Menu

Το παράδειγμα του Αρτσάχ

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός

Η συμβολή του Αρτσάχ δεν συνοψίζεται μόνο στην απελευθέρωση κατεχομένων εδαφών. Η στρατηγική σημασία είναι βαθύτερη, διότι το παράδειγμα του Αρτσάχ πραγματικά ανοίγει το δρόμο για το συνολικό όραμα των Αρμενίων στο οποίο μπορούμε να δούμε «Τα Βαλκάνια του Καυκάσου». Στην ουσία, στο πλαίσιο του διαμελισμού που στηρίζεται στο εθνογραφικό μωσαϊκό της περιοχής, το Αρτσάχ μάς δείχνει την ύπαρξη μίας μεγάλης στρατηγικής για την Αρμενία. Αυτή είναι εφικτή και μπορεί να θεμελιωθεί στις στρατηγικές αρχές της συνεκτικότητας και του συμπαγούς που ενισχύουν τον αρμενικό πυρήνα. Ο τελευταίος δεν υποχρεούται πλέον να συμπεριφέρεται ως ένας οχυρός πύργος δίχως τείχη. Όσον αφορά στην προέκταση του πυρήνα, αυτή δεν αποτελεί τη μοναδική εφαρμόσιμη μεθοδολογία. Διότι ο εξελικτικός χαρακτήρας του Αρτσάχ μάς δείχνει ότι υπάρχει μία κατάσταση ισορροπίας με την έννοια της θεωρίας παιγνίων. Το συνεργατικό πλαίσιο συνδυάζει τη σταθερότητα και την εξέλιξη. Χωρίς να προκαλείται σχήμα οξύμωρο, η θέση του Αρτσάχ, φαινομενικά παράδοξη, δημιουργεί μία μεταβλητή ενδογενή γεωμετρία. Μ’ αυτόν τον τρόπο, τα συμπεράσματα που εξάγουμε για το Αρτσάχ μπορούν να γενικευτούν χωρίς βασικές δυσκολίες. Είναι προφανές ότι αυτό δημιουργεί επίσης μία αίσθηση φόβου στους αντιπάλους μας. Όμως, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επιχειρήσουμε να την εξαλείψουμε για να βελτιώσουμε με διπλωματικό τρόπο τις σχέσεις οι οποίες είναι εντελώς ανύπαρκτες. Αντιθέτως, είναι απαραίτητο να αποδείξουμε ότι το Αρτσάχ δεν είναι μόνο μία ειδική περίπτωση και ένα λάθος της πολιτικής και της στρατηγικής των Αζέρων, αλλά σίγουρα ένα καλό παράδειγμα, ικανό να υποστηρίξει κι άλλες εφαρμογές στον περίγυρο του πυρήνα. Είναι, επιπλέον, βασικό να κατανοήσουμε ότι η εξελικτικότητα του Αρτσάχ δημιουργεί ένα δυναμικό πεδίο το οποίο προχωρεί πέρα από την ιδέα ότι το Αρτσάχ αποτελεί ενδιάμεση ζώνη για την Αρμενία. Οι θέσεις κρατούνται και έχουν τη δυνατότητα να ενισχυθούν από ευέλικτες δομές. Το σύνολο μπορεί να είναι πολύ ευέλικτο προσδίδοντας στην Αρμενία τα χαρακτηριστικά του στρατηγικού χαμαιλέοντα. Οφείλουμε, λοιπόν, να επωφεληθούμε της στρατηγικής ευελιξίας και να χρησιμοποιήσουμε ανθεκτικούς συνδυασμούς τακτικής. Η εκμετάλλευση των χαρακτηριστικών του γεωφυσικού ανάγλυφου είναι, βέβαια, ευκολότερη στην περίπτωση του Αρτσάχ. Όμως, εφόσον αυτό δεν ισχύει για ολόκληρη την εδαφική έκταση, θα ήταν συνετό να μελετήσουμε ανάλογες περιοχές έτσι ώστε να διαμορφώσουμε τη θέση μας επί του συνολικού οράματος των Αρμενίων. Η κλείδωση του νοητικού σχήματος που παράγεται από το παράδειγμα του Αρτσάχ καθιστά απαραίτητη την τοποθέτηση κυτάρων στις ανάλογες περιοχές σε επίπεδο εθνογραφικό και όχι μόνο, διότι ακόμα και στις περιοχές που υπέστησαν πιο οδυνηρά τη γενοκτονία, είναι δυνατόν να αναδειχτεί η οντότητα η οποία γεννάται με το παράδειγμα.) Επίσης, η επιμονή με την οποία οι δικοί μας έχουν κρατήσει ορισμένες θέσεις που θεωρούνται απόρθητες, προσφέρει ένα συμπληρωματικό μέσο προσέγγισης του προβλήματος μέσα στο πλαίσιο αμφισβήτησης του δόγματος της ακινησίας του κύριου αντιπάλου. Μ’ αυτόν τον τρόπο, το παράδειγμα του Αρτσάχ καλύπτει ευρεία γκάμα στρατηγικών σχημάτων.
Διαβάστε περισσότερα...

Ο γιός του δράκου

Ποίημα του Νικόλαου Λυγερού

Κοίταζε τους ανθρώπους με λύπη.
Έβλεπε τα βάσανά τους.
Κάθε κοινωνία τους καταπίεζε
για ν’ αφανίσει την ανθρωπιά.
Τα ήξερε από τον πέτρινο δράκο
που δεν εγκατέλειψε τη γη τους.
Ανάμεσα στα θύματα της λήθης
ο γιος, το νέο τέρας έκλαιγε.
Οι δίκαιοι ήταν πια νεκροί.
Κι ήταν πάλι μόνος του
όπως ο πατέρας της μνήμης.
Τότε αποφάσισε να κατεβάσει τον ήλιο.
Έτσι οι άνθρωποι είδαν τα στίγματα
της κατοχής του χρόνου.
Ο γιος του δράκου θα περίμενε
τους αιώνες ακίνητος.
Η δικαιοσύνη δεν ήταν έτοιμη.
Διαβάστε περισσότερα...

Σκέψεις περί εφοδιαστικής αλυσίδας στο Αρτσάχ

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός

Η στρατηγική μορφολογία και το γεωφυσικό ανάγλυφο του Αρτσάχ αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες στο επίπεδο της εφοδιαστικής αλυσίδας. Εξετάζοντας το θέμα μακροπρόθεσμα, πρέπει να υπολογίσουμε κάποιες παραμέτρους που φαίνονται ως απλές λεπτομέρειες σε τοπικό επίπεδο. Για να μην έχουμε σημεία που να αποτελούν εύκολους στόχους, είναι απαραίτητο να έχουμε μία διάταξη ελαφριά, ευέλικτη και ανθεκτική. Έτσι, όσον αφορά την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, δεν είναι συνετό να έχουμε μονάδες εκτεθειμένες σε εχθρικές πτήσεις. Επιπλέον, το δίκτυο ηλεκτρικού ρεύματος όπως και το τηλεφωνικό δίκτυο δεν χρειάζεται να βασίζονται αποκλειστικά στα ηλεκτρικά καλώδια. Στις μέρες μας, η κινητή τηλεφωνία αποδεικνύει ότι ένα δίκτυο χαμηλής έντασης μπορεί εύκολα να αντικατασταθεί από ασύρματο δίκτυο. Αυτή η τεχνολογία περιορίζει τον αριθμό των στόχων και έχει το πλεονέκτημα να μη βασίζεται πλέον σε μια συμβατική σύνδεση του δικτύου. Αυτό το τελευταίο σημείο εμποδίζει τη διακοπή των γραμμών. Επιπλέον, προσαρμόζεται με εξαιρετικά αποτελέσματα στην περίπτωση ορεινού ανάγλυφου που θα χρειαζόταν επίπονη εργασία για την τοποθέτηση ηλεκτρικών καλωδίων. Το ασύρματο δίκτυο επιτρέπει να υπερπηδηθούν αυτές οι δυσκολίες και επιπλέον τη γρήγορη επανασύνδεση σε περίπτωση βίαιης επίθεσης. Εν πάση περιπτώσει, ο πληθυσμός θα είχε από μια άποψη καλύτερη προστασία και καλύτερη υπηρεσία επανασύνδεσης σε περίπτωση απότομης διακοπής των γραμμών. Βέβαια, αυτή η τεχνολογία συνεπάγεται κάποιο επιπρόσθετο κόστος για την αρχική εγκατάσταση. Ωστόσο, σ’ ένα πλαίσιο όπου τα κονδύλια της διασποράς συνεισφέρουν για να ενισχυθεί η ανάπτυξη της χώρας, είναι προτιμότερο να γίνονται επενδύσεις σε λύσεις περισσότερο ανθεκτικές. Από τη μια πλευρά, διότι ανεβάζουν το βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού και από την άλλη, διότι όταν το ενδιάμεσο είναι σταθεροποιημένο, ενισχύεται μία ζώνη η οποία θεωρείται μόνο ως ενδιάμεση. Τέτοιες σκέψεις μάς βοηθούν να προσεγγίσουμε σφαιρικά τους προβληματισμούς για το Αρτσάχ. Είναι καλύτερα να επενδύσουμε με τρόπο διάχυτο προς όλες τις κατευθύνσεις, για να πετύχουμε ένα ολικό αποτέλεσμα, παρά να περιοριστούμε σε τοπικές εγκαταστάσεις οι οποίες σε περίπτωση συγκρούσεων μετατρέπονται σε εν δυνάμει στόχους. Άρα, είναι προτιμότερο να επιδιώξουμε τη βελτίωση των οδικών συγκοινωνιών για να καταστούν προσβάσιμα τα απομονωμένα χωριά, παρά να αναμένουμε από τους κατοίκους να αντεπεξέλθουν μέσα σε αντίξοες συνθήκες χωρίς τη γενική υποστήριξη. Είναι, λοιπόν, ανάγκη να απαλλαχτούμε από τις συνήθειες του παρελθόντος που έτειναν προς τη συγκέντρωση υπηρεσιών και που έδειξαν τις αδυναμίες τους μέσα σε εξελικτικές καταστάσεις. Το Αρτσάχ αποτελεί ένα εξαιρετικά εξελικτικό πλαίσιο όπου η εφαρμογή κλασικών λύσεων δεν μπορεί παρά να αναστείλει την ανάπτυξη της χώρας. Η αναζήτηση λύσεων όσον αφορά στην εφοδιαστική αλυσίδα, πρέπει να ενταχθεί σε εθνικό επίπεδο και να βοηθήσει πλάγια τις τοπικές πρωτοβουλίες. Ενώ το αντίθετο θα οδηγήσει μόνο και μόνο στα λάθη του παρελθόντος.
Διαβάστε περισσότερα...

Περί των αρμενικών εδαφικών διεκδικήσεων

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός

Πώς μία τόσο μικρή χώρα, κάτω από τέτοιες συνθήκες, θα μπορούσε να διεκδικήσει εδάφη απέναντι σε έναν τόσο σοβαρό αντίπαλο;  Η απάντηση είναι απλή, διότι το παράδειγμα υπάρχει και έχει δοθεί από τους αγωνιστές του Artsakh.  Η ιδέα βασίζεται στο νοητικό σχήμα που περιγράφεται από τον φιλόσοφο Schopenhauer:  « Μπορούμε να κάνουμε ό,τι θέλουμε, μα δεν μπορούμε να θέλουμε ό,τι θέλουμε.»  Το πρόβλημα είναι επομένως ένα ζήτημα θέλησης.

Ορισμένοι Αρμένιοι σκέφτονται πως είναι αδύνατο να διεκδικήσουν τα εδάφη αυτά.  Ανάμεσά τους πολλοί σκέφτονταν το ίδιο πράγμα για τις εθνικές αναγνωρίσεις της γενοκτονίας των Αρμενίων.  Άλλοι σκέφτονται το ίδιο για την ποινικοποίηση της άρνησης.  Στην πραγματικότητα, τούτο καμία σημασία δεν έχει για την αρμενική υπόθεση, διότι  άλλοι πάλι, ακόμη κι αν δεν είναι πολλοί, είναι σε θέση να υλοποιήσουν το όραμά τους παρά τον σκεπτικισμό των δικών τους.  Υπάρχουν πολλοί λόγοι που μας επιτρέπουν να εξηγήσουμε τη θέση αναμονής.  Κάποιοι φοβούνται το χειρότερο, άλλοι είναι εξαντλημένοι, άλλοι πάλι είναι απογοητευμένοι κι επιπλέον υπάρχουν κι εκείνοι που φοβούνται την αποτυχία, όχι εξ αιτίας του κινδύνου, μα της  πρόγνωσής τους  που θα έβαζε σε κίνδυνο το σύνολο της ύπαρξής τους.  Δεν είναι απαραίτητο να διαβάσουμε τον Βυσσινόκηπο του Tchekhov για να τα καταλάβουμε όλ’ αυτά, διότι δεν πρόκειται να επιτελέσουμε ομαδική θεραπεία.  Οι οραματιστές δέχονται πάντοτε επίθεση από τους συμπατριώτες τους. Τούτο δεν αφορά αποκλειστικά την Αρμενοσύνη, μα τη νοητική αδράνεια.

Το να είναι κανείς αγωνιστής για την αρμενική υπόθεση, είναι πρωτίστως θέμα νοητικό.  Διότι ακόμη και η στρατηγική προϋποθέτει νόηση.  Όταν υπάρχει, απομένει να βρούμε μια μεθοδολογία να την κάνουμε πράξη.  Στη συνέχεια, είναι δυνατόν επίσης να στραφούμε στο διεθνές δίκαιο.  Αυτή, όμως, η σειρά είναι απαραίτητη, ειδάλλως η ενέργεια παραμένει μια σκέψη. Διότι η δικαιοδοσία στερείται ουσίας, εάν δεν υπάρχουν η θέληση και η νόηση.  Το να στοχαζόμαστε πάνω στη Συνθήκη των Σεβρών δεν είναι ουτοπία, μα μία εκτενής εργασία.  Το να εργαζόμαστε πάνω στη ακυρότητα της Συνθήκης του Kars, δεν αποτελεί παρά μόνον ένα ενδιάμεσο.  Το να ασκούμε αφόρητη πίεση με τη Συνθήκη της Λωζάνης, αποτελεί στρατηγικό στόχο.

Στο αρμενικό ζήτημα δεν λείπουν οι δεξιότητες για να τα πετύχουμε όλα.  Μόνο που είναι αναγκαίο να προχωρήσουμε πέρα από τις εσωτερικές τριβές και τους παρωχημένους αγώνες, διότι δεν οδηγούν πουθενά.  Ο αντίπαλος δεν είναι αθώος.  Γνωρίζει με ακρίβεια τα θεμέλια της ύπαρξής του.  Και η βαρβαρότητα δεν τον πτοεί.  Επίσης, είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσουμε μικτή στρατηγική και να μην στοχεύουμε αποκλειστικά σε ορισμένους εύκολους και συναινετικούς στόχους, διότι δεν αντιπροσωπεύουν ούτε καν ενδιάμεσα στάδια.  Είναι μόνον προσχήματα για να δικαιολογήσουν την αδράνεια. Ενώ οι αρμενικές εδαφικές διεκδικήσεις αντιπροσωπεύουν έναν σκοπό ικανό να παράγει ποικίλες στρατηγικές για να προκαλέσουν συνειδητοποίηση της πραγματικότητας των πραγμάτων.  Ιδού γιατί σκεφτόμαστε ότι το να πάμε στο Artsakh είναι μια επαρκής προϋπόθεση για να μάθουμε την αλήθεια γι’ αυτό που η προηγούμενη κοινωνία ατένιζε σαν μια επικίνδυνη ουτοπία.

Διαβάστε περισσότερα...

Περί συμβολικής του Αρτσάχ

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός


Papik και Tatik.

Δύο άντρες; Όχι, ένα ζευγάρι.

Δύο νέοι; Όχι, δύο γέροι.

Δύο σώματα; Όχι, ένα μέτωπο.

Ποιο είναι το νόημα όλων αυτών; Η εις άτοπον επαγωγή.

Ποια είναι η ιδέα όλων αυτών; Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

Με αυτές τις ερωτήσεις, θελήσαμε να πλαισιώσουμε τα σύμβολα του Αρτσάχ για να δείξουμε ότι το γνωστό είναι παραγνωρισμένο, και ότι το άγνωστο έχει ανάγκη να γίνει γνωστό.

Το Αρτσάχ αντιστάθηκε. Μα ποιος το ξέρει;

Το Αρτσάχ είναι ελεύθερο. Μα ποιος το καταλαβαίνει;

Για να γνωρίσουμε τη σημασία του πράγματος, πρέπει να δώσουμε την πρέπουσα προσοχή στα πράγματα. Εάν δεν αντιληφθούμε τις λεπτομέρειες του θανάτου, είναι ανούσιο να αποδώσουμε σημασία στη ζωή που δεν είναι παρά μία λεπτομέρεια.

Για το Αρτσάχ, οι λεπτομέρειες αρχίζουν στην Αρμενία. Οι κάτοικοι σάς λένε ότι είναι απομακρυσμένο και διαφορετικό. Και είναι ανούσιο να διώξετε αυτές τις ιδέες από το μυαλό σας, όταν βρίσκεστε στο όχημα που σας μεταφέρει για εφτά ώρες από τη γη της πέτρας στον ψηλό μαύρο κήπο. Η γεωγραφία αρχίζει το μάθημά της από τη γεωστρατηγική για όσους θέλουν να το ακούσουν. Διότι χωρίς αυτή τη γεωγραφία, είναι αδύνατον να καταλάβετε την ανθρωπότητα. Και χωρίς τα βουνά μας, είναι δύσκολο να μας καταλάβετε.

Στο δρόμο που οδηγεί στο Στεπανακέρτ, είναι εύκολο να νιώσουμε τη διαπερατότητα του παράδοξου. Η δυσκολία της πρόσβασης μετατρέπεται σιγά-σιγά σε πρόσβαση στη δυσκολία. Η δυσκολία εμφανίζεται ξεκάθαρα με την ανακάλυψη των πορτοκαλόχρωμων κεφαλιών που είναι φυτεμένα μέσα στην κόκκινη γη, κάτω από το γαλάζιο ουρανό. Είναι εδώ, ακίνητα μέσα στο χώρο, λες και διασχίζουν καλύτερα το χρόνο. Δεν κοιτάζουν, βλέπουν. Δεν δείχνουν, αποδεικνύουν. Η ύπαρξή τους είναι όλη η ουσία· και η ουσία τους, η πεμπτουσία της αρμενοσύνης. Δεν λένε τίποτα για το παρελθόν, γιατί απευθύνονται στο μέλλον. Δεν μιλούν στους Αρμένιους, γιατί προειδοποιούν τον εχθρό. Η ζωή τους ολόκληρη δεν είναι παρά ένας στόχος, και ο στόχος τους είναι να ζήσουν, ό,τι κι αν συμβεί.

Όμως, δεν είναι σ’ αυτό το μέρος που κατανοούμε πραγματικά τη συμβολική. Η γέννηση δεν αρκεί, χρειάζεται η γνώση κι αυτή βρίσκεται αλλού. Η εξήγηση του αινίγματος του Αρτσάχ βρίσκεται μέσα στην πόλη του Στεπανακέρτ. Για να το λύσουμε, πρέπει να φθάσουμε στην ξύλινη πόρτα που είναι εξ ολοκλήρου σκαλισμένη από την παράδοση. Εδώ, μέσα στο Μουσείο Ιστορίας του Αρτσάχ, μπορούμε να δούμε τους παππούδες μας και τις γιαγιάδες μας με παραδοσιακές ενδυμασίες. Μα δεν πρέπει να κάνουμε το λάθος να δούμε μόνο τη μουσειολογική όψη του αντικειμένου. Αλλιώς, κινδυνεύουμε να μην αντιληφθούμε τη σημασιολογία της σύνταξης.

Δεν είμαστε εμείς που κοιτάζουμε τους παππούδες, είναι αυτοί που μας κοιτάζουν. Μας δίδαξαν την αντίσταση και τη θυσία και περιμένουν χωρίς να ελπίζουν, το μάθημα της ελευθερίας. Έζησαν διότι ήταν καταδικασμένοι, και μας γέννησαν διότι έπρεπε να πεθάνουν. Όμως δεν μπόρεσαν να απαρνηθούν τον όρκο που έδωσαν στα βουνά μας. Γι’ αυτό ήταν αναγκασμένοι να τα κοιτάζουν, ακόμα και μετά.

Έτσι, ο καλλιτέχνης αποφάσισε να τους αποτίσει φόρο τιμής με το γλυπτό του. Τώρα, εναπόκειται σε μας να τους τιμήσουμε. Διότι αν δεν δράσουμε, θα επέλθει ο συμβιβασμός και μαζί του, ο αποκεφαλισμός της πέτρας. Η συμβολική του Αρτσάχ μάς δίνει την επιλογή της ερμηνείας. Κατά βούλησιν, βλέπουμε στους Papik και Tatik είτε δύο εγκαταλελειμμένα όντα, είτε τα συνιστώντα στοιχεία της αρμενοσύνης που αποφάσισαν να μην παραδώσουν τη γη μας, ως ελεύθεροι Hays.
Διαβάστε περισσότερα...
Συνδρομή σε αυτήν την τροφοδοσία RSS

Στον διαδικτυακό τόπο μας χρησιμοποιούμε Cookies με σκοπό τη βελτίωση της online εμπειρίας σας. Επιλέγοντας να συνεχίσετε την περιήγησή σας σε αυτόν, αποδέχεστε αυτομάτως τη χρήση των cookies. Περισσότερα...

Πολιτική Απορρήτου - Όροι Χρήσης - Περιορισμός Ευθύνης - Επικοινωνία Σχετικά με Προσωπικά Δεδομένα
Αποδέχομαι