα­ρου­σί­α­ζε πο­λύ­πλευ­ρη δρά­ση, α­φού πα­ράλ­λη­λα με την ο­μό­τι­τλη πο­δο­σφαιρι­κή ο­μά­δα, εί­χε συ­στή­σει ορ­χή­στρα, μα­ντο­λι­νά­τα και μπά­ντα. Την ί­δια πε­ρίο­δο ι­δρύ­θη­καν τρεις α­κό­μη αρ­με­νι­κές ο­μά­δες, οι «Βα­σπουρ­αγκάν», «Βαρ­τα­νιάν» και « Σα­χα­κιάν».

Πα­ράλ­λη­λα, η «Λέ­σχη Αρ­με­νί­ων Κυ­νη­γών», που ξε­κί­νη­σε την πο­ρεί­α της την ίδια πε­ρί­ο­δο, στε­λέ­χω­σε μια ο­μά­δα α­πό τους κα­λύ­τε­ρους πο­δο­σφαι­ρι­στές των αρμε­νι­κών ο­μά­δων της Σμύρ­νης, δί­νο­ντάς τους το δι­καί­ω­μα να α­γω­νί­ζο­νται και σ’ αυ­τές. Η εν λό­γω λέ­σχη ή­ταν η δυ­να­μι­κό­τε­ρη και η πλέ­ον άρ­τια ορ­γα­νω­μένη α­θλη­τι­κή έ­νω­ση των Αρ­με­νίων ε­κεί­νης της ε­πο­χής. Μά­λι­στα το 1912, έ­χο­ντας ως ε­πι­κε­φα­λής τον α­θλη­τή και διοι­κη­τι­κό πα­ρά­γο­ντα Μι­κιρ­δίτ­ς Χα­νι­κιάν αριθ­μού­σε 600 μέ­λη.

Η ση­μα­ντι­κό­τε­ρη ε­πι­τυ­χί­α της ή­ταν η κα­τά­κτη­ση του πρω­τα­θλή­μα­τος Σμύρ­νης στις 16 Μαρ­τί­ου 1912, ό­ταν α­ντι­με­τώ­πι­σε τις ελ­λη­νι­κές ο­μά­δες «Α­πόλ­λων», «Πέ­λοψ», «Πα­νιώ­νιος» και την αγ­γλι­κή «Πουρ­να­πάτ»(Βουρνόβας).

Η εν λό­γω ε­πι­τυ­χί­α δη­μιούρ­γη­σε κλί­μα ευ­φο­ρί­ας στους Αρ­μέ­νιους της Σμύρ­νης και έ­δω­σε μια ώ­θη­ση στους νέ­ους ώ­στε να α­σχο­λη­θούν με το πο­δό­σφαι­ρο. Την ί­δια χρο­νιά μια μι­κτή ο­μά­δα Τούρ­κων πο­δο­σφαι­ρι­στών α­πό τις ο­μά­δες «Γαλα­τα­σα­ρά­ι» και «Φε­νερ­μπα­χτσέ» α­πό την Κων­στα­ντι­νού­πο­λη ήρ­θαν στη Σμύρνη και έ­παι­ξαν έ­ναν α­γώ­να με την πρω­τα­θλή­τρια της πό­λης.

Μετά την Καταστροφή

Με­τά τον πρώ­το Πα­γκό­σμιο Πό­λε­μο το 1918, η Λέ­σχη «Κνάρ» και η «Λέ­σχη Αρ­με­νί­ων Κυ­νη­γών» ε­νώ­θη­καν υ­πό την κοι­νή ο­νο­μα­σί­α «Αρ­με­νι­κή Λέ­σχη», ε­νώ με την αγο­ρά ε­νός με­γά­λου κτι­ρί­ου δη­μιούρ­γη­σαν ω­δεί­ο, θε­α­τρι­κές ο­μά­δες, γυ­μνα­στήριο και πο­δο­σφαι­ρι­κή ο­μά­δα που δια­κρί­θη­κε σε πολ­λούς α­γώ­νες και πρω­τα­θλή­μα­τα μέ­χρι το 1922.

Τη δε­κα­ε­τί­α πριν την κα­τα­στρο­φή της Σμύρ­νης ο αρ­με­νι­κός α­θλη­τι­σμός γνώ-ρι­σε με­γά­λη α­νά­πτυ­ξη. Υ­πήρ­χαν δε­κά­δες πο­δο­σφαι­ρι­κές ο­μά­δες, ι­δρύ­θη­καν νέ­οι α­θλη­τι­κοί σύλ­λο­γοι, ε­νώ διορ­γα­νώ­θη­καν Αρ­με­νι­κοί Ο­λυ­μπια­κοί Α­γώ­νες στην Κων­στα­ντι­νού­πο­λη α­πό το 1911 έ­ως το 1914 με τη συμ­με­το­χή α­θλη­τών α­πό πολ­λές πε­ριο­χές της Τουρ­κί­ας. Οι τε­λευ­ταί­οι δια­κό­πη­καν το 1915 λό­γω της Γε­νο­κτονί­ας.

Με­τά την κα­τα­στρο­φή της Σμύρ­νης κά­ποιοι α­πό τους α­θλη­τι­κούς συλ­λό­γους ανα­συ­στά­θη­καν στις χώ­ρες φι­λο­ξε­νί­ας. Α­πό την πρώ­τη κιό­λας χρο­νιά στην Α­θήνα έ­χου­με την ο­μά­δα «Αρ­με­νί­α», που ή­ταν ελ­λι­πής λό­γω της α­πώ­λειας πολ­λών με­λών της α­πό την κα­τα­στρο­φή.

Για μια α­κό­μη φο­ρά οι αρ­με­νι­κές οι­κο­γέ­νειες -ό,τι α­πέ­μει­νε απ’ αυ­τές- τράβη­ξαν τα πάν­δει­να για να ε­πι­βιώ­σουν στις νέ­ες ε­στί­ες τους, με­τα­φέ­ρο­ντας μα­ζί τους μια κλη­ρο­νο­μιά αιώ­νων και μια πε­ρή­φα­νη στά­ση ζω­ής.

Α­πό την πρώτη κιό­λας στιγ­μή οι Αρ­μέ­νιοι δη­μιούρ­γη­σαν σχο­λεί­α, εκ­κλη­σί­ες, πο­λι­τι­στικά κέ­ντρα και α­θλη­τι­κούς συλ­λό­γους στις χώ­ρες φι­λο­ξε­νί­ας. Μά­λι­στα πολ­λοί απ’ αυ­τούς λει­τουρ­γούν ως τις μέ­ρες μας α­πο­τε­λώ­ντας ση­μα­ντι­κό πα­ρά­γοντα ε­ξέ­λι­ξης στην εν γέ­νει πο­ρεί­α των αρ­με­νι­κών πα­ροι­κιών.

Πη­γές: Χά­ικ Τε­μο­γιάν, «Ο Αρ­με­νι­κός Α­θλη­τι­σμός στην Ο­θω­μα­νι­κή Αυ­το­κρα­τορί­α». Ιν­στι­τού­το της Γε­νο­κτο­νί­ας των Αρ­με­νί­ων 2009, Αρ­με­νί­α.

Έ­νω­ση Αρ­μέ­νιων Σμύρ­νης, «Μερ Σμύρ­νιαν» (Η Σμύρ­νη μας) Νέ­α Υόρ­κη 1960.

Λού­ση Ον­νι­κιάν-Σα­χι­νιάν, «Η πό­λη της Σμύρ­νης» Αρ­με­νι­κά τεύ­χος 27, Σε­πτέμβριος-Ο­κτώ­βριος 2002.

Αζ­νίβ Γε­ρα­μιάν, «Η Σμύρ­νη των Αρ­με­νί­ων» Αρ­με­νι­κά τεύ­χος 47, Ιού­λιος-Σε­πτέμ­βριος 2006.

Μά­ικ Τσι­λι­γκι­ριάν

Πηγή: armenika.gr