Οι Αρμένιοι στην Τσαρική Ρωσία
Μετά την κατάκτηση του Καυκάσου και της ανατολικής Αρμενίας από τους Ρώσους το 1827, οι Αρμένιοι εκεί, γενικά, ευημερούσαν. Μολονότι η διάκριση κατά των μη-Ρώσων ήταν έντονη, η ρωσική κυριαρχία δεν ήταν εμποτισμένη με κοινωνική ανισότητα και στασιμότητα. Το 19ο αιώνα, στις μεγάλες πόλεις, αναπτύχθηκε μια αρμενική μεσαία τάξη. Αυτό το σχετικά μικρό τμήμα του λαού είχε συνδεθεί στενά με την οικονομική ανάπτυξη του Καυκάσου κι έπαιζε ενεργό ρόλο στη βιομηχανία και οικονομία.
Στο τέλος του 19ου αιώνα, παρά ταύτα, ο αρμενικός πληθυσμός του Καυκάσου ήταν περισσότερο αγροτικός παρά αστικός. Μαζί με τους αγρότες, η πλειοψηφία του αστικού πληθυσμού ανήκε στην εργατική τάξη. Η εργατική τάξη στην Τιφλίδα και στο Μπακού που ήταν τότε το σημαντικότερο κέντρο παραγωγής πετρελαίου στο κόσμο, ανέπτυξε μια ισχυρή κοινωνική και εθνική ταυτότητα. Συμμετείχε ενεργά στο κίνημα για την απελεύθερωση της δυτικής Αρμενίας και στον επαναστατικό αγώνα στη Ρωσία. Συντελεστές αυτής της διπλής παρουσίας ήταν η εξέλιξη της κοινωνικής συνείδησης και η αντι-αρμενική πολιτική του ρωσικού κράτους.
Το 1836 η τσαρική κυβέρνηση εξέδωσε ένα καταστατικό για τη λειτουργία του σημαντικότερου από τα υπάρχοντα αρμενικά ιδρύματα, της Εκκλησίας. Ο κλήρος πάντως διατήρησε τον έλεγχο των κτημάτων και των σχολείων. Ενώ το 1878 η ρωσική κυβέρνηση παρέσχε διπλωματική υποστήριξη στους δυτικο-Αρμενίους που ζητούσαν μεταρρυθμίσεις μέσα στην οθωμανική αυτοκρατορία, μετά το συνέδριο του Βερολίνου, έθεσε τέρμα στον ανταγωνισμό της με την οθωμανική κυβέρνηση.
Το 1880, ο Τσάρος επεδίωξε μια ενεργό πολιτική αφομοίωσης των Αρμενίων και αποσύνθεσης της θρησκευτικής-πολιτιστικής τους δομής. Οι ρώσοι κυβερνήτες μείωσαν τον αριθμό των Αρμενίων υπαλλήλων κι έκλεισαν τ΄ αρμενικά σχολεία. Από την αρχή το ρωσικό καθεστώς αντιπαθούσε τους Αρμένιους επαναστάτες των οποίων τα αιτήματα για οικονομική και κοινωνική ισότητα απειλούσαν την επικυριαρχία και της οθωμανικής και της ρωσικής αυτοκρατορίας. Τελικά, το 1903 η κυβέρνηση προχώρησε στη δήμευση όλων των περιουσιών που ανήκαν στις αρμενικές Εκκλησίες.
Αυτές οι ενέργειες, καθώς και η πολιτική και οικονομική δυσαρέσκεια, δημιούργησαν έντονα αντι-κυβερνητικά συναισθήματα στους Αρμενίους. Επαναστατικές ομάδες που ως τότε είχαν δώσει βαρύτητα στο θέμα της απελευθέρωσης των υπό την οθωμανική κυριαρχία Αρμενίων, αναγκάστηκαν ν' ασχοληθούν και με το ζήτημα των Αρμενίων που ζούσαν στο ανατολικό τμήμα της πατρίδας.
Μολονότι η ρωσική κυβέρνηση, μπροστά στην οργανωμένη αρμενική αντίσταση, αναθεώρησε εν μέρει την τακτική της, η αυθαιρεσία και η αντι-αρμενική πολιτική των λειτουργών της έγινε ένας σημαντικός παράγοντας για την ενίσχυση της εθνικής συνείδησης. Οι Αρμένιοι, τόσο στη ρωσική όσο και στην οθωμανική αυτοκρατορία άρχισαν να αισθάνονται υπό διωγμόν. Ενώ τα σχέδια για απελευθέρωση προϋπέθεταν συνεργασία με άλλες εθνότητες, οι Αρμένιοι και από τις δύο πλευρές των συνόρων είχαν λόγους να πιστεύουν πως οι κυβερνήσεις τους τούς είχαν αγνοήσει.
Τα τραγικά γεγονότα που συνέβησαν στους Αρμενίους την επόμενη δεκαετία, απλώς ενίσχυσαν την πεποίθηση πολλών πως, αν οι Αρμένιοι δεν αποκτούσαν δικό τους κράτος, όπου θα μπορούσαν να ζούν και να αυτοαμύνονται, η ιστορία του έθνους μπορεί και να τελείωνε.
Πηγή: ancg.gr