Οι σφαγές και οι απελάσεις των Αρμενίων τους ξερίζωσαν, γυναίκες και παιδιά που έζησαν στη γη των προγόνων τους για χιλιάδες χρόνια, μετατρέποντας μια περιοχή έντονης ζωής σε ανοικτούς τάφους και πόλεις-φαντάσματα στην Ανατολία και τη Δυτική Αρμενία. Είναι μια θλιβερή πραγματικότητα: δεν υπάρχουν σήμερα παρά μόνο λιγότερους από 60.000 Αρμενίους στην Τουρκία. Μετά από 1,5 εκατομμύρια θανάτους, οι επιζώντες και οι απόγονοί τους ζουν σήμερα διάσπαρτα σε όλο τον κόσμο.
Τα εδαφικά δικαιώματα των Αρμενίων βασίζονται σε διάφορες διεθνείς συνθήκες. Η πιο σημαντική από αυτές είναι η Διαιτητική Απόφαση του Προέδρου των ΗΠΑ Woodrow Wilson, που εκδόθηκε στις 22 Νοεμβρίου 1920, η οποία είναι μια δεσμευτική και αιτιολογημένη απόφαση για τον καθορισμό των συνόρων μεταξύ Αρμενίας και Τουρκίας.
Για λόγους συντομίας, δεν θα υπεισέλθω στις λεπτομέρειες αυτού του εγγράφου. Ειδικά επειδή το πλήρες (in extenso) κείμενο της Διαιτητικής Απόφασης στην αγγλική γλώσσα (πάνω από 240 σελίδες), που περιέχει λεπτομερείς σημειώσεις και αναφορές θα φτάσει στο Ερεβάν, στο τέλος του επόμενου μήνα –στις 28 Μαΐου (2011).
Ωστόσο, είναι σημαντικό να δώσουμε τις γενικές γραμμές του εγγράφου, που οι Αρμένιοι θεωρούν, με το δίκαιο τους, ως Βίβλο των εδαφικών δικαιωμάτων τους.
Όπως ίσως γνωρίζετε, η Δημοκρατία της Αρμενίας κήρυξε την ανεξαρτησία της στις 28 Μαΐου 1918. Δεκαοκτώ μήνες μετά τη δήλωση αυτή, στις 19 Ιανουαρίου 1920, το Ανώτατο Συμβούλιο των Συμμαχικών Δυνάμεων συμφώνησε τελικά να αναγνωρίσει την κυβέρνηση του αρμενικού κράτους, υπό τον όρο ότι η αναγνώριση δεν προδικάζει την τελική γραμμή των συνόρων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνώρισαν την Δημοκρατία της Αρμενίας στις 23 Απριλίου 1920, με τον ίδιο όρο (1). Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί, με την ευκαιρία, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία της Γεωργίας και του Αζερμπαϊτζάν λόγω των αυθαίρετων αιτημάτων τους επί του εδάφους της Αρμενίας (2).
Στις 26 Απριλίου, κατά τη συνδιάσκεψη του Σαν Ρέμο, το Ανώτατο Συμβούλιο ζήτησε δύο πράγματα από τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών:
1. Οι Ηνωμένες Πολιτείες να αναλάβουν μια εντολή για την Αρμενία,
2. Ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών θα πρέπει να εκδώσει μια Διαιτητική Απόφαση που να ρυθμίζει τα σύνορα της Αρμενίας με την Τουρκία (3). Όπως ίσως γνωρίζετε, η αμερικανική εντολή επι της Αρμενίας απορρίφθηκε από την ψηφοφορία της Γερουσίας στη 1η Ιουνίου 1920. Παρ 'όλα αυτά, η απάντηση των ΗΠΑ στο δεύτερο αίτημα ήταν θετική, και στις 17 Μαΐου 1920, ο Υπουργός Εξωτερικών πληροφόρησε τον Αμερικανό Πρέσβη στη Γαλλία ότι ο πρόεδρος είχε αποδεχθεί την διαδικασία της διαιτησίας (4). Για την υλοποίηση αυτού του καθήκοντος, το υπουργείο Εξωτερικών άρχισε να συγκεντρώσει μια ομάδα εμπειρογνωμόνων στα μέσα του Ιούλη 1920 υπό την προεδρία του καθηγητή William Westermann, του Πανεπιστήμιο του Wisconsin. Το υπουργείο Εξωτερικών οργάνωσε μια επιτροπή με την ονομασία « Επιτροπή Διαιτησίας των συνόρων μεταξύ Τουρκίας και Αρμενίας». Η Συνθήκη των Σεβρών υπεγράφη στις 10 Αυγούστου 1920 και η Επιτροπή Συνόρων άρχισε τις εργασίες της. Το γεγονός της υπογραφής της Συνθήκης των Σεβρών είναι σημαντικό, διότι ο συμβιβασμός με άλλα λόγια, η εφαρμογή των διατάξεων της διαιτησίας, περιλαμβάνεται στη Συνθήκη στο άρθρο 89. Πρέπει να τονιστεί ότι το καθεστώς του συμβιβασμού δεν έχει καμία σχέση με το καθεστώς της κύριας Συνθήκης και με την επικύρωση ή μη επικύρωση της Συνθήκης. Ως εκ τούτου, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ λαβαίνοντας το επικυρωμένο αντίγραφο της Συνθήκης στις 18 Οκτωβρίου 1920, αυτό αρκούσε στον Πρόεδρο για να ολοκληρώσει επίσημα την διαιτησία χωρίς να περιμένει την επικύρωση της Συνθήκης των Σεβρών.
Στις 22 Νοεμβρίου 1920 (5), ο Woodrow Wilson υπέγραψε το τελικό κείμενο της διαιτησίας με εννέα προσαρτήματα που επισυνάπτονται. Έτσι, σύμφωνα με την Διαιτητική Απόφαση της 22ας Νοεμβρίου 1920, καθορίστηκαν τα σύνορα ανάμεσα στην Αρμενία και την Τουρκία με αιτιολογημένη τελεσίδικη απόφαση, επειδή, όπως ορίζεται σαφώς από τη Σύμβαση της Χάγης (6) (άρθρο 54 της έκδοσης 1899 και το άρθρο 81 της έκδοσης 1907) (7): «Η απόφαση που εκδόθηκε και κοινοποιήθηκε, όπως απαιτείται στους εκπροσώπους των μερών, διευθετεί τη διαφορά οριστικά και χωρίς δυνατότητα έφεσης». (8)
Λίγα λόγια για το περιεχόμενο της Διαιτητικής Απόφασης. Σύμφωνα με την Διαιτητική Απόφαση, ο τίτλος και το Δίκαιο της Δημοκρατίας της Αρμενίας αναγνωρίζονταν σε σημαντικά τμήματα των επαρχιών του Βαν, Μπιτλίς, Ερζουρούμ και Τραπεζούντα. Ήταν λιγότερο από το μισό του εδάφους που αναγνωρίστηκε στην Αρμενία ως δικαιώματα ιδιοκτησίας στο άρθρο 24 της ανακωχής του Μούδρου στις 30 Οκτωβρίου 1918.
Αυτή η δραστική μείωση οφειλόταν στη σημαντική μείωση του γηγενούς πληθυσμού του αρμενικού πληθυσμού, λόγω της γενοκτονίας.
Ας δούμε τώρα εν συντομία το πιο σημαντικό θέμα - το τρέχον καθεστώς της Διαιτητικής Απόφασης. Όπως αναφέρεται στο επίσημο Εγχειρίδιο της Ορολογίας του Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου των Ηνωμένων Εθνών, για να είναι έγκυρη μια διαιτητική απόφαση πρέπει να πληρεί τέσσερα κριτήρια (9): (…)
Για λόγους συντομίας, δεν θα μπω σε λεπτομέρειες. Ωστόσο, μετά την αξιολόγηση της Διαιτητικής Απόφασης του προέδρου Ουίλσον όσον αφορά τα προαναφερόμενα κριτηρία, μπορούμε να πούμε με σιγουριά: η Διαιτητική Απόφαση του Προέδρου Wilson είναι ένα έγγραφο νομικά ακόμη έγκυρο και δεσμευτικό, διότι το βασικό χαρακτηριστικό μιας διαιτητικής απόφασης είναι ότι εκδίδει μια απόφαση χωρίς δυνατότητα έφεσης και που δεσμεύει.
Συμφωνώντας να υποβάλουν τη διαφορά τους σε διαιτησία, δηλαδή με την υπογραφή ενός συμβιβασμού, τα μέρη αποδέχονται την απόφαση εκ των προτέρων (10). Ως εκ τούτου, παρά τη μακρά κατοχή, η Τουρκία δεν έχει κανένα νόμιμο τίτλο για την επικράτεια στην «Ουιλσονική (Wilsonian)» Αρμενία. Μετά την απόφαση του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, υπογεγραμμένη και σφραγισμένη στις 22 Νοεμβρίου 1920, η τουρκική παρουσία εδώ δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα διοικητικό καθεστώς ελέγχου, όπως η το τουρκικό καθεστώς κατοχής της Βόρειας Κύπρος. Συνεπώς, η παρουσία και όλες οι ενέργειες που αναλήφθηκαν από την Τουρκική Δημοκρατία στη «Ουιλσονική (Wilsonian)» Αρμενία είναι παράνομες και άκυρες, επειδή η εμπόλεμη κατοχή δεν παραγάγει κανένα δικαίωμα σε ένα έδαφος.
Είναι αλήθεια ότι το διεθνές δίκαιο το ίδιο δεν είναι σε θέση να επιλύσει τη σύγκρουση μεταξύ Αρμενίας και Τουρκίας.
Παραμένει όμως γεγονός ότι το διεθνές δίκαιο είναι ο μόνος τρόπος για να φέρει μια δίκαιη και ειρηνική λύση, δηλαδή, μόνιμη και βιώσιμη.
Οι θεμελιώδεις βάσεις για μια λύση στο μακροχρόνιο πρόβλημα μεταξύ της Αρμενίας και της Τουρκίας δεν είναι τα περίφημα πρωτόκολλα μεταξύ της Αρμενίας και της Τουρκίας, αλλά η Διαιτητική Απόφαση, που υπάρχει για πάνω από 90 χρόνια στην πρωτεύουσα της χώρας αυτής από τον 28ο Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής Thomas Woodrow Wilson.
Σημειώσεις:
1 G. H. Hackworth, Digest of International Law, Turkish‐Armenian Boundary Question, vol. I, Chapters I-V, Washington, 1940, p. 715.
2 (H. Lauterpacht, Recognition in International Law, Cambridge, 1947, p. 11. Papers Relating to Foreign Relations of the United States, 1920, v. III, Washington, 1936. p. 778.) [ci-dessous - FRUS].
3 The Treaties of Peace, 1919‐1923, (Preface by Lt.‐Col. Lawrence Martin).vol. I, New York, 1924, p. xxxii.
4 Ibid., p. 783.
5 Cukwurah A. O., The Settlement of Boundary Disputes in International Law, Manchester, 1967, pp. 165-166.
6 Η Σύμβαση της Χάγης του 1899 κυρώθηκε από την Τουρκία στις 12 Ιουλίου 1907.. (The Hague Court Reports, op. cit., p. cii).
7 Cette notion est contenue dans l’article n° 54 de la Convention de 1899 sous une forme légèrement modifiée : «La sentence, dûment prononcée et notifiée et signifiée aux représentants des parties [contrairement à, met fin au] litige définitivement et sans appel». (The Hague Court Reports, op. cit., p. lxxxix).
8 Ibid.
9 Manual of the Terminology of Public International Law, op.cit., § 508, pp. 588‐590. 10 Ibid., p. 27.
Πηγή: infognomonpolitics.blogspot.gr
Κοριτσάκι γεννήθηκε εν πτήσει από τη Σιβηρία στην Αρμενία. Το νεογέννητο πήρε το όνομα Χασμίκ, από την αεροσυνοδό που βοήθησε την 31χρονη επιβάτη να γεννήσει.
