Το τελευταία αρμένικο χωριό της Τουρκίας
Του Αλεξάντερ Κρίστι-Μίλερ για τους Southeast European Times στο Βακιφλί.
Στην επαρχία Χατάι, οι κάτοικοι του τελευταίου αρμένικου χωριού της Τουρκίας αγωνίζονται για να κρατήσουν την κοινότητά τους.
Επιφανειακά, είναι δύσκολο να δεις γιατί κάποιος θα ήθελε να εγκαταλείψει το Βακιφλί. Κουρνιασμένο σε μια βουνοπλαγιά, με θέα τη θάλασσα, το χωριό είναι ένα γαλήνιο, ειδυλλιακό σημείο, που ο καθαρός μεσογειακός του αέρας είναι γεμάτος με το άρωμα των πορτοκαλόδεντρων.
Ωστόσο, οι 135 κάτοικοι του χωριού έχουν έναν ιδιαίτερο λόγο για να κρατήσουν ζωντανή τη μικρή τους κοινότητα: το δικό τους είναι το τελευταίο αρμένικο χωριό στην Τουρκία που επέζησε των καταστροφικών θηριωδιών του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου κατά τον οποίο θανατώθηκαν σχεδόν 1,5 εκατ. Αρμένιοι.
Όπως και με πολλά άλλα χωριά σε όλη την Τουρκία, η μείωση του εισοδήματος από τη γεωργία, σε συνδυασμό με τα θέλγητρα της αστικής ζωής, σημαίνει ότι το Βαφικλί φθίνει ανελέητα.
"Είμαστε πολύ λίγοι και γερνάμε" είπε ο Μπερκ Καρτούν, ο δήμαρχος του χωριού. "Όλοι οι νέοι φεύγουν. Οι νέοι τελειώνουν το πανεπιστήμιο και τώρα αναζητούν να κάνουν κάτι άλλο".
Το Βαφικλί οφείλει τη μοναδική του επιβίωση σε ένα μίγμα ανδρείας και τύχης. Το 1915, η κυβέρνηση των νεοτούρκων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας διέταξε την απέλαση όλων των Αρμενίων στην Τουρκία στην έρημο της Συρίας.
Για τους περισσότερους αυτό ισοδυναμούσε με θανατική καταδίκη και έτσι οι κάτοικοι του Βακιφλί και πέντε άλλων χωριών της επαρχίας Χατάι, που σήμερα ζουν κοντά στα σύνορα με την Συρία, οπλίστηκαν και πήραν τα βουνά.
Περίπου 5.000 άνθρωποι έμειναν επί 53 ημέρες στην κορυφή του όρους Μούσα Νταγκ, το οποίο δεσπόζει πάνω από το Βαφικλί, προβάλλοντας αντίσταση στις απόπειρες των οθωμανικών δυνάμεων να τους εκτοπίσουν.
Με τα τρόφιμα να τους τελειώνουν, τράβηξαν την προσοχή ενός γαλλικού πολεμικού πλοίου υψώνοντας ένα λάβαρο και έτσι σώθηκαν και τους μετέφεραν σε συμμαχικά στρατόπεδα προσφύγων μέχρι που επέστρεψαν, κατά τα τέλη του πολέμου, όταν η επαρχία Χατάι ήταν υπό γαλλική κυριαρχία.
Όταν η επαρχία επανήλθε στην τουρκική κυριαρχία το 1939, πέντε από τα χωριά επέλεξαν να μεταναστεύσουν στο Λίβανο, και έτσι απέμεινε μόνο το Βακιφλί.
"Είμαστε υπερήφανοι για αυτή την ιστορία μας" είπε ο Πάνος Καπάρ, ένας 79-χρονος παραγωγός πορτοκαλιών. "Πολεμήσαμε στο παρελθόν και τώρα όλοι θα πρέπει να μας δεχτούν".
Σήμερα, αγωνίζονται και πάλι. Κατά τα τελευταία 15 χρόνια ο αριθμός τους μειώθηκε από τους περίπου 180 κατοίκους στο σημερινό τους αριθμό, με πολλούς να έχουν μετακομίσει στην Ιστανμπούλ.
Είναι μια εικόνα που αντανακλάται σε όλη την τουρκική επικράτεια. Το 1990, σχεδόν ο μισός πληθυσμός της χώρας χαρακτηριζόταν ως αγροτικός, όμως ο αριθμός αυτός μέχρι το 2008 είχε πέσει λίγο κάτω από το 32%.
Τα πορτοκάλια είναι το κύριο εισόδημα του Βαφικλί και το 2004 δημιουργήθηκε συνεταιρισμός. Όλοι οι παραγωγοί του χωριού αποφάσισαν να ξεκινήσουν τις βιολογικές καλλιέργειες και να προσπαθήσουν να αυξήσουν τα κέρδη. Ένας μικρός πάγκος στο χωριό πουλά τοπικό κρασί, ποτά, κονσέρβες και σαπούνι σε ένα σταθερό αλλά μικρό αριθμό τουριστών.
"Νομίζω πως θα επιβιώσουμε" είπε ο Καπάρ. "Οι νέοι άνθρωποι σκέφτονται να επενδύσουν εδώ για να τραβήξουν τουρίστες -- ένα εστιατόριο και άλλα πράγματα -- αλλά αυτό θα γίνει βήμα-βήμα, δεν μπορεί να γίνει αμέσως".
Οι κάτοικοι του Βαφικλί φέρουν το πρόσθετο φορτίο ότι ζουν σε μία χώρα η οποία είναι πολύ ανήσυχη με τη θρησκευτική και την εθνοτική κληρονομιά της. Ξεκινώντας από το 1915, η μεγάλη αρμενική παροικία της Ανατολίας σφαγιάστηκε και εκδιώχθηκε σχεδόν όλη.
Περισσότερες από 20 χώρες αναγνωρίζουν τους σκοτωμούς ως γενοκτονία, ωστόσο η Τουρκία αμφισβητεί μανιωδώς το χαρακτηρισμό αυτό, λέγοντας ότι σκοτώθηκαν και πολλοί Τούρκοι και ότι δεν υπήρχε πρόθεση εξόντωσης των Αρμενίων.
"Η κουλτούρα του νέου τουρκικού κράτους βασίστηκε στην άρνηση της ποικιλομορφίας" είπε ο Ορχάν Κεμάλ Σενγκίζ, δικηγόρος και εξέχων ακτιβιστής υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
"προσπαθούσαν να δημιουργήσουν μια ομοιογενή κοινωνία, η οποία δεν εξέφραζε την πραγματικότητα της Ανατολίας.... Γιατί η Τουρκία δεν αντιμετώπισε ποτέ το παρελθόν της και δεν μπόρεσε να απαλλαγεί από τις ρατσιστικές τάσεις".
Στο Χατάι, όμως, που έχει ένα πλούσιο μίγμα Αράβων, Τούρκων, Μουσουλμάνων Αλεβί και διαφορετικών χριστιανικών θρησκευμάτων, οι κάτοικοι του Βακιφλί λένε ότι αισθάνονται άνετα.
"Στην [επαρχία] Χατάι υπάρχουν πολλές εθνικότητες και εμείς μένουμε εδώ για μακρά χρονική περίοδο" είπε ο Σεμ Καπάρ, ένας 33-χρονος κτηνίατρος ο οποίος γεννήθηκε στο Βαφικλί αλλά τώρα μένει στην κοντινή κωμόπολη του Σαμαντάγκ.
Πηγή: setimes.com