Η αρμενική γλώσσα άλλοτε και τώρα Αναφορά στην ιστορία των Αρμενίων στην Κύπρο
Η κλασική Αρμενική (krapar) επηρεάστηκε φωνολογικά από τα Γεωργιανά και έλαβε πολυάριθμες λέξεις-δάνεια από τα Ελληνικά, Συριακά, Λατινικά και Περσικά.Αν και τα πρώτα ίχνη της Αρμενικής χάνονται στους αιώνες, πιστεύεται πως σχετίζεται με την Πρωτοελληνική γλώσσα. Αρχικά γραφόταν με ελληνική, περσική ή συριακή γραφή, μέχρι που το 405 ο Άγιος Μεσρώπ Μαστότς, αποφασισμένος να μεταφράσει τη Βίβλο στην Αρμενική, ταξίδεψε γύρω από τον Καύκασο και επινόησε ένα μοναδικό αλφάβητο με 36 γράμματα. Το αρμενικό αλφάβητο θεωρείται προϊόν θείας έμπνευσης. Αφού έγινε ευπρόσδεκτο από το Βασιλιά Βραμσαμπούχ και τον Καθόλικο (Πατριάρχη) Σαχάκ Α’, υπήρξε το έναυσμα για τον ‘Χρυσούν Αιώνα’ του αρμενικού έθνους και έκτοτε λειτουργεί ως ισχυρός παράγοντας στην ανάπτυξη και διατήρηση του εθνικού αρμενικού πνεύματος.
Η κλασική Αρμενική (krapar) επηρεάστηκε φωνολογικά από τα Γεωργιανά και έλαβε πολυάριθμες λέξεις-δάνεια από τα Ελληνικά, Συριακά, Λατινικά και Περσικά. Η ανάπτυξη των sharagan (εκκλησιαστικών ύμνων) και η λογοτεχνική παραγωγή εκλέπτυναν την κλασική Αρμενική, ενώ τα υπέροχα αρμενικά χειρόγραφα, διακοσμημένα με μορφές πουλιών, είναι από τα ωραιότερα παγκοσμίως. Λόγω της ευρωπαϊκής επιρροής στο Αρμενικό Βασίλειο της Κιλικίας, άλλα δύο γράμματα προστέθηκαν γύρω στο 12ο αιώνα. Το 13ο και 14ο αιώνα η γραμματική, το συντακτικό και η ορθογραφία τυποποιήθηκαν περαιτέρω. Μετά την πτώση του Βασιλείου της Κιλικίας (1375) και την καταστροφή πολυάριθμων Μοναστηριών, η Αρμενική έπεσε σε λήθαργο μέχρι το 16ο αιώνα. Τότε οι kousan (λυρικοί αοιδοί) και οι ashough (τροβαδούροι) άρχισαν να καταπιάνονται με τις ενασχολήσεις των Αρμενίων που ζούσαν υπό το ζυγό των Περσών και των Τούρκων.
Μέσα στο γενικότερο ρεύμα της Αναγέννησης και του Διαφωτισμού, ιδρύθηκαν αρκετά αρμενικά τυπογραφεία, με πρώτο αυτό στη Βενετία (1512), στο οποίο ο Hagop Meghabard τύπωσε το πρώτο αρμενικό βιβλίο, το Ourpatakirk (Βιβλίο της Παρασκευής) Ιδιαίτερα σημαντικά υπήρξαν τα τυπογραφεία των Μεχιταριστών (Βενετία, Τεργέστη, Βιένη), τα οποία συνέβαλαν στη διατήρηση και τη διάδοση της αρμενικής γλώσσας και του αρμενικού πολιτισμού, στα δύσκολα χρόνια του οθωμανικού σκοταδισμού. Η πρώτη αρμενική εφημερίδα ήταν ο «Aztarar» (Μηνύτωρ), που εκδόθηκε το 1794 στην Ινδία, ενώ η πρώτη αρμενική εφημερίδα στην Κύπρο εκδόθηκε το 1900 στη Λευκωσία και ονομαζόταν «Kharazan» (Μαστίγιο).
Μεταξύ 18ου και 20ού αιώνα, η καθομιλουμένη Αρμενική (Ashkharapar) δανείστηκε πολυάριθμες λέξεις από τα Τουρκικά και τα Ρωσσικά. Λόγω του διαχωρισμού της αρμενικής πατρίδας ανάμεσα στην Οθωμανική και τη Ρωσική Αυτοκρατορία, από το 19ο αιώνα διακρίνεται στη Δυτική Αρμενική (Arevm’tahayeren) και την Ανατολική Αρμενική (Arevelahayeren).
Η πρώτη ομιλείται από Αρμένιους της Διασποράς, ενώ η δεύτερη ομιλείται κυρίως στην Αρμενία, τις πρώην σοβιετικές Δημοκρατίες, καθώς και στο Ιράν. Αν και είναι σε μεγάλο βαθμό αμοιβαία κατανοητές, υπάρχουν αξιοσημείωτες διαφορές στη φωνολογία, το λεξιλόγιο και τη γραμματική, ακόμη και την ορθογραφία. Αυτή η πλούσια και δυναμική γλώσσα είναι η μητρική γλώσσα ενός έθνους που αριθμεί περίπου 9 εκατομμύρια ανθρώπους, διασκορπισμένους στις τέσσερις γωνιές της Υφηλίου, ως αποτέλεσμα της Αρμενικής Γενοκτονίας.
Η Αρμενική, που είναι η κύρια γλώσσα των Δημοτικών Σχολείων Ναρέκ, διδάσκεται επίσης στο Κέντρο Γλωσσών του Πανεπιστημίου και τα Επιμορφωτικά Κέντρα Λευκωσίας. Το β’ ραδιόφωνο του ΡΙΚ μεταδίδει αρμενικά καθημερινά προγράμματα μεταξύ 17:00-18:00. Κυκλοφορούν δύο αρμενόφωνες εφημερίδες, το «Αρτσακάνκ» (Ηχώ) και το «Αζάτ Τσάιν» (Ελεύθερη Φωνή), καθώς και τα ενημερωτικά δελτία «Κεγάρτ» (Δόρυ) και «Λραντού» (Ενημερωτικό Δελτίο), τα οποία εκδίδει η Αρμενική Μητρόπολη και το Γραφείο του Εκπροσώπου, αντίστοιχα. Η κλασική Αρμενική χρησιμοποιείται στις αρμενορθόδοξες εκκλησίες της Παναγίας (Λευκωσία), του Αγίου Στεφάνου (Λάρνακα) και του Αγίου Γεωργίου (Λεμεσός).
Στις 1/12/2002 η Κυπριακή Δημοκρατία και το Συμβούλιο της Ευρώπης ανακήρυξαν την Αρμενική ως μειονοτική γλώσσα της Κύπρου, στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Χάρτη Περιφερειακών ή Μειονοτικών Γλωσσών. Η Αρμενική είναι η μητρική γλώσσα των περίπου 3.500 Αρμενίων της Κύπρου.
* Εκπρόσωπος Τύπου του Εκπροσώπου των Αρμενίων στη Βουλή κ. Βαρτκές Μαχτεσιάν
Πηγή: sigmalive.com