Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός

Μετάφραση από τα γαλλικά: Σάνη Καπράγκου

Έχουμε τη συνήθεια να αντιμετωπίζουμε το αρμενικό ζήτημα από αμυντική αυστηρά άποψη, διότι συναρτάται  και είναι το αποτέλεσμα της γενοκτονίας.  Είναι αλήθεια πως αυτό το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας αποτελεί μια αλλαγή φάσης στην ιστορία του αρμενικού λαού.  Θα ήταν, ωστόσο, μειωτικό να το εξετάσουμε μόνο με την Αρμενοσύνη.  Επί πλέον, σ’ αυτό το πλαίσιο θα ήταν αδύνατο να συλλάβουμε το γεγονός ότι αποτελεί τον πόλεμο τής εκ νέου κατάκτησης στο Artsakh.  Πράγματι, μέσα σ’ αυτό μια αυστηρή άμυνα θα ήταν μια πραγματική καταστροφή.  Διότι, η αδικία που διαπράχτηκε από το δικτατορικό σύστημα του Στάλιν θα έπρεπε να αποκατασταθεί και τούτο απέναντι σ’ ένα καθεστώς που δεν ήταν παρά μια αντιγραφή της Τουρκίας σε μικρογραφία.  Η Αρμενοσύνη δεν θα υπήρχε πλέον στην προγονική αυτή περιοχή, αν δεν είχε λάβει χώρα η αρμενική επίθεση κατά των οπορτουνιστών.   Η ανισότητα του πολέμου με όρους αριθμητικής δύναμης δεν αποτέλεσε φόβο, διότι αφορούσε, για τον αρμενικό λαό, σε μια αναγκαιότητα.  Το μάθημα αυτό της ιστορίας μάς αποσαφηνίζει πως μια αμυντική θέση δεν είναι δυνατό να κρατεί εις το διηνεκές.  Υπό την έννοια αυτή είναι απαραίτητο να επανεξετάσουμε το αρμενικό ζήτημα στο σύνολό του, για να μην περιοριζόμαστε σε αμυντικές θέσεις, οι οποίες καταλήγουν να γίνονται παθητικές θέσεις που δεν οδηγούν πουθενά.  Διότι, κατά τη διάρκεια αυτή, ο μηχανισμός της τουρκικής προπαγάνδας δεν σταματά την δουλειά του της υπονόμευσης, σε σημείο που είναι δύσκολο να αγωνιστούμε για τα ανθρώπινα δικαιώματα δίχως να κατηγορηθούμε για λανθάνοντα εξτρεμισμό.

Η παθητική τοποθέτηση κατά της γενοκτονίας της μνήμης δεν επιτρέπει να αγωνιστούμε αποτελεσματικά για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων.  Επί πλέον, η στάση αυτή τροφοδοτεί μια προσδοκία όταν έχει ήδη αποδείξει την ανικανότητά της απέναντι στις διεθνείς διαπραγματεύσεις.  Η στάση αυτή θεωρείται προβλέψιμη από τον τουρκικό μηχανισμό.  Έχει τούτη την φυσική τάση να υποτιμά, όχι τον αντίπαλό του, μα το θύμα του. Εν τούτοις, στη στρατηγική τίποτε δεν αναγκάζει ένα θύμα να παραμένει ένα θύμα. Ισχύει το ίδιο στο πλαίσιο μιας εξέλιξης. Η δικαιοσύνη οφείλει να επιτίθεται στον ένοχο και να μην ικανοποιείται με την αναμονή. Στην τέχνη του πολέμου, η έννοια του θύματος δεν είναι καταδίκη.  Κατά το παράδειγμα του Επίκτητου, θα μπορούσαμε να γράψουμε:  Θεώρησε τον εαυτό του ως θύμα ή ως αγωνιστή, τούτο δεν εξαρτάται παρά μόνον από σένα. Αυτό είναι το πεδίο του αρμενικού ζητήματος. Αυτή η συνειδητοποίηση του επιτρέπει να εξελιχθεί καθοριστικά. Το αρμενικό ζήτημα δεν είναι μια υπόθεση περιθωριακή παρά τις διαβεβαιώσεις των διαπραγματευτών. Η διαφορά μπορεί να κάνει τη διαφορά.  Το αρμενικό ζήτημα είναι ένα παράδειγμα. Μόνο που αυτό το παράδειγμα ενεργοποιείται και εφαρμόζεται πραγματικά στο πλαίσιο της στρατηγικής, ο αρμενικός λαός είναι που πρέπει να πειστεί για τον εξαιρετικό ρόλο των επιζησάντων στον αγώνα για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός

Μετάφραση από τα γαλλικά: Σάνη Καπράγκου

Για να συλλάβουμε την αρμενική συνοχή, απαραίτητο είναι να την τοποθετήσουμε στο χρονικό πλαίσιο.  Διαφορετικά είναι δύσκολο να αντιληφθούμε τη συνέχεια του δικτύου της μέσα στον χώρο.  Πράγματι, η αρμενικότητα δεν φαίνεται ενεργητική με όρους αντίστασης έναντι του τουρκικού μηχανισμού, παρά μόνο με μικροομάδες που μοιάζουν όλως διόλου ανεξάρτητες.  Η τάση αυτή ενισχύθηκε από την ύπαρξη διχογνωμίας στους κόλπους της διασποράς απέναντι σε πολιτικές απόψεις, την εξωτερική πολιτική και τη στάση του αρμενικού κράτους.  Συνεπώς, δίχως το χρονικό πλαίσιο, είναι αδύνατο να καθοριστεί η συσχέτιση των διαφορετικών τούτων δικτύων με τις ετερογενείς συνθέσεις.  Αυτή η κατάσταση πραγμάτων, δεν αποτελεί διόλου έκπληξη αφ’ εαυτής της και ουδόλως αφορά στην αρμενικότητα.  Δεν αποτελεί ούτε άμεση συνέπεια της γενοκτονίας των Αρμενίων, ούτε ανήκει ειδικά σε κείνη την επίσημη περίοδο, δεδομένου ότι οι χαμιτικές σφαγές είναι παρόμοιας προβληματικής.   Το πρόβλημα είναι βαθύτερο, από άποψη δομής, και αντιστοιχεί στην υπεράσπιση του θύματος.  Απέναντι σε μία επίθεση, αυτό το τελευταίο, δεν μπορεί ν’ απαντά ως εάν ένας μόνον άνθρωπος.  Επίσης οφείλει κατ’ αρχήν να επιβιώσει από την επέλαση και, εφόσον αυτή είναι μαζική και συστηματική όπως μία γενοκτονία, η φάση τούτη μπορεί να είναι τελική.   Στη συνέχεια αναγκάζεται να μπει στη δράση, προκειμένου να αλλάξει τη συνθήκη και να επανατοποθετήσει την κατάσταση.  Επί του παρόντος, στη φάση αυτή η Αρμενικότητα βρίσκεται απέναντι στην πολιτική της προπαγάνδας του τουρκικού μηχανισμού και στην ορθή τοποθέτηση μιας γενοκτονίας της μνήμης.  Το πρόβλημα, επίσης, της δομής της αρμενικής συνοχής είναι πρωταρχικής σημασίας.  Διότι τούτη η δομή θα είναι ικανή να προκαλέσει μία αλλαγή φάσης μόνον εάν είναι ισχυρή, σύμφωνα με τη θεωρία των γραφημάτων.  Διότι σύμφωνα με τη θεωρία των μικροκόσμων του Erdös, η συσχέτιση είναι που επιτρέπει να λύσουμε  από τη μία το πρόβλημα της κάλυψης του γραφήματος, από την άλλη το μέσο δράσης.   Άρα η συσχέτιση τούτη φαίνεται, στην καλύτερη των περιπτώσεων, να μην είναι παρά μόνον ένα αποκύημα της φαντασίας. Παρατηρούμε μια έλλειψη αγωνιστικότητας, μια απουσία διεκδίκησης, μέσα σε συνθήκες όπου και τα δύο είναι απαραίτητα.  Το βασικό, λοιπόν, ερώτημα είναι απλό:  είναι ένα αποκύημα της φαντασίας ή ένα όραμα αληθινό.  Έχουμε τη γνώμη ότι ο ρεαλισμός του πρώτου τίποτε δεν προσθέτει στην υπόθεση έναντι της δυναμικής του δευτέρου.   Και οφείλουμε όχι μόνον να βρούμε ένα σημείο διατομής στο υπόστρωμα της αρμενικής συνοχής, μα και τα κριτήρια συγκλήσεων ικανών να υπερβούν την εγγενή αυτή δυσκολία.  Τούτο είναι δυνατό με τις τεχνικές της μικτής στρατηγικής.

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός

Μετάφραση από τα γαλλικά: Σάνη Καπράγκου

Πολύ συχνά, μιλούμε για τη φύση της Αρμενοσύνης για να προσδιορίσουμε αυτό που φαίνεται μια αφηρημένη έννοια.  Τούτη η φύση είναι φυσιολογικά συνδεδεμένη με τα ανθρώπινα δικαιώματα, λόγω της ύπαρξης της γενοκτονίας.  Ωστόσο, σπανίως εμμένουμε στην έννοια της ομορφιάς της Αρμενοσύνης.  Είναι μια παράλειψη από μέρους μας, ως εάν λειτουργούσε αφ’ εαυτής της ή μήπως  είναι εκούσια;  Στο πλαίσιο της γενοκτονίας της μνήμης, είναι προφανές πως η λήθη τούτη δεν πρέπει να θεωρείται λεπτομέρεια, μα και ως μία ένδειξη.  Είναι πιο εύκολο να κατανοήσουμε την πράξη της βαρβαρότητας καθιστώντας προφανή την ομορφιά της πολιτισμού.   Η κοινωνία της λήθης και της αδιαφορίας δεν έχει σχέση με αυτόν.  Ιδού ένα σπουδαίο επιχείρημα προς συζήτησιν.  Η ομορφιά φαίνεται υποκειμενική, μα έχει έναν καθολικό χαρακτήρα από φιλοσοφική άποψη.  Τούτη η συνδεδεμένη με τον πολιτισμό ομορφιά με τίποτε δεν ταιριάζει στο ιδανικό των δημίων, καθώς σχεδιάστηκε από τον ναζισμό, τον σταλινισμό και τον κεμαλισμό.  Η ομορφιά αυτή δεν είναι ένα τεχνητό ιδεώδες, μα μία αυθεντική πραγματικότητα.  Γι’ αυτό αποτελεί μια φυσική αντίσταση εναντίον του συστήματος.  Επί πλέον, η διαφορά της κάνει τη διαφορά, μέσα σ’ έναν κόσμο όπου τα πάντα πρέπει να είναι πανομοιότυπα, όχι λόγω της αρχής της ισονομίας, αλλά από τη βούληση της ισοπέδωσης, η οποία ουδεμία απόκλιση επιτρέπει ως προς την καθεστηκυία τάξη της κοινωνίας, που κατέχει τον έλεγχο του παρόντος.  Η ομορφιά της Αρμενοσύνης δεν είναι έν’ αποκύημα της φαντασίας.  Η εξέταση μερικών khatchkars αρκεί για να αντιληφθούμε τη λεπτότητα αυτής της πέτρινης δαντέλας, που κοσμεί με μοναδικό τρόπο κάθε σταυρό.  Η αναθηματική τούτη σύνθεση δεν είναι μια περίσταση ακραία.  Στην πραγματικότητα, πρόκειται για τον πιο πολύτιμο δείκτη που διαθέτουμε στη μελέτη των αρχαίων πολιτισμών.  Και δεν είναι τυχαίο που βλέπουμε τη συστηματική καταστροφή παλαιών αρμενικών κοιμητηρίων.  Δεν αφορά μόνο στη βαρβαρότητα της καταστροφής ενός λαού κι ενός πολιτισμού, μα και στην ομορφιά του, η οποία είναι δώρο για την ανθρωπότητα μέσα στον χρόνο.  Ένας πολιτισμός δεν είναι απλώς ένας στόχος της βαρβαρότητας εξ αιτίας ενός πρωτογενούς ρατσισμού, μα κι ενός συμπλέγματος κατωτερότητας.  Στις αναφερόμενες περιπτώσεις, όπως το αποδεικνύει η ιστορία, ο στόχος της ισχύος του συστήματος, δεν ήταν μόνον ο λαός μα και η τέχνη του επίσης. Όμως αυτή η τέχνη δεν καταστράφηκε συστηματικά, όπως  και στην περίπτωση των βιβλίων με τις καταδίκες στην πυρά, μα πολύ συχνά διασωσμένη για να πουληθεί ή ακόμη και κλεμμένη από άλλους, όπως στην περίπτωση των έργων των εβραϊκών καλουμένων.  Τούτη δεν είναι μόνον τυπική ομοιότητα.  Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, πρόκειται πράγματι για μια ομορφιά που διαταράσσει το σύστημα της βαρβαρότητας.  Υπ’ αυτή την έννοια, είναι αναγκαίο να την υπογραμμίσουμε, για να κατανοήσουμε το απερίγραπτο και το απαράγραπτο.