Περί κομμένων λουλουδιών της Αρμενίας

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός

Μετάφραση από τα γαλλικά: Κάτια Ρωσσίδου

Όταν προσφέρονται λουλούδια στις γυναίκες, πόσες συνειδητοποιούν τη διαφορά ανάμεσα σ’ αυτά που έχουν κοπεί και σ’ αυτά που είναι σε γλάστρα; Στην πραγματικότητα, μέσα στην κοινωνία της λήθης και της αδιαφορίας, αυτό δεν έχει καμιά σημασία. Κι όμως, σε ανθρώπινο επίπεδο, η διαφορά είναι θεμελιακή διότι εστιάζεται στην ιδέα των ριζών. Δίχως τις ρίζες, τα λουλούδια είναι καταδικασμένα να πεθάνουν. Άρα αυτό που προσφέρεται είναι ο θάνατος. Από το 1894 έως το 1923, οι Αρμένιοι δεν ήταν παρά λουλούδια που τα είχε κόψει η βαρβαρότητα των ολοκληρωτικών καθεστώτων της Ανατολίας. Ήταν άραγε η μοναδική καλοσύνη της βαρβαρότητας; Κάθε γενοκτόνος πρόσφερε στη βάρβαρη κοινωνία του ένα μπουκέτο «αρμενικών λουλουδιών». Αυτό ήταν λοιπόν; Όχι βέβαια! Μερικοί τα έβλεπαν ως ζιζάνια που έπρεπε να ξεριζώσουν για να μην εξαπλωθούν στην οθωμανική κυριότητα. Γι’ αυτόν το λόγο, τα αγριολούλουδα της Αρμενίας τα τόσο πολύτιμα για την ακούραστη μας Louise, αποτελούν σημεία αντίστασης της αρμενοσύνης ενάντια στο κενό του πολιτισμού. Τα κομμένα αρμενικά λουλούδια είναι τα θύματα της γενοκτονίας, που προσπαθούμε μέχρι σήμερα ακόμα να αναγνωριστεί από τη διεθνή κοινότητα παρά την περιφρόνηση του τουρκικού καθεστώτος. Σίγουρα δεν του αρκούσε να τα κόψει. Ήθελε μόνο να τα κάνει λίπασμα, φυτική κοπριά. Μόνο που αυτά τα κομμένα λουλούδια παρ’ όλες τις προσπάθειες δεν έχουν σαπίσει με το χρόνο, διότι ο χρόνος είναι μαζί μας, όσο κι αν αυτό μπορεί να φαίνεται αδιανόητο. Διότι το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας δεν παραγράφεται, όχι μόνο για την ανθρωπότητα την οποία η βαρβαρότητα περιγελά, αλλά και για το διεθνές δίκαιο. Φαίνεται, λοιπόν, ότι αυτά τα κομμένα λουλούδια που η βαρβαρότητα τούς έκοψε τη ζωή, αποφάσισαν να μην πεθάνουν στη μνήμη μας αναγκάζοντάς μας να καταδικάσουμε τους δήμιους. Ανήκουν στη συλλογική μας συνείδηση παρά τη βούληση της βαρβαρότητας της λήθης. Όπως τα αποξηραμένα λουλούδια, αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο του διάκοσμου μας. Στοιχειώνουν τα σπίτια μας, όπως οι Khachkars τις πεδιάδες μας. Μας προστατεύουν από τους ίδιους τους εαυτούς μας και την ευκολία με την οποία ξεχνούμε το θάνατο για να ζήσουμε, χωρίς να αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό είναι εντελώς αδύνατον για τα ανθρώπινα όντα. Διότι αυτό είμαστε πάνω απ’ όλα. Δεν μπορούμε να αρκούμαστε να είμαστε όντα κοινωνικά ή πολιτικά. Η ανθρωπότητα είναι πέρα από αυτές τις περιστασιακές λεπτομέρειες που δεν είναι παρά μόνο εφήμερες. Τα κομμένα αρμενικά λουλούδια δεν παύουν να επαναφέρουν στη μνήμη μας πως άλλοτε φύτρωναν στα χώματά μας. Έτσι η ίδια τους η ύπαρξη χιλιάδες λεύγες μακριά από την προέλευσή τους δεν μας δείχνουν τη λήθη ή την παρακμή ενός λαού δίχως μνήμη, αλλά την ύπαρξη μιας ιερής προγονικής γης που δεν μπορεί να ξεχάσει την ουσία των αρμενικών λουλουδιών. Διότι μοσχοβολά ακόμα το άρωμα της αρμενοσύνης παρά τη δυσωδία της βαρβαρότητας της λήθης.