Το μνημείο της νίκης του Σαρνταραμπάντ

Τον Μάιο του 1968 συμπληρώθηκε η πεντηκονταετία της ηρωικής μάχης του Σαρνταραμπάντ, της νίκης του αρμενικού λαού με την οποία εγκαθιδρύθηκε η Πρώτη Αρμενική Δημοκρατία. Αποτελεί ίδιον των Αρμενίων να τιμούν τους ήρωες που πολέμησαν και θυσιάστηκαν για την ελευθερία.
Με παλλαϊκή οικονομική κινητοποίηση θεμελιώθηκε το μνημείο που δοξάζει τη νίκη του Σαρνταραμπάντ. Χτίστηκε βασισμένο στα μοτίβα της μεσαιωνικής αρμενικής αρχιτεκτονικής. Δημιουργοί του υπήρξαν ο λαϊκός αρχιτέκτονας της Σοβιετικής Αρμενίας Ραφαέλ Ισραελιάν (1908-1973), άξιος μαθητής του μεγάλου Αρμένιου αρχιτέκτονα Αλεξάντερ Ταμανιάν, καθώς και οι γλύπτες Αρά Χαρουτιουνιάν, Σαμβέλ Μανασιάν και Αρσάμ Σαχινιάν. Τα εκφραστικά λόγια του μεγάλου ποιητή Βαχάν Ντεριάν αντανακλούν «...εκεί που οι πέτρες είναι έτσι ανυψωμένες, σαν βουνά απλωμένα ως τον ουρανό…».
Το μνημείο απέκτησε αίγλη αντάξια της ηρωικής μάχης. Την είσοδό του φυλούν δύο ταύροι, που συμβολίζουν την ισχύ και την επίμονη θέληση. Σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο, ένα νικηφόρο σπαθί έπρεπε να εκτείνεται ως οδικός άξονας. Αυτό στην πράξη αντικαταστάθηκε με έναν πύργο κουδουνιών (ύψους 35 μέτρων). Σύμφωνα με τη λαϊκή μνήμη, στις μέρες της μάχης, από το Σαρνταραμπάντ μέχρι το Βαγαρσαμπάντ (Ετσμιατζίν) και το Γερεβάν ηχούσαν οι καμπάνες όλων των εκκλησιών καλώντας τον κόσμο στα όπλα, να πάει στο μέτωπο με ψυχραιμία και πνεύμα αυταπάρνησης. Εκείνες τις μέρες, στο ίδιο το Ετσμιατζίν, στην Αγία Έδρα, ο Καθολικός (Πατριάρχης) Πασών των Αρμενίων Κεβόρκ ο Ε΄ δέχεται μια επίσκεψη από πολιτική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον Αράμ Μανουκιάν, εμπνευστή της ιδέας για δημιουργία ανεξάρτητου αρμενικού κράτους. Του προτείνουν να μεταφερθεί προσωρινά σε έναν πιο ασφαλή προορισμό. Ο πεφωτισμένος πνευματικός αρνείται πεισματικά, τονίζοντας ότι τα τέκνα των Αρμενίων θα νικήσουν σίγουρα και ότι αν δεν σταθούν αντάξια, ο ίδιος είναι έτοιμος να θυσιαστεί στο Ιερό του Ναού. Αυτή η θαρραλέα στάση εμψύχωσε τους Αρμένιους μαχητές, μεταδίδοντας το πρώτο μήνυμα της νίκης.
Στο μνημείο, σε βάθρο από βασάλτη υψώνονται τέσσερα στηρίγματα σε διαβαθμισμένη μορφή κατασκευασμένα από τοπική κόκκινη πέτρα τουφ, τα οποία στο άνω μέρος ενώνονται με τριπλές καμάρες στο σημείο που είναι κρεμασμένα τα κουδούνια. Έχουν ηχήσει επανειλημμένα, σε γιορτινές ημέρες ή σε ιδιαίτερες περιπτώσεις, ως αποτέλεσμα έμπνευσης του Ρόμπερτ Αταγιάν, ενώ σήμερα ακούγονται κάθε μισή ώρα. Στα κουδούνια του κωδονοστασίου μέσω ηλεκτρονικής συσκευής έχουν ακουστεί μελωδίες πατριωτικών ασμάτων. Για πρώτη φορά ένα τέτοιο σύστημα λειτούργησε επί Ε.Σ.Σ.Δ. Το πρώτο τραγούδι ήταν «Ο ύμνος των Ζεϊτουντσί».
Από τον πύργο των κουδουνιών προς το τείχος του μνημείου εκτείνεται μια δενδροφυτευμένη δίοδος, που στο δεξί της μέρος απλώνονται πέντε αγέρωχοι αετοί. Σύμφωνα με την ιδέα του δημιουργού «είναι οι μαχητές που φέρνουν τη νίκη, το πνεύμα τους, και έχουν γυρίσει προς το λαό, εμείς υπάρχουμε, είμαστε μέσα σας, μαζί σας...». Ο δρόμος καταλήγει σε ένα ημικύκλιο μνημείο νίκης (μήκος 55μ., ύψος στο επίκεντρο 7μ., ύψος στα άκρα 10μ.). Αυτό από δυο μεριές είναι στολισμένο με γλυπτά, με τα οποία εκφράζεται η πολεμική ανδρεία του αρμενικού λαού στις μάχες και το δημιουργικό του πνεύμα στις ειρηνικές περιόδους.
Στο τείχος του μνημείου αποτυπώνεται ο αγώνας των δυνάμεων του καλού, που συμβολίζεται από τα φτερωτά άλογα, ενάντια στις δυνάμεις του κακού, τους δράκους. Μέσα στο χώρο έχει κατασκευαστεί καμάρα, η οποία καθοδηγεί τον επισκέπτη προς την τραπεζαρία «Βαρταβάρ». Σύμφωνα με τον δημιουργό, δεν είναι δυνατόν επισκεπτόμενος κανείς αυτόν τον ιερό χώρο να μην υψώσει το ποτήρι στη μνήμη των ηρώων που θυσίασαν τη ζωή τους για την Πατρίδα.
Το μνημείο της ηρωικής μάχης του Σαρνταραμπάντ θεωρείται ως αυθεντική εστία ιστορικής μνήμης για τα αρμενόπαιδα, ώστε να γαλουχηθούν με το πνεύμα της σπουδαίας εθνικής, μαχητικής και πατριωτικής παράδοσης.
Εκεί, κάθε χρόνο, με μεγάλη λαμπρότητα εορτάζεται η νίκη της μάχης, αποτίεται φόρος τιμής στους ήρωες του Σαρνταραμπάντ, πλανάται στον άνεμο το αρμενικό τραγούδι και η μουσική, ατσαλώνεται το αρμενικό πνεύμα, γεμίζει με υπερηφάνεια και πατριωτισμό. Το θαύμα του Σαρνταραμπάντ οφείλεται στην ευψυχία, ενώ το μνημείο είναι ιερός χώρος για κάθε Αρμένιο...
Το τελευταίο κτίσμα του μνημείου, χτισμένο το 1978, είναι το Αρμενικό Εθνογραφικό Μουσείο, που θυμίζει μεσαιωνικό κάστρο. Ο αρχιτέκτονας Ρ. Ισραελιάν σε αυτό το προσχέδιο έχει αξιοποιήσει πολλά αυθεντικά τεχνικά χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής της περιόδου αυτής. Πρόκειται για αξιοσημείωτο δημιούργημα, με τοξωτούς βωμούς και τέσσερις εσωτερικές αυλές. Ο άνω όροφος του κτιρίου φωτίζεται με κλασικούς φεγγίτες λαϊκών κατοικιών. Το κτίσμα έχει δύο γωνιακά παράθυρα. Το ένα βλέπει προς το όρος Αρακάτζ, το άλλο στο Αραράτ. Στο κέντρο του μουσείου είναι η αίθουσα με τρεις τρούλους, η στέγη της οποίας μας παραπέμπει σε τυπική κατασκευή παραδοσιακών αρμενικών κατοικιών.
Εδώ, από το 2008 παρουσιάζεται η μόνιμη έκθεση με θέμα «Οι ηρωικές μάχες του Μάη του 1918 και η ανακήρυξη της Πρώτης Δημοκρατίας της Αρμενίας». Στις αίθουσες εκτίθεται η αρμενική εθνική τέχνη, από το μακρινό παρελθόν μέχρι τις μέρες μας. Οι μουσειακές συλλογές έχουν εμπλουτιστεί με ευρήματα από ανασκαφές και εθνολογικές έρευνες, με αντικείμενα που έχουν μεταφερθεί από άλλα μουσεία και με ευγενικές δωρεές Αρμενίων της διασποράς. Στο μουσείο φυλάσσονται πάνω από 70.000 εκθέματα που το καθιστούν σύγχρονο ναό της αρμενικής τέχνης, με τη δική του ιδιαίτερη αξία στην απόδοση τιμών στους ήρωες του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, στα τέκνα του αρμενικού λαού, που πολεμώντας με αυτοθυσία πραγματοποίησαν θαύματα στις ηρωικές μάχες του Σαρνταραμπάντ και του Σουσί.
Φέτος συμπληρώνονται τα 50 χρόνια του μνημείου του Σαρνταραμπάντ και τα 40 χρόνια του Εθνολογικού Μουσείου.

Ζακ Νταματιάν

Πηγή: armenika.gr