Σιωπηρές μαρτυρίες

Ό­ταν θα κρα­τά­τε το πα­ρόν τεύ­χος στα χέ­ρια σας, θα ξε­κι­νούν ή θα ε­ξε­λίσ­σο­νται οι ε­τή­σιες τι­μη­τι­κές εκ­δη­λώ­σεις για την 99η ε­πέ­τειο της Γε­νο­κτο­νί­ας των Αρ­με­νί­ων.

Ε­νε­νή­ντα Εν­νέ­α χρό­νια συ­νε­χούς διεκ­δι­κή­σε­ως -εκ μέ­ρους των ε­πι­ζη­σά­ντων της Γε­νο­κτο­νί­ας και των α­πο­γό­νων τους- για την α­να­γνώ­ρι­ση του α­πο­τρόπαιου ε­γκλή­μα­τος, της α­πο­κα­ταστάσεως της α­λή­θειας και α­ποδόσεως του δι­καί­ου.

Ε­νε­νή­ντα Εν­νέ­α χρό­νια μιας συ­νε­χούς, πει­σμα­τι­κής αρ­νή­σε­ως της δο­λοφο­νί­ας ε­νός Έ­θνους, εκ μέ­ρους του θύ­τη.

Βλέ­πε­τε έ­ως σή­με­ρα δεν έ­χει εμ­φα­νι­σθεί ή ί­σως να μην έ­χει α­κό­μη γεν­νη­θεί ο… Τούρ­κος Βίλ­λυ Μπρα­ντ1, ο ο­ποί­ος θα έ­χει το θάρ­ρος να α­να­λά­βει το χρέ­ος τι­μής της α­να­γνω­ρί­σε­ως της Γε­νο­κτο­νί­ας, πρά­ξη η ο­ποί­α θα α­πο­τε­λέ­σει το πρώ­το βή­μα για τη δι­καί­ω­ση των αι­τη­μά­των των Αρ­με­νί­ων και ταυ­τό­χρο­να θα απο­κα­τα­στή­σει την α­ξιο­πρέ­πεια της πα­τρί­δας του, α­πο­τι­νά­ζο­ντας το στίγ­μα του αρ­νη­τού της α­λή­θειας.

Δια­στρε­βλώ­νο­ντας συ­νε­χώς τα γε­γο­νό­τα οι Τούρ­κοι, προ­σπα­θούν να κρυ­φτούν κυ­ριο­λε­κτι­κά πί­σω α­πό το δά­χτυ­λό τους.

Δυ­στυ­χώς γι’ αυ­τούς υ­πάρ­χουν αρ­κε­τά α­πο­δει­κτι­κά ι­στο­ρι­κά -και άλ­λα αν­θρώ­πι­να, κα­θη­με­ρι­νά- ε­νο­χο­ποι­η­τι­κά στοι­χεί­α τα ο­ποί­α α­ναμ­φί­βο­λα κά­ποια ημέ­ρα θα κα­τα­στούν οι τι­μω­ροί τους.

Ό­πως η ε­πι­στο­λή την ο­ποί­α δη­μο­σιεύ­ου­με σή­με­ρα για πρώτη φορά. Με η­με­ρο­μη­νί­α 26 Α­πρι­λί­ου 1915, α­πο­τε­λεί μια κραυ­γή α­γω­νί­ας του Μα­νούκ Τζα­ρου­γκιάν α­πό το Γκα­μάχ2 και μια ύ­στα­τη προ­σπά­θεια α­πο­τρο­πής της μοί­ρας του α­πό βέ­βαιο θά­να­το. Ο Μα­νούκ Τζα­ρου­γκιάν έ­στει­λε την ε­πι­στο­λή στον α­δελ­φό του Μπο­γός, ο ο­ποί­ος την επο­χή της Γε­νο­κτο­νί­ας βρι­σκό­ταν στην Κέρ­κυ­ρα.

                                                                                                         1915, Α­πρι­λί­ου 26, Γκα­μάχ

Α­γα­πη­μέ­νε μου α­δελ­φέ,

Κα­τά πρώ­τον χαι­ρε­τώ την οι­κο­γέ­νειά σου και ό­λους σας.

Ως συ­νέ­πεια τού πα­ρό­ντος πο­λέ­μου με στρά­τευ­σαν και ε­μέ­να και θα με έ­στελ­ναν κατ’ ευ­θεί­αν στην (πό­λη) Γκα­ρίν (Ερζε­ρούμ).

Α­να­γκά­στη­κα να υ­πο­βάλ­λω σχε­τι­κό αί­τη­μα ε­ξα­γο­ράς, το ο­ποί­ο α­πε­δέ­χθη­σαν για 20 η­μέ­ρες. Πλή­ρω­σα ως εγ­γύ­η­ση 45 λί­ρες και με κρά­τη­σαν στα ε­δώ τάγ­μα­τα ερ­γασί­ας, έ­ως ό­του ε­ξο­φλή­σω την ε­ξα­γο­ρά και α­πε­λευ­θε­ρω­θώ.

Συ­νε­πώς, μό­λις λά­βε­τε την ε­πι­στο­λή, πα­ρα­δώ­στε α­μέ­σως 60 λί­ρες στο το­πι­κό τα­χυ­δρο­μεί­ο και να τις α­πο­στεί­λε­τε κατ’ ευ­θεί­αν στην Κων­στα­ντι­νού­πο­λη, στον Πα­τριάρ­χη Πα­να­γιό­τα­το Ζα­βέν Γε­για­γιάν.

Να γρά­ψε­τε και συ­νο­δευ­τι­κή ε­πι­στο­λή στην κά­τω­θι α­να­γρα­φό­με­νη διεύ­θυν­ση στον Πα­τριάρ­χη. Έ­χω ή­δη ε­νη­με­ρώ­σει το Πα­τριαρ­χεί­ο. Μό­λις τα πα­ρα­λά­βουν (εν­νο­εί τις λί­ρες και την ε­πι­στο­λή) θα μού τα στεί­λουν α­μέ­σως. Μεί­νε­τε ή­συχοι ως προς αυ­τό.

Μό­λις λά­βω το πο­σό και πλη­ρώ­σω την ε­ξα­γο­ρά θα με α­πε­λευ­θε­ρώ­σουν και θα σας ε­νη­με­ρώ­σω.

Πα­ρά το γε­γο­νός ό­τι σκέ­φθη­κα να τη­λε­γρα­φή­σω για αυ­τό το θέ­μα, εν τού­τοις, συ­νυ­πο­λο­γί­ζο­ντας τις δυ­σκο­λί­ες τις ο­ποί­ες θα α­ντι­με­τω­πί­σω, έ­κρι­να σκό­πιμο να ε­πι­κοι­νω­νή­σω μα­ζί σας με ε­πι­στο­λή. Ελ­πί­ζο­ντας ό­τι θα πραγ­μα­το­ποι­ή­σε­τε α­πα­ρέ­γκλι­τα αυ­τό το ζή­τη­μα, πε­ρι­μένω με α­νυ­πο­μο­νη­σί­α το πο­σό και την ε­πι­στο­λή σας.

                                                                                                                    Ο α­δελ­φός σας

                                                                                                               Μα­νούκ Τζα­ρου­γκιάν

Πα­ρα­κα­λώ στεί­λε στο Πα­τριαρ­χεί­ο μα­ζί με το γράμ­μα σου:

(α­κο­λου­θεί α­ρα­βι­κή γρα­φή)

Διεύ­θυν­ση στην πό­λη Γκα­μάχ: Γκα­μάχ - Βα­ρί Πα­γκα­ρί­τα

Ο ε­πί­λο­γος της ι­στο­ρί­ας δυ­στυ­χώς ή­ταν θλι­βε­ρός, διό­τι ο Μα­νούκ Τζα­ρου­γκιάν δεν ε­πέ­ζη­σε. Εί­τε διό­τι το γράμ­μα έ­φθα­σε αρ­γά στα χέ­ρια του α­δελ­φού του Μπο­γός, εί­τε διό­τι τα χρή­μα­τα δεν έ­φθα­σαν ε­γκαί­ρως στον προ­ο­ρι­σμό τους. Δεν πρέ­πει να ξε­χνά­με τη χρο­νι­κή πε­ρί­ο­δο κα­τά την ο­ποί­α οι κά­θε μορ­φής ε­πικοι­νω­νί­ες ή­ταν ε­ξαι­ρε­τι­κά δύ­σκο­λες. Σύμ­φω­να με τις α­φη­γή­σεις της οι­κο­γέ­νειας, ό­ταν τα πράγ­μα­τα κάπως η­ρέ­μη­σαν, ο Μπο­γός Τζα­ρου­γκιάν τα­ξί­δε­ψε στην Κων­στα­ντι­νού­πο­λη προς α­να­ζή­τη­ση του α­δελ­φού του και των οι­κο­γε­νειών τους, αλ­λά δυ­στυ­χώς πλη­ρο­φο­ρή­θη­κε ο­ριστι­κά για την α­πώ­λειά τους.

Θέ­λω να ευ­χα­ρι­στή­σω την οι­κο­γέ­νεια Τζα­ρου­γκιάν η ο­ποί­α ε­πέ­τρε­ψε τη δη­μοσί­ευ­ση αυ­τής της συ­γκλο­νι­στι­κής ε­πι­στο­λής, ό­πως και την κυ­ρί­α Μά­ρω Κιουρ­κτζιάν για την πο­λύ­τι­μη βο­ή­θειά της στη με­τά­φρα­ση κα­θώς και για τις ε­πι­σημάν­σεις της ό­πως π.χ. ό­τι η ε­πι­στο­λή έ­χει μάλ­λον γρα­φεί καθ’ υ­πα­γό­ρευ­ση, διό­τι εί­ναι εμ­φα­νής η δια­φο­ρά με­τα­ξύ του γρα­φι­κού χα­ρα­κτή­ρα του κει­μέ­νου συ­γκρι­τι­κά με την υ­πο­γρα­φή του α­πο­στο­λέ­α. Α­ναμ­φί­βο­λα πρό­κει­ται για έ­να έγ­γρα­φο ά­ξιο με­λέ­της α­πό τους ει­δι­κούς.

1Βίλ­λυ Μπρα­ντ (Willy Brαndt) 18/02/1913 - 08/10/1992. Το 1970, ως κα­γκε­λά­ριος της δυ­τι­κής Γερ­μα­νί­ας ε­πι­σκέ­φθη­κε τη Βαρ­σο­βί­α και γο­νά­τι­σε στο μνη­μεί­ο των Ε­βραί­ων οι ο­ποί­οι έ­πε­σαν θύ­μα­τα των Γερ­μα­νών Ναζί, ζη­τώ­ντας συγ­γνώ­μη για τα έ­κτρο­πα της Να­ζι­στι­κής Γερ­μα­νί­ας. Το 1971, τι­μή­θηκε με το Νό­μπελ Ει­ρή­νης για την Ostpolitik, σκο­πός της ο­ποί­ας ή­ταν η ε­ξο­μά­λυν­ση των σχέ­σε­ων με τις χώ­ρες του α­να­το­λι­κού μπλοκ, συ­μπε­ριλαμ­βα­νο­μέ­νης και της Λα­ϊ­κής Δη­μο­κρα­τί­ας της Γερ­μα­νί­ας.

2Γκα­μάχ. Το χω­ριό Γκα­μάχ (ή Γκε­μάχ) βρί­σκε­ται 8 χλμ. έ­ξω α­πό την πό­λη Πα­γές της ε­παρ­χί­ας Μπι­τλίς. Υ­πέ­στη κα­τα­στρο­φές λό­γω των σφα­γών του 1895, ε­πί σουλ­τά­νου Α­μπντούλ Χα­μίτ. Κα­τά την πε­ρί­ο­δο της Γε­νο­κτο­νί­ας του 1915, το χω­ριό α­ριθμού­σε 45 σπί­τια και 260 Αρ­με­νί­ους κα­τοί­κους, ο­πό­τε και κα­τα­στρά­φη­κε ο­λο­σχερώς. Σή­με­ρα στην πε­ριο­χή ζουν 463 κά­τοι­κοι, ό­λοι τους Κούρ­δοι.

Νουνιά Γεραμιάν

Πηγή: armenika.gr