Menu

Δύο πατρίδες ενωμένες σε μια καρδιά

Η εκατοντάχρονη διαδρομή της αρμενικής παροικίας στη Θεσσαλονίκη και τα συναισθήματα των ανθρώπων

Της Γιωτας Μυρτσιωτη

Μιλάει για την Αρμενία και τα μάτια του βουρκώνουν. Διηγείται τη ζωή του στην Ελλάδα, τις περιπέτειές της, τη σημερινή δοκιμασία, το μεγαλείο της ψυχής του ελληνισμού και δεν μπορεί να συγκρατήσει τα δάκρυά του. Ποια πατρίδα έχει βαθιά μέσα του ο Καλφαγιάν Καραμπέτ, γέννημα-θρέμμα της Θεσσαλονίκης, ψυχή μιας δυναμικής κοινότητας που κρατάει πάνω από έναν αιώνα άσβεστη τη φλόγα του αρμενικού πολιτισμού;

«Πατρίδα μου είναι η Ελλάδα, αλλά δεν παύω να αγαπώ την πολυβασανισμένη Αρμενία που η μοίρα της υπήρξε κοινή με την ιστορία του ελληνικού λαού. Εξίσου με συγκινούν οι δύο λαοί, εξίσου με πληγώνουν τα πάθη τους. Και οι δύο πατρίδες έχουν ενωθεί μέσα μου σε μία». Η διφυής μορφή της πατρίδας για τον ίδιο όπως και για μερικές δεκάδες οικογένειες είναι το νήμα που διατήρησε ζωντανή, εξωστρεφή και ενσωματωμένη στην ελληνική κοινωνία την αρμενική παροικία από την ίδρυσή της ώς τις μέρες μας. Στη Θεσσαλονίκη του 21ου αιώνα δύσκολα διαβάζει κανείς τη μακραίωνη πορεία αυτής της μικρής αλλά δυναμικής ψηφίδας της πολυπολιτισμικής πόλης.

Οι πολυκατοικίες της αντιπαροχής στην οδό Διαλέττη και Τσιμισκή έχουν «θάψει» τη θαυμάσια εκκλησία της Παναγίας (σχέδια Βιταλιάνο Ποζέλι) που συσπειρώνει από τα εγκαίνιά της (1903) τους Αρμενίους της διασποράς. Εκεί όμως παραμένει η εστία γύρω από την οποία διαμορφώνεται ώς σήμερα όχι μόνο η κοινωνική τους ζωή αλλά και η εθνική τους συνείδηση. Μόνο αν περάσει κανείς το κατώφλι, περιδιαβεί το αρμενικό νεκροταφείο στην Ευαγγελίστρια και χαθεί στα σωζόμενα από την πυρκαγιά του 1917 αρχεία της κοινότητας, το σκευοφυλάκιο και την πλούσια βιβλιοθήκη της μπορεί να αντιληφθεί τη συνεισφορά των Αρμενίων, που οργανώθηκαν σε κοινότητα στις αρχές της δεκαετίας του 1880, σπούδασαν τα παιδιά τους σε δικά τους σχολεία, στήριξαν και στηρίζουν με δικούς τους πόρους τις νέες γενιές.

Σαράντα οικογένειες ήταν ο αρχικός πυρήνας της παροικίας από τα μέσα του 19ου αιώνα ώς το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πόλεμου, μας ενημερώνει ο καθηγητής Ιστορίας Ιωάννης Χασιώτης. Εμποροι και βιοτέχνες υπάλληλοι και τεχνίτες της οθωμανικής διοίκησης που παρέμειναν στην πόλη μετά την απελευθέρωσή της αποτελούσαν αξιόλογο τμήμα του επιχειρηματικού κόσμου της μακεδονικής πρωτεύουσας. Η εικόνα άλλαξε τη δεκαετία του ’20 με την εγκατάσταση 11.000 περίπου Αρμενίων προσφύγων στη Θεσσαλονίκη που ανατράπηκε και πάλι το 1947 με τον «επαναπατρισμό» Αρμενίων στη σοβιετική Αρμενία οπότε η Θεσσαλονίκη έχασε τα 5/6 του αρμενικού της πληθυσμού.

Η συρρίκνωση της παροικίας δεν μείωσε, ωστόσο, τη δράση και το όνειρο «να δουν τον ήλιο να δύει στο Αραράτ». Οι ελάχιστοι εναπομείναντες Αρμένιοι της Θεσσαλονίκης (1.200) συσπειρωμένοι όσο ποτέ, μαχητές των αρμενικών ζητημάτων, ήταν εκείνοι που βοήθησαν τον δοκιμαζόμενο λαό της Αρμενίας και αγκάλιασαν ξανά 11.000 από τους 20.000 οικονομικούς και πολιτικούς μετανάστες που κατέφυγαν στην Ελλάδα μετά τη διάλυση της πρώην ΕΣΣΔ.

Το αρμενικό σχολείο στον Πολιτιστικό Αρμενικό Σύλλογο, τα τελευταία χρόνια γέμισε και πάλι φωνές παιδιών. Επτά δασκάλες με διευθύντρια την καθηγήτρια αρμενικής γλώσσας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Γιούλα Κασαπιάν, διδάσκουν, εθελοντικά, αρμενική γλώσσα και Ιστορία κάθε Σάββατο στην πρώτη γενιά της «νέας αρμενικής διασποράς». Αρμένιοι της δεύτερης και τρίτης γενιάς που υπηρετούν εξίσου την προγονική τους κληρονομιά και την ελληνική τους πατρίδα γιόρτασαν πρόσφατα με την πόλη τα 100 χρόνια από την απελευθέρωσή της.

H έκθεση

Στον «Μήνα Αρμενικού Πολιτισμού», τα αρχεία της κοινότητας άνοιξαν για μια έκθεση (επιμ. Μελίν Καραογλανιάν) στο Βαφοπούλειο. Μας ξενάγησαν εκκλησιαστικά έργα με αρχαιότερα το βιβλίο Διδαχών (Ναρέγκ) του 1758. Ευαγγέλια, μεταξύ αυτών εκδόσεις του θρησκευτικού τάγματος των μεχιταριστών της Τεργέστης (1807) και αρμενικών τυπογραφείων Ιεροσολύμων (1868, 1873). Κρατικά έγγραφα και φάκελοι αλληλογραφίας. Κατάλογοι προσφύγων του ’22 και «παλιννοστούντων» Αρμενίων στη Σοβιετική Αρμενία το ’47, αρμενόφωνες εφημερίδες, εκδόσεις του δικού τους τυπογραφείου, με κυριότερο δείγμα το μεταφραστικό και ποιητικό του Αγκόπ Κασαπιάν, φωτογραφίες από αρμενικές αθλητικές και φιλανθρωπικές ενώσεις (Γυναικείος Αρμενικός Σταυρός του Ελέους), σχολεία και ιδρύματα (Γκιουλεπιάν), στιγμές από την πολυκύμαντη ιστορία της αρμενικής διασποράς, την ιστορία της ίδιας της Θεσσαλονίκης.

 

Πηγή: kathimerini.gr

Διαβάστε περισσότερα...

Η γενοκτονία των Αρμενίων ως αιχμή του δόρατος

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός

Η γενοκτονία των Αρμενίων είναι ήδη η αιχμή του δόρατος για τις γενοκτονίες που δεν έχουν αναγνωρισθεί ακόμα από τον ίδιο τον θύτη. Χάρη σε αυτόν τον αγώνα για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων και άλλα θύματα, επιζώντες και δίκαιοι μπήκαν στη διαδικασία διόρθωσης που είναι τόσο σημαντική. Διότι η αναγνώριση από τα άλλα κράτη δεν είναι το παν, αλλά μόνο και μόνο το πρώτο στάδιο του αγώνα. Για να περάσουμε στο δεύτερο στάδιο, η ποινικοποίηση της μη αναγνώρισης είναι απαραίτητη. Μπορεί βέβαια σε μερικές χώρες οι λαοί να μην είναι ακόμα έτοιμοι να περάσουν σε αυτό το στάδιο και μερικές φορές αυτό οφείλεται στην έμφαση που δίνουν στην ελεύθερη έκφραση. Πρέπει όμως να ενημερωθούν για το πόσο σημαντικό είναι αυτό το στάδιο για τον όλο αγώνα. Η γενοκτονία δεν είναι απλώς ένα έγκλημα, αλλά ένα έγκλημα κατά της Ανθρωπότητας. Κράτη όπως είναι η Ελβετία και η Σλοβακία το έχουν εμπεδώσει και έχουν νομοθεσία ποινικοποίησης, το Βέλγιο είναι σε καλό δρόμο και στη Γαλλία γίνεται ακόμα ο αγώνας. Σιγά σιγά όμως τα κράτη μέσω των λαών τους συνειδητοποιούν ότι δεν μπορούν να παραμένουν ουδέτερα σε τέτοιου τύπου θέματα, αλλιώς παίρνουν το μέρος του θύτη. Η γενοκτονία των Αρμενίων δεν είναι μόνο μία αλλά η αρχική. Κατά συνέπεια η απραξία, η αρχική, έδωσε περιθώριο σε άλλους θύτες να διαπράξουν το δικό τους έγκλημα. Ο Κεμάλ είχε συνεχιστές με τον Χίτλερ ενάντια στους Εβραίους και με τον Στάλιν ενάντια στους Ουκρανούς. Ακόμα και με τις αναγνωρίσεις, οι θύτες μπορούν να συνεχίσουν εύκολα το έργο τους. Γι’ αυτό το λόγο και ο αγώνας της ποινικοποίησης της μη αναγνώρισης πρέπει να δοθεί. Η Κύπρος αναγνώρισε τη γενοκτονία των Αρμενίων από τα πρώτα κράτη, το 1982 ακόμα και πριν την απόφαση της Ευρωβουλής το 1987. Η Ελλάδα την αναγνώρισε το 1996 μετά την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Ποντίων το 1994. Το όλο πλαίσιο είναι θετικό για τον ελληνισμό, απλώς δεν πρέπει να παραμείνουμε στις θέσεις μας, διότι η Τουρκία συνεχίζει όλο και πιο δυνατά τη γενοκτονία της μνήμης, αδιαφορώντας για όλα τα κράτη που έχουν απλώς αναγνωρίσει τη γενοκτονία. Ήρθε η ώρα λοιπόν να κινηθούμε και στην Ελλάδα για το θέμα της ποινικοποίησης. Υπήρξε ήδη στο Κιλκίς ένα συνέδριο αφιερωμένο στην ιδέα της ποινικοποίησης της άρνησης των εγκλημάτων κατά της Ανθρωπότητας που αναγνώρισε η Ευρωπαϊκή Ένωση στις 16 Απριλίου 2011. Αλλά αυτές οι προσπάθειες πρέπει να συνεχιστούν και να απαιτηθούν από τους πολιτικούς να τις εκπροσωπήσουν επίσημα. Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα υπάρξει μία αλλαγή φάσης στον τομέα των Δικαιωμάτων της Ανθρωπότητας.

 

Video

Διαβάστε περισσότερα...

Η γενοκτονία των Αρμενίων δεν είναι μόνο μια επέτειος

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός

Η γενοκτονία των Αρμενίων δεν είναι μόνο μια επέτειος αλλά μια πραγματικότητα. Η γενοκτονία δεν υπάρχει μόνο στις 24 Απριλίου και δεν τη θυμόμαστε μόνο αυτή τη μέρα. Είναι ένα έγκλημα κατά της Ανθρωπότητας και κατά συνέπεια δεν διαγράφεται από τη μνήμη μας όσο και να το θέλει το τουρκικό καθεστώς. Δεν ξεχνάμε επιπλέον, διότι η Τουρκία δεν έχει αναγνωρίσει ακόμα τη γενοκτονία των Αρμενίων. Δεν θέλει να αποδεχτεί ότι ο Κεμάλ δεν ήταν παρά ένας Χίτλερ και τίποτα άλλο. Ο Κεμάλ είναι ένας γενοκτόνος. Κεμάλ, ο γενοκτόνος. Αυτό είναι το όνομά του και κανένα άλλο και όσο δεν το αποδέχεται η Τουρκία τόσο συμμετέχει στη γενοκτονία της μνήμης. Τα θεμέλια του κεμαλικού κράτους είναι τα κόκαλα των Αρμενίων και με το αίμα τους έδεσε το τούρκικο ατσάλι. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει καθαρό τουρκικό υπόβαθρο. Και να αναγνωρίσει η Τουρκία τη γενοκτονία των Αρμενίων συνεπάγεται με αυτό. Δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει λύση βέβαια, αφού με τις προσπάθειες του νεοθωμανισμού υπάρχει προσπάθεια να ελαχιστοποιηθεί ο ρόλος του Κεμάλ. Δεν σημαίνει όμως ότι δεν είναι ο συνεχιστής μιας οθωμανικής προσπάθειας εξόντωσης κάθε μη μουσουλμανικού στοιχείου από την οθωμανική Αυτοκρατορία. Δεν ξεχνάμε ότι οι πρώτες επίσημες αναφορές προβλημάτων που υπάρχουν γίνονται ήδη από το 1878 στο Συνέδριο του Βερολίνου από την αρμενική αντιπροσωπεία. Δεν ξεχνάμε, βέβαια, ότι οι πρώτες μαζικές σφαγές γίνονται το 1894. Και θεωρούμε ότι από τότε αρχίζει η γενοκτονία των Αρμενίων και όχι μόνο το 1915. Δεν μπερδεύουμε τα θεσμικά σύμβολα με την ιστορική πραγματικότητα. Διότι δεν το επιτρέπουμε στον εαυτό μας. Και δεν μπορούμε να ξεχάσουμε ότι ο Αρμενικός λαός είναι ένας χριστιανικός λαός και ότι αυτή η ιδιότητα είναι μια από τις δικαιολογίες που χρησιμοποιήθηκαν για να τον γενοκτονήσουν. Ο Κεμάλ ήταν απλώς το αποκορύφωμα της φρίκης και της βαρβαρότητας, αλλά και οι δυο υπήρχαν από πριν. Αυτή, λοιπόν, η βαρβαρότητα δεν είναι μια καινοτομία του Κεμάλ αλλά το υπόβαθρό του. Και δεν είναι τυχαίο αλλά αναγκαίο αν η Επιχείρηση Νέμεσις χτύπησε κτήνη σαν τον Ταλαάτ Πασά. Δεν είναι τυχαίο αλλά αναγκαίο που το Δικαστήριο του Βερολίνου αθώωσε τον Soghomon Tehlirian. Ακόμα και η θεσμική δικαιοσύνη αποδέχτηκε ότι ένα θύμα μπορεί να μετατραπεί σε δίκαιο λόγω ανάγκης. Και αυτό το έκανε πολύ πιο πριν αναγνωρισθεί ή μάλλον επινοηθεί η έννοια της γενοκτονίας από τον Raphael Lemkin. Πράγμα που σημαίνει ότι η θεσμική δικαιοσύνη αναγνώριζε ήδη από τότε τη βαρβαρότητα του εγκλήματος κατά της Ανθρωπότητας. Διότι αυτό είναι η γενοκτονία των Αρμενίων. Είναι η πρακτική απόδειξη της βαρβαρότητας. Με άλλα λόγια η επέτειος είναι μόνο ένα σύμβολο, ενώ η πραγματικότητα δεν έχει πάψει, αφού δεν αναγνωρίζεται καν η ύπαρξή της από το τουρκικό καθεστώς.

Διαβάστε περισσότερα...

Η γενοκτονία των Αρμενίων ήταν μόνο η αρχή

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός

Η γενοκτονία των Αρμενίων ήταν μόνο η αρχή και δεν εννοούμε απλώς ότι γενικεύτηκε με την γενοκτονία των Ασσυρο – Χαλδαίων, των Εβραίων και των Ποντίων. Διότι ήταν μία συλλογική και ολική προσπάθεια εξόντωσης κάθε μη μουσουλμανικού πληθυσμού στην επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Όχι, όταν εννοούμε ότι ήταν μόνο η αρχή, θέλουμε να δώσουμε έμφαση στο γεγονός ότι οι προσπάθειες της Τουρκίας συνεχίζονται ακόμα και τώρα. Όχι μόνο με τον ποινικό της κώδικα που τιμωρεί με δέκα χρόνια φυλάκισης οποιαδήποτε αναφορά στη γενοκτονία των Αρμενίων, αλλά και με το ρόλο της μέσω των Αζέρων όσον αφορά στο θέμα του Αρτσάχ. Δεν είναι δυνατόν να μην αντιλαμβανόμαστε ότι η Τουρκία προσπαθεί να εξοντώσει συστηματικά κάθε αρνητικό στοιχείο στην περιοχή. Όλοι μας ξέρουμε ότι οι Αζέροι δεν έγιναν Τούρκοι με τον πόλεμο, αλλά ήταν πάντα Τούρκοι. Ο διαχωρισμός που χρησιμοποιείται είναι όχι μόνο λανθασμένος, αλλά και επικίνδυνος, διότι κρύβει εσκεμμένα την αλήθεια. Και κανένας δεν κάνει το ανάλογο λάθος με τους Αρμένιους της Αρμενίας και τους Αρμένιους του Αρτσάχ. Πρέπει λοιπόν να επισημάνουμε σε όλους, ακόμα και σε αυτούς που δεν θέλουν να το ακούσουν, ότι το θέμα του Αρτσάχ είναι η συνέχεια της γενοκτονίας των Αρμενίων που δεν έχει πάψει ακόμα και τώρα. Η Αρμενία και το Αρτσάχ δεν είναι μουσεία του αρμενικού πολιτισμού, αλλά ζωντανές πραγματικότητες στις οποίες πρέπει να δώσουμε την πρέπουσα σημασία, για να μην πεθάνουν με τις προσπάθειες του τουρκικού διπλωματικού ζυγού. Δεν έχουμε το δικαίωμα, ως δίκαιοι, να αφήσουμε στους συνεχιστές της γενοκτονίας να καταστρέψουν κι άλλα στοιχεία του αρμενικού πολιτισμού, όπως το έκαναν με το κοιμητήριο με τους παμπάλαιους πέτρινους σταυρούς τους λεγόμενους khatchkar που συμβολίζουν την αρμενικότητα.

Δεν έχουμε το δικαίωμα να αφήσουμε το Αρτσάχ στο έλεος του Θεού. Και γι’ αυτό το λόγο πρέπει να δώσουμε μάχη για να αναγνωρισθεί από την Ελλάδα, αλλά και από άλλα κράτη ως ένα ανεξάρτητο αρμενικό κράτος. Για τον ίδιο λόγο πρέπει να απορρίψουμε οποιεσδήποτε στρατιωτικές συμμαχίες που θα μπορούσαν να χτυπήσουν ή να ενοχλήσουν τον αρμενικό λαό. Δεν πρόκειται να πέσουμε στις παγίδες της διπλωματίας και να αποδεχθούμε προσπάθειες που υπονομεύουν τη φιλία μας με τον αρμενικό λαό. Ξέρουμε πολύ καλά και οι ίδιοι τι σημαίνει γενοκτονία. Δεν έχουμε ανάγκη από κανέναν να μάς το εξηγήσει. Πρέπει όμως κι εμείς να είμαστε συνεπείς, δεν αρκεί να καταθέτουμε ένα στεφάνι για να ξεχαστούν οι άλλες επικίνδυνες προσπάθειες. Διότι η γενοκτονία των Αρμενίων ήταν μόνο η αρχή και πρέπει να πάρουμε το μέρος των θυμάτων, όπως το κάνει κάθε δίκαιος!

 

Διαβάστε περισσότερα...
Συνδρομή σε αυτήν την τροφοδοσία RSS

Στον διαδικτυακό τόπο μας χρησιμοποιούμε Cookies με σκοπό τη βελτίωση της online εμπειρίας σας. Επιλέγοντας να συνεχίσετε την περιήγησή σας σε αυτόν, αποδέχεστε αυτομάτως τη χρήση των cookies. Περισσότερα...

Πολιτική Απορρήτου - Όροι Χρήσης - Περιορισμός Ευθύνης - Επικοινωνία Σχετικά με Προσωπικά Δεδομένα
Αποδέχομαι