Κριστιάν Τουτουντζιάν ντε Βαρταβάν

Συ­ζή­τη­ση με τον ι­δρυ­τή του Ε­ρευ­νη­τι­κού Κέ­ντρου Αι­γυπτιο­λο­γί­ας στο πα­νε­πι­στή­μιο του Ε­ρε­βάν, Κρι­στιάν Του­του­ντζιάν ντε Βαρ­τα­βάν, έ­να κα­λο­και­ριά­τι­κο α­πό­γευ­μα στο κέ­ντρο της Α­θή­νας, με τον υ­δράρ­γυρο στους σα­ρά­ντα δύ­ο βαθ­μούς υ­πό σκιά.

Με πε­ρισ­σό­τε­ρες α­πό 29 ε­πι­στη­μο­νι­κές α­να­κα­λύ­ψεις που δη­μο­σιεύ­τη­καν σε πέ­ντε βι­βλί­α και 35 άρ­θρα ο Δρ. Κρι­στιάν Του­του­ντζιάν ντε Βαρ­τα­βάν εί­ναι έ­νας α­πό τους γνω­στό­τε­ρους αι­γυ­πτιο­λό­γους της ε­πο­χής μας.

Η α­κα­δη­μα­ϊ­κή του ερ­γα­σί­α έ­χει α­να­γνω­ρι­στεί α­πό α­νε­ξάρ­τη­τους ει­δι­κούς σε έ­ξι δια­φο­ρε­τι­κούς ε­πι­στη­μο­νι­κούς το­μείς: Οι­κο­νο­μι­κή φυ­το­λο­γί­α, αρ­χαιο­λο­γί­α, φυ­το­λο­γί­α, αι­γυ­πτιο­λο­γί­α, αρ­χαιο­φυ­το­λο­γί­α, φι­λο­σο­φί­α της ε­πιστή­μης και πο­λύ πρό­σφα­τα γλωσ­σο­λο­γί­α. Εί­ναι ο μό­νος Γάλ­λος και Αρ­μέ­νιος μέ­χρι σή­με­ρα στον ο­ποί­ο η αι­γυ­πτια­κή κυ­βέρ­νη­ση έ­χει δώ­σει ά­δεια να με­λε­τήσει τον τά­φο του Του­ταγ­χα­μών. Για την ι­στο­ρί­α α­να­φέ­ρου­με ό­τι ο Του­ταγ­χαμών δια­δέ­χθη­κε τον αι­ρε­τι­κό βα­σι­λιά Α­χε­να­τόν με­τά τον θά­να­τό του το 1358 π.Χ., πέ­θα­νε με­τά α­πό βα­σι­λεί­α ο­κτώ ε­τών χω­ρίς να κά­νει κά­τι α­ξιό­λο­γο, αλ­λά είχε την τύ­χη να γί­νει ο πε­ρι­φη­μό­τε­ρος ί­σως α­πό ό­λους τους φα­ρα­ώ της Αι­γύ­πτου κα­θώς ο τά­φος του α­να­κα­λύ­φθη­κε σχε­δόν ά­θι­κτος α­πό μια αγ­γλι­κή αρ­χαιο­λογι­κή α­πο­στο­λή το 1922, που βρή­κε θη­σαυ­ρούς χρυ­σών κο­σμη­μά­των, πο­λύ­τι­μων λί­θων και καλ­λι­τε­χνη­μά­των που κα­νέ­νας δεν μπο­ρού­σε να υ­πο­πτευ­τεί.

Οι με­λέ­τες του Του­του­ντζιάν υ­πήρ­ξαν α­ντι­κεί­με­νο πα­γκό­σμιου εν­δια­φέ­ρο­ντος α­πό τους Τά­ιμ­ς (Η­νω­μέ­νο Βα­σί­λειο), Ουά­σι­γκτον Πο­στ (Η.Π.Α.), Ι­σβέ­στια (Ρω­σί­α), Γιο­μιού­ρι (Ια­πω­νί­α) κα­θώς και στις ει­δή­σεις σε ε­θνι­κό δί­κτυο της Γαλ­λί­ας και άλ­λων χω­ρών. Εί­ναι ι­δρυ­τής του Ε­ρευ­νη­τι­κού Κέ­ντρου της Αι­γυ­πτιο­λο­γί­ας στην Αρ­με­νί­α, το ε­νη­με­ρω­τι­κό δελ­τί­ο του ο­ποί­ου δια­βά­ζε­ται α­πό πε­ρισ­σό­τε­ρους α­πό 1700 με­λε­τη­τές και σπουδα­στές α­πό 51 χώ­ρες. http://www.statcounter.com/

Δεν μπο­ρώ να προσ­διο­ρί­σω α­κρι­βώς, τι ή­ταν αυ­τό που με ώ­θη­σε ν’ α­σχο­λη­θώ με την Αι­γυ­πτο­λο­γί­α. Αυ­τό που θυ­μά­μαι εί­ναι ό­τι α­πό τα παι­δι­κά μου χρό­νια η οι­κο­γέ­νειά μας αλ­λη­λο­γρα­φού­σε με τις θεί­ες και τη για­γιά μου που ζού­σαν στην Α­λέ­ξαν­δρεια της Αι­γύ­πτου. Τα αι­γυ­πτια­κά γραμ­ματό­ση­μα στις ε­πι­στο­λές και τις καρ­τπο­στάλ που παίρ­να­με α­πει­κό­νι­ζαν την ομορ­φιά του αι­γυ­πτια­κού πο­λι­τι­σμού και της τέ­χνης. Μάλ­λον συ­νέ­δε­σα την αγά­πη μου για τους συγ­γε­νείς μου με την Αί­γυ­πτο και έ­τσι α­πό την η­λι­κί­α των δε­κα­έ­ξι άρ­χι­σα να μα­θαί­νω αρ­χαί­α αι­γυ­πτια­κά.

Ί­δρυ­ση Ε­ρευ­νη­τι­κού Κέ­ντρου Αι­γυ­πτιο­λο­γί­ας

Η ι­δέ­α για την ί­δρυ­ση ε­νός Ε­ρευ­νη­τι­κού Κέ­ντρου Αι­γυ­πτιο­λο­γί­ας στην Αρ­μενί­α γεν­νή­θη­κε μέ­σα μου το 1991, ό­ταν προ­ε­τοί­μα­ζα το δι­δα­κτο­ρι­κό μου για τους θη­σαυ­ρούς του Του­ταγ­χα­μών. Κα­θώς έ­γρα­φα στον υ­πο­λο­γι­στή μου, ά­κου­σα ξαφ­νι­κά στο ρα­διό­φω­νο ό­τι η Αρ­με­νί­α έ­γι­νε α­νε­ξάρ­τη­το κρά­τος, η Σο­βιε­τι­κή Έ­νωση ή­ταν υ­πό διά­λυ­ση, οι μά­χες στο Κα­ρα­μπάχ εί­χαν φου­ντώ­σει. Ή­μουν συ­γκλονι­σμέ­νος, δεν μπο­ρού­σα να φα­ντα­στώ μια τέ­τοια ε­ξέ­λι­ξη. Α­πό τα ε­φη­βι­κά μου χρό­νια, η Αρ­με­νί­α ή­ταν μέ­σα στην καρ­διά μου. Έ­τσι, πο­λύ αρ­γό­τε­ρα, με­τά τη δημο­σί­ευ­ση του δι­δα­κτο­ρι­κού μου το 1999, α­να­κοί­νω­σα στους γο­νείς μου ό­τι θα ε­πισκε­φτώ την Αρ­με­νί­α. Οι συγ­γε­νείς μου, κυ­ρί­ως α­πό την πλευ­ρά της μη­τέ­ρας μου που εί­ναι Γάλ­λοι, α­ντέ­δρα­σαν αρ­νη­τι­κά κα­θώς δεν εί­χαν την κα­λύ­τε­ρη ά­ποψη για τη χώ­ρα και την κα­τά­στα­ση που ε­πι­κρα­τού­σε ε­κεί. Ω­στό­σο, εί­χα πά­ρει την α­πό­φα­σή μου και έ­τσι μέ­σα στο κα­τα­χεί­μω­νο βρέ­θη­κα στο Ε­ρε­βάν. Με με­γάλη μου έκ­πλη­ξη δια­πί­στω­σα ε­πι­τό­που ό­τι τί­πο­τα απ’ ό­σα μου έ­λε­γαν δεν α­ντι­στοι­χού­σε στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Υ­πο­σχέ­θη­κα στον ε­αυ­τό μου ό­τι μια μέ­ρα θα ε­γκα­τα­στα­θώ στην Αρ­με­νί­α και θα δη­μιουρ­γή­σω έ­να ε­ρευ­νη­τι­κό κέ­ντρο Αιγυ­πτιο­λο­γί­ας. Στη Γαλ­λί­α έ­πρε­πε να ε­πι­λύ­σω διά­φο­ρα ζη­τή­μα­τα και να τα­κτοποι­ή­σω πολ­λές εκ­κρε­μό­τη­τες. Τε­λι­κά, το 2005, ξε­κί­νη­σα την προ­σπά­θεια δη­μιουργί­ας ε­νός Ε­ρευ­νη­τι­κού Κέ­ντρου Αι­γυ­πτιο­λο­γί­ας στο πα­νε­πι­στή­μιο του Ε­ρεβάν.

Κά­θε αρ­χή και δύ­σκο­λη

Ο α­ντι­πρύ­τα­νης του πα­νε­πι­στη­μί­ου γνω­ρί­ζο­ντας ευ­θύς εξ αρ­χής ό­τι η δη­μιουρ­γί­α ε­νός ε­ρευ­νη­τι­κού κέ­ντρου θα προ­κα­λού­σε α­ντι­δρά­σεις και αι­σθή­ματα ζή­λειας, όρ­θω­σε έ­να τεί­χος προ­στα­σί­ας γύ­ρω μου.

Μπο­ρώ να πω με υ­πε­ρη­φά­νεια πώς με­τά α­πό έ­ξι χρό­νια ε­ντα­τι­κής και με­θο­δι­κής ερ­γα­σί­ας το Αρ­με­νι­κό Ε­ρευ­νη­τι­κό Κέ­ντρο Αι­γυ­πτιο­λο­γί­ας α­πέ­κτη­σε διε­θνή φή­μη και ε­κα­το­ντά­δες ε­ρευ­νη­τές άρ­χι­σαν να ε­πι­σκέ­πτο­νται τον ι­στό­το­πό μας μέ­σα α­πό το δια­δί­κτυο. Ο κα­τά­λο­γος των ξέ­νων συ­νερ­γα­τών άρ­χι­σε στα­δια­κά να αυ­ξά­νε­ται ε­νώ παράλ­λη­λα μειώ­νο­νταν οι ε­σω­τε­ρι­κές α­ντι­δρά­σεις για την α­νά­γκη ύ­παρ­ξης του ε­ρευ­νη­τι­κού κέ­ντρου. Ο δια­δι­κτυα­κός ι­στό­το­πός μας θε­ω­ρεί­ται α­πό τους εί­κο­σι κα­λύ­τε­ρους στον κό­σμο. Φέ­τος θα ξε­κι­νή­σου­με τη δη­μο­σί­ευ­ση ερ­γα­σιών και πα­ράλ­λη­λα θα προ­σπα­θή­σω να δη­μιουρ­γή­σω έ­να «φο­ντ», έ­να τα­μεί­ο για τη χρη­μα­το­δό­τη­ση και τη βελ­τί­ω­ση των οι­κο­νο­μι­κών συν­θη­κών των τριών συ­νεργα­τών μου, ό­πως α­κρι­βώς γί­νε­ται και στις Η­νω­μέ­νες Πο­λι­τεί­ες. Εν­δε­χο­μέ­νως αν συ­γκε­ντρω­θούν αρ­κε­τά χρή­μα­τα θα μπο­ρέ­σου­με να κά­νου­με και α­να­σκα­φές στην Αί­γυ­πτο. Το έρ­γο που ξε­κι­νή­σα­με πρέ­πει να έ­χει συ­νέ­χεια, α­κό­μη κι αν κά­ποια στιγ­μή α­πο­χω­ρή­σω α­πό την Αρ­με­νί­α. Οι στό­χοι μας, κυ­ρί­ως, εί­ναι η δη­μο­σί­ευ­ση ε­πι­στη­μο­νικών ερ­γα­σιών και η ε­ξέ­ρευ­ση πό­ρων για τη χρη­μα­το­δό­τη­ση και λει­τουρ­γί­α του κέ­ντρου. Η Αρ­με­νί­α λό­γω του μι­κρού με­γέ­θους της δεν μπο­ρεί ν’ α­ντέ­ξει μεγά­λο α­ριθ­μό Αι­γυ­πτιο­λό­γων. Α­πό μια δω­δε­κά­δα φοι­τη­τών που πα­ρου­σιά­στη­καν, μό­λις έ­να ά­το­μο έ­χει τα προ­σό­ντα και την προ­ο­πτι­κή να γί­νει Αι­γυ­πτιο­λόγος. Εξ άλ­λου, στην Αί­γυ­πτο ερ­γά­ζο­νται αρ­κε­τοί Αρ­μέ­νιοι αρ­χαιο­λό­γοι, α­νάμε­σά τους και η Χου­ρί­γκ Σου­ρου­ζιάν με το Γερ­μα­νι­κό Ιν­στι­τού­το Αρ­χαιο­λογί­ας στο ο­ποί­ο προ­ΐ­στα­ται ο σύ­ζυ­γός της.

Σχέ­ση της αρ­χαί­ας αι­γυ­πτια­κής με τις ιν­δο­ευ­ρω­παϊ­κές γλώσ­σες

Η ά­πο­ψη που υ­πο­στή­ρι­ξα ό­τι υ­πάρ­χει σχέ­ση α­νά­με­σα στα αρ­χαί­α αι­γυ­πτια­κά και στις διά­φο­ρες ιν­δο-ευ­ρω­πα­ϊ­κές γλώσ­σες, α­νά­με­σά τους και η αρ­με­νι­κή, έχει α­πό­λυ­τη βά­ση. Στα αρ­χαί­α αι­γυ­πτια­κά δεν υ­πάρ­χουν φω­νή­ε­ντα, ό­πως στα αρα­βι­κά και στα ε­βρα­ϊ­κά. Ό­ταν άρ­χι­σα να με­λε­τώ σε βά­θος τη γλώσ­σα, δια­πί­στωσα ό­τι υ­πήρ­χε με­γά­λος α­ριθ­μός λέ­ξε­ων και α­ριθ­μών που έ­μοια­ζαν με τις α­ντίστοι­χες άλ­λων ιν­δο-ευ­ρω­πα­ϊ­κών γλωσ­σών. Έ­νας α­πό τους με­γα­λύ­τε­ρους γλωσ­σο­λό­γους στον κό­σμο, ο Κάρ­λτον Χο­τζ του πα­νε­πι­στη­μί­ου της Ι­ντιά­να ή ο Τζον Ρέ­ντιν­γκ του Καί­μπρι­τζ έ­χουν την ί­δια ά­πο­ψη, ό­τι δη­λα­δή υ­πάρ­χει σχέ­ση ανά­με­σα στα αρ­χαί­α αι­γυ­πτια­κά και στις ιν­δο-ευ­ρω­πα­ϊ­κές γλώσ­σες, ό­πως τα χιττι­τι­κά, τη γλώσ­σα που μι­λού­σαν οι πρό­γο­νοι των Αρ­με­νί­ων. Έ­χω σπου­δά­σει γλωσ­σο­λο­γί­α, αν και δεν έ­χω κά­νει πολ­λές δη­μο­σιεύ­σεις. Το 2010, στο Λον­δί­νο, επί τέσ­σε­ρις μή­νες συ­νέ­κρι­να 100 λέ­ξεις της αρ­χαί­ας αι­γυ­πτια­κής με τις α­ντίστοι­χες 18 ιν­δο-ευ­ρω­πα­ϊ­κών γλωσ­σών δια­πι­στώ­νο­ντας τις ο­μοιό­τη­τες που υ­πήρχαν με­τα­ξύ τους.

Ι­κα­νο­ποί­η­ση και υ­πε­ρη­φά­νεια

Εί­ναι με­γά­λο ε­πί­τευγ­μα το ό­τι υ­πάρ­χει έ­να Αρ­με­νι­κό Ε­ρευ­νη­τι­κό Κέ­ντρο Αιγυ­πτιο­λο­γί­ας α­νά­με­σα σ’ αυ­τά του Γέ­ιλ, της Οξ­φόρ­δης ή της Χα­ϊ­δελ­βέρ­γης. Αι­σθά­νο­μαι υ­πε­ρή­φα­νος διό­τι ξε­κι­νή­σα­με α­πό το μη­δέν χω­ρίς οι­κο­νο­μι­κή ενί­σχυ­ση. Ό­λοι μου έ­λε­γαν στην αρ­χή πώς εί­ναι δυ­να­τόν να ι­δρύ­σεις έ­να διεθνές ε­ρευ­νη­τι­κό κέ­ντρο χω­ρίς τα α­πα­ραί­τη­τα κον­δύ­λια. Το θέ­μα εί­ναι να κάνεις έ­ρευ­νες, α­να­κα­λύ­ψεις, δη­μο­σιεύ­σεις. Ό­ταν τα κά­νεις ό­λα αυ­τά, με­τά θα έρθουν και τα χρή­μα­τα. Μια άλ­λη αί­σθη­ση ι­κα­νο­ποί­η­σης και υ­πε­ρη­φά­νειας ή­ταν, ό­ταν ο γε­νι­κός γραμ­μα­τέ­ας του πα­νε­πι­στη­μί­ου, κά­τι σαν υ­πουρ­γός στην Αρ­με­νί­α, μού εκ­μυ­στη­ρεύ­τη­κε ό­τι θέ­λει να ι­δρύ­σει έ­να Κέ­ντρο Κουρ­δι­κών Με­λετών στο Κα­ρα­μπάχ και ζή­τη­σε τη βο­ή­θειά μου. «Θα α­φή­σω τη δου­λειά, τον σί­γου­ρο μι­σθό μου και θα α­γω­νι­στώ με τα ί­δια ό­πλα ό­πως έ­κα­νες κι ε­σύ», μου εί­πε. Το θέ­μα εί­ναι ό­τι α­κό­μη και χω­ρίς χρή­μα­τα μπο­ρείς να κά­νεις αρ­κε­τά πράγ­μα­τα, η θέ­λη­ση με­τρά­ει, δεν εί­ναι α­νάγκη να κλαις τη μοί­ρα σου …

Σαρκίς Αγαμπατιάν

Πηγή: armenika.gr