Εκκλησία της Παναγίας στο Στρόβολο Αναφορά στην ιστορία των Αρμενίων στην Κύπρο

Η εκκλησία της Παναγίας στο Στρόβολο, δίπλα από το σχολείο και τη Μητρόπολη, αποτελεί το επίκεντρο της αρμενοκυπριακής κοινότητας. Αυτή είναι η ιστορία της.

Μετά το πέρας των διακοινοτικών ταραχών (1963-1964), 231 τουρκόπληκτες οικογένειες έμειναν άστεγες και οι Τουρκοκύπριοι εξτρεμιστές κατέλαβαν τη μεσαιωνική εκκλησία της Παναγίας, την Αρμενική Μητρόπολη, το ιστορικό μνημείο της Γενοκτονίας, το Δημοτικό Σχολείο Μελικιάν-Ουζουνιάν και τα οικήματα των τριών συλλόγων. Στις αρχές του 1964 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ’ παραχώρησε το παρεκκλήσι του Αγίου Δομετίου, ενώ για σημαντικές Λειτουργίες χρησιμοποιούνταν η κοντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (1964-1969) ή ο αγγλικανικός καθεδρικός του Αγίου Παύλου (1969-1981).

Μετά από διαβήματα του Εκπροσώπου Μπερτζ Τιλμπιάν, στα τέλη του 1966 η Κυβέρνηση παραχώρησε ως εμπίστευμα ένα οικόπεδο στην οδό Κύκλωπος για το Δημοτικό Σχολείο, του οποίου και ανέλαβε την ανέγερση, ενώ υπήρχε πρόνοια και για αίθουσα θεάτρου, το κόστος της οποίας θα κάλυπτε η κοινότητα. Στις 12/11/1972 οι Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ’ και Καθόλικος (Πατριάρχης) της Κιλικίας Χορέν Α’ εγκαινίασαν το σχολείο, που ονομάστηκε «Ναρέκ», εις μνήμην του Αγίου Κρικόρ Ναρεκατσί (951-1003), μεγάλου Αρμένιου μοναχού, ποιητή, φιλοσόφου και θεολόγου, το αμμολίθινο άγαλμα του οποίου σμίλεψε το 1991 μπροστά από την είσοδο του σχολείου ο γλύπτης Λεβόν Τοκματζιάν.

Αν και τοποθετήθηκαν τα θεμέλια του θεάτρου, αυτό δεν κτίστηκε ποτέ. Όταν την περίοδο 1973-1974 ξαναέγινε συζήτηση για το κτίσιμο της εκκλησίας, η Κυβέρνηση πρότεινε χαλίτικα οικόπεδα στην Ακρόπολη, ωστόσο η Αρμενική Εθναρχία θεωρούσε καταλληλότερη την ανέγερσή της δίπλα από το Ναρέκ. Μετά από τις επίμονες προσπάθειες του εφημέριου της Λευκωσίας π. Βαζκέν Σαντρουνί και του Εκπροσώπου Δρος Αντρανίκ Λ. Αστζιάν, τελικά δόθηκε η αναγκαία άδεια και στις 25/9/1976 οι Αρχιεπίσκοποι Μακάριος Γ’ και Νερσές Παχτικιάν κατέθεσαν το θεμέλιο λίθο της εκκλησίας σε μια βροχερή ημέρα, κάτι που ο Μακάριος θεώρησε «μπερεκέτι».

Στις 4/1/1978 υπογράφηκαν τα συμβόλαια με τους αρχιτέκτονες Ιάκωβο & Ανδρέα Φιλίππου και τον εργολάβο Νικόλα Σιακόλα, κι έτσι άρχισαν τα κατασκευαστικά έργα. Για να δοθεί αρμενικός ρυθμός, προσκλήθηκε ο έμπειρος Λιβανοαρμένιος αρχιτέκτονας Κεβόρκ Εμμιγιάν. Στις 16/4/1978 τελέστηκε ο πανηγυρικός αγιασμός των 16 κολώνων της εκκλησίας από τον Συγκαθήμενο Καθόλικο (Πατριάρχη) της Κιλικίας Καρεκίν Β’. Στις 10/12/1979 το Συμβούλιο Βελτιώσεως Στροβόλου μετονόμασε την οδό Κύκλωπος σε οδό Αρμενίας, ως χειρονομία αλληλεγγύης προς τον αρμενικό λαό.

Αφού τα κατασκευαστικά έργα έφθασαν αισίως στο τέλος τους, τα εγκαίνια τέλεσε την Κυριακή, 22/11/1981, ο Αρμενοκύπριος Καθόλικος της Κιλικίας Χορέν Α’ και ο Συγκαθήμενός του Καρεκίν Β’, στην παρουσία του Αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου Α’. Όπως μας πληροφορεί η μαρμάρινη αναμνηστική επιγραφή πάνω από την είσοδο, ο κομψός μητροπολιτικός ναός της Παναγίας Θεοτόκου κτίστηκε με την οικονομική αρωγή της Ηνωμένης Ευαγγελικής Εκκλησίας της Βεστφαλίας, της Κυπριακής Κυβέρνησης, του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών, της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κύπρου και των πιστών.

Χάρη στον Εκπρόσωπο Αράμ Καλαϊτζιάν, στις 31/3/1983 η Κυβέρνηση παραχώρησε τίτλο πλήρους ιδιοκτησίας της γης στην εκκλησία. Χάρη στις άοκνες προσπάθειες του Αρχιεπισκόπου Ζαρέχ Αζναβοριάν - του οποίου την μπρούντζινη προτομή σμίλεψε ο γλύπτης Μεγκερντίτς Μαζμανιάν το 2005 μπροστά από την εκκλησία - στις αρχές του 1984 αποπερατώθηκε και το κτίριο της Μητρόπολης, μπροστά από το σχολείο. Στις 24/4/1992 ο Μητροπολίτης Γεγισέ Μαντζικιάν τέλεσε τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου της Αρμενικής Γενοκτονίας, έργο του γνωστού ζωγράφου και αρχιτέκτονα Τζων Γκεβεριάν, συμπληρώνοντας έτσι το «αρμενικό τετράγωνο».

Στις 21/10/2001 ο Προεδρικός Επίτροπος Μανώλης Χριστοφίδης τέλεσε τα αποκαλυπτήρια της μαρμάρινης σταυρόπετρας (χατσκάρ), την οποία σμίλεψε ο γλύπτης Μπογός Τασλακιάν και είναι αφιερωμένη στην αιώνια φιλία Αρμενίων και Ελλήνων της Κύπρου. Στα τέλη του 2005 έγινε εξωτερική ανακαίνιση της εκκλησίας, εις μνήμην της αδικοχαμένης οικογένειας Τουτουντζιάν, που σκοτώθηκε στο αεροπορικό δυστύχημα της «Ήλιος» και ανακαινίστηκε το καμπαναριό εις μνήμην του μ. πατρός Βαζκέν. Στα μέσα του 2008 έγινε εσωτερική επιδιόρθωση του ναού από ανώνυμο δωρητή.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΙΧΑΗΛ-ΧΑΤΖΗΛΥΡΑ

Εκπρόσωπος Τύπου του Εκπροσώπου των Αρμενίων στη Βουλή κ. Βαρτκές Μαχτεσιάν

Πηγή: sigmalive.com