Ένα διαχρονικό ηθικό δίλημμα

Ανώδυνος θάνατος, γλυκύς θάνατος, αξιοπρεπής θάνατος. Αυτά είναι μερικά από τα επίθετα που αποδίδουν στην ευθανασία οι υποστηρικτές της. Την ίδια ώρα, από μόνη της η ετυμολογία της λέξης σημαίνει καλός (ευ)θάνατος.

Ο όρος ευθανασία δημιουργήθηκε απ' τον Άγγλο φιλόσοφο Φράνσις Μπέικον (Francis Bacon), ο οποίος έγραψε ότι «το έργο της ιατρικής είναι η αποκατάσταση της υγείας και η καταπράυνση των πόνων, όχι μόνο όταν η καταπράυνση αυτή μπορεί να οδηγήσει στη θεραπεία, αλλά και όταν μπορεί να εξασφαλίσει έναν εύκολο και γαλήνιο θάνατο».

Αφορμή γι' αυτό το ρεπορτάζ αποτέλεσε ο πρόσφατος θάνατος (3 Ιουνίου) του υπέρμαχου της ευθανασίας Τζακ Κεβόρκιαν σε ηλικία 83 χρονών, γνωστός και ως «Δρ Θάνατος», επειδή βοήθησε περισσότερους από 100 ανθρώπους να βάλουν τέλος στη ζωή τους. Δεν είναι λίγες οι διαμάχες που δημιουργήθηκαν για την εφαρμογή της ευθανασίας, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Έντονη ήταν και είναι η αντίθεση της ορθόδοξης Εκκλησίας, σύμφωνα με την οποία μόνο ο Θεός μπορεί να διαθέσει τη ζωή και το θάνατο, και αφού ο πόνος έχει κάποια αξία για τη σωτηρία της ψυχής, σε κανένα δεν επιτρέπεται να συντομεύσει τους πόνους.

Η θεολογία…

Μιλώντας στη «Σ» ο θεολόγος Αντώνης Στυλιανάκης, επισήμανε ότι η εφαρμογή της ευθανασίας είναι απαράδεκτη. Ερωτηθείς για τους λόγους που η ορθοδοξία υποστηρίζει αυτή τη θέση, ανέφερε αρχικά ότι «είναι παραβίαση της εθνικής εντολής ου φονεύσεις». Ο ίδιος σημείωσε ακόμη πως με την εφαρμογή της ευθανασίας γίνεται υποβίβαση του ανθρώπου στο επίπεδο του ζώου», προσθέτοντας ταυτόχρονα ότι «ο ασθενής που ζητά μετ’ επιτάσεως ευθανασία δεν έχει καθαρό μυαλό λόγω φαρμάκων και θεραπειών». Ο κ. Στυλιανάκης εξήγησε ότι ο ανθρώπινος πόνος, ιδιαίτερα στο κρεβάτι της δοκιμασίας, «αφυπνίζει συνειδήσεις και είναι καλός σύμβουλος για μετάνοια». Καταλήγοντας, υπογράμμισε ότι «πολλές φορές η απόφαση από κάποιους συγγενείς ασθενών να τεθεί σε εφαρμογή η ευθανασία, αποτελεί παράγοντα συμφεροντολογισμού σε θέματα περιουσίας».

Η ιατρική…

Πολύ δύσκολο και λεπτό θέμα χαρακτήρισε το ζήτημα της ευθανασίας ο Πρόεδρος του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου Αντρέας Δημητρίου. Όπως είπε, λόγω της ιδιαιτερότητάς του «γίνονται συνεχώς συζητήσεις και σεμινάρια. Και εμείς ως Ιατρικός Σύλλογος της Κύπρου έχουμε παρακολουθήσει το θέμα αυτό σε πολλές συναντήσεις μας». Ο κ. Δημητρίου ξεκαθάρισε ότι «ο ιατρικός κόσμος είναι ενάντια στην ευθανασία», τονίζοντας, παράλληλα, ότι «ο κάθε γιατρός είναι υποχρεωμένος να βρει τρόπους να απαλύνει τον πόνο και όχι να τον τερματίσει, εφαρμόζοντας την ευθανασία». «Αυτή είναι η ιατρική φιλοσοφία, αν και υπάρχουν κάποιες χώρες που νομοθετικά έχουν επιτρέψει την ευθανασία», πρόσθεσε.

Ερωτηθείς για το αν υπάρχει ξεκάθαρο νομοθετικό πλαίσιο στην Κύπρο που να αφορά την εφαρμογή της ευθανασίας, απάντησε: «Δεν υπάρχει. Ακόμη δεν έχουμε τίποτε. Απλώς γίνονται διάφορες σκέψεις, γιατί το θέμα αυτό συζητείται συνεχώς». Ωστόσο, διευκρίνισε στη συνέχεια ότι «μπορεί να μην υπάρχει νομοθεσία που να το επιτρέπει, αλλά υπάρχουν άλλες νομοθεσίες που καθιστούν την εφαρμογή της στη χώρα μας παράνομη». «Δεν είναι ανεξέλεγκτη η κατάσταση και σαφώς διώκεται ποινικά όποιος προχωρήσει σε αυτή την πράξη», υπογράμμισε. Κληθείς να αναφέρει κατά πόσο εφαρμόστηκε ποτέ στην Κύπρο η ευθανασία, απάντησε αρνητικά. Σημειώνεται ότι ο πιο συνηθισμένος τρόπος για την πραγματοποίηση της ευθανασίας είναι οι ενδοφλέβιες ενέσεις χλωροφορμίου, χλωράλης σε πυκνό διάλυμα βαρβιτουρικών ή κορεσμένου διαλύματος θειικού μαγνησίου.

Στις υπόλοιπες χώρες

Παρά τις αντιδράσεις για την εφαρμογή της ευθανασίας, τα τελευταία χρόνια έγιναν προσπάθειες για τη νομιμοποίησή της από κάποιες χώρες, με δικαιολογητικά τον οίκτο προς τον άνθρωπο που υποφέρει, τη θυσία για χάρη του κοινωνικού συνόλου και την απαξία της ζωής.

*H Oλλανδία γίνεται η πρώτη χώρα στον κόσμο το 2002, στην οποία η ευθανασία κατέστη νόμιμη, χάρη σε αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο, που ψηφίστηκε από τη Βουλή και τη Γερουσία της χώρας. Σύμφωνα με το πρωτοποριακό νομοσχέδιο, οι ιατροί θα έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιούν ευθανασία, χωρίς να διατρέχουν κίνδυνο νομικής προσφυγής, εάν ακολουθούν συγκεκριμένους αυστηρούς κανόνες. H ευθανασία, αν και τυπικά παράνομη στην Oλλανδία, είναι ανεκτή από το 1997, σύμφωνα με την αντιαπαγορευτική παράδοση της χώρας, που αντιμετωπίζει με πρωτοποριακές μεθόδους ποικίλα κοινωνικά ζητήματα, όπως την ομοφυλοφιλία και τα ναρκωτικά.

Ταυτόχρονα, σε μια προσπάθεια να προλάβει το φαινόμενο των «τουριστών ευθανασίας», η κυβέρνηση της Ολλανδίας απέκλεισε το ενδεχόμενο να επιτραπεί η πραγματοποίηση ευθανασιών σε ετοιμοθάνατους ασθενείς από το εξωτερικό. Παρόλο που το νομοθέτημα δέχθηκε έντονη κριτική από το εξωτερικό, έχει εξασφαλίσει την πλατιά υποστήριξη της ολλανδικής κοινής γνώμης και του ιατρικού κόσμου της χώρας.

*Το Βέλγιο αποτελεί τη δεύτερη χώρα, όπου επιτρέπεται η ευθανασία. Το σχετικό νομοσχέδιο έλαβε την έγκριση της Γερουσίας τον Οκτώβριο 2001.

*Το Λουξεμβούργο είναι η τρίτη χώρα στην ΕΕ, στην οποία επιτρέπεται η ευθανασία από το Μάρτιο του 2009.

*Στη νομιμοποίηση της παθητικής ευθανασίας (διακοπή της τεχνητής υποστήριξης, εφόσον όμως ο ασθενής είχε ήδη εκφράσει την επιθυμία να μη διατηρηθεί στη ζωή με τεχνητά μέσα) προχώρησε η Σουηδία τον Απρίλιο του 2010. Την ίδια δικαστική απόφαση έλαβε και η Γερμανία τον Ιούνιο του 2010.

*Στην Ελβετία επίσης ένας γιατρός μπορεί να χορηγήσει σε έναν ασθενή που δεν έχει ελπίδες ίασης και επιθυμεί να πεθάνει, μια θανατηφόρα δόση φαρμάκου, την οποία ωστόσο θα πάρει ο ασθενής μόνος του.

*Επίσης στην ΕΕ κάποιες χώρες, όπως η Ιταλία και η Γαλλία, απαγορεύουν την ευθανασία, αλλά επιτρέπουν μια μορφή υποβοηθούμενης αυτοκτονίας.

*Στην Αλβανία η ευθανασία νομιμοποιήθηκε το 1999.

*Το 1995 η ευθανασία νομιμοποιήθηκε στο Βόρειο Διαμέρισμα της Αυστραλίας.

*Στις ΗΠΑ σε περισσότερες από τις πολιτείες η ευθανασία απαγορεύεται. Εξαίρεση αποτελεί η πολιτεία του Όρεγκον.

*Η Ιαπωνία δεν διαθέτει επίσημους νόμους για την ευθανασία.

*Στην Ταϊλάνδη στις 20 Μαρτίου του 2007 τέθηκε σε ισχύ Πράξη για την Εθνική Υγεία, στην οποία περιγράφονται οι όροι υπό τους οποίους επιτρέπεται η ευθανασία.

Ο άνθρωπος που βοήθησε περισσότερους από 100 ανθρώπους να βάλουν τέλος στη ζωή τους

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ του Τζακ Κεβόρκιαν, γνωστός ως «Δρ Θάνατος» έφερε και πάλι στην επιφάνεια το θέμα της εφαρμογής της ευθανασίας. Ο Κεβόρκιαν πέθανε στο Νοσοκομείο Μπομόν στο Ρόαγιαλ Οουκ του Μίσιγκαν, όπου νοσηλευόταν για περίπου δύο εβδομάδες με νεφρικά και καρδιακά προβλήματα. Ο υπέρμαχος της ευθανασίας, ο οποίος ήταν παθολόγος, είχε φυλακιστεί για οκτώ χρόνια για φόνο δεύτερου βαθμού και είχε αποφυλακιστεί με εγγύηση το 2007. Όρος της αποφυλάκισής του ήταν να μη βοηθήσει άλλους ασθενείς να αυτοκτονήσουν.

Ο Κεβόρκιαν είχε καταδικαστεί, αφού μια εκπομπή του CBS News τον είχε δείξει σε βίντεο να χορηγεί θανατηφόρα φάρμακα σ' έναν 52χρονο που έπασχε από τη νόσο Λου Γκέριγκ (αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση). Πρόσφερε τις υπηρεσίες του σε ασθενείς που υποφέρανε αφιλοκερδώς και με γνώμονα πάντα την επιθυμία του ασθενούς του. Μάλιστα, η δράση του έγινε ακόμη πιο γνωστή, με την παραγωγή της ταινίας «You don’t know Jack», τον Απρίλιο του 2010, με τον Αλ Πατσίνο να υποδύεται τον Δόκτωρα Θάνατο.

Ο γνωστός ιατρός γεννήθηκε στις 26 Μαΐου του 1928 στο Πόντιακ του Μίσιγκαν από Αρμένιους πρόσφυγες, που γλίτωσαν από τη γενοκτονία των Αρμενίων από τους Τούρκους, και μπόρεσαν να φτάσουν στην Αμερική. Αποφοίτησε με τιμές το 1945 από το τοπικό γυμνάσιο και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Ιατρικής του Μίτσιγκαν απ' όπου πήρε και το πτυχίο της ιατρικής. Όσοι τον γνώριζαν από παλιά, τον χαρακτήριζαν ως έναν ιδιοφυή, πολυμήχανο και ανεξάρτητο νέο.

Από τα πρώτα του χρόνια εκπαίδευσης στα νοσοκομεία, οι συναδελφοί του τον αποκάλεσαν «Doctor Death», λόγω της ενασχόλησής του εκείνη την εποχή, με τα μάτια των νεκρών και των αλλαγών που υφίστανται ακριβώς μετά το θάνατο. Στη δεκαετία του 80 έγραψε μια σειρά από άρθρα στο γερμανικό περιοδικό Medicin and Law, όπου και αποκάλυψε τις απόψεις του για την ηθική της ευθανασίας.

Ακέφαλη η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής

Η ΕΘΝΙΚΗ Επιτροπή Βιοηθικής Κύπρου είναι η αρμόδια Επιτροπή στη χώρα μας, που ασχολείται με τέτοιου είδους ζητήματα. Ωστόσο, στην προσπάθειά μας να έρθουμε σε επικοινωνία μαζί της, μάθαμε ότι από τις 31 Ιουλίου 2010 είναι χωρίς Διοικητικό Συμβούλιο. Όπως δήλωσε λειτουργός της Επιτροπής, «πλέον έχουμε μόνο τις επιτροπές βιοηθικής αξιολόγησης, των οποίων η θητεία τους λήγει το Νοέμβριο του 2011».

Για να προσθέσει ότι η καθυστέρηση που παρατηρείται στο διορισμό νέου Διοικητικού Συμβουλίου είναι καθαρά θέμα του Υπουργείο Υγείας. «Δεν γνωρίζουμε γιατί το καθυστερούν. Αναμένουμε να πάει πρόταση από το Υπουργείο Υγείας προς το Υπουργικό Συμβούλιο», μας λέχθηκε χαρακτηριστικά. Η λειτουργός υπογράμμισε ακόμη πως «επειδή δεν υπάρχει διοικητικό προσωπικό για την Επιτροπή, υπάρχουν αρκετά θέματα που έχουν μείνει πίσω». Καταλήγοντας, πάντως, υπέδειξε ότι η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής γενικότερα δεν έχει επίσημη θέση όσον αφορά την ευθανασία.

Πηγή: sigmalive.com