Το πολιτικό μέλλον των θρησκευτικών ομάδων στην Κύπρο

Γράφει ο Δρ Αντρανίκ Αστζιάν

Οι συζητήσεις των τελευταίων χρόνων, σχετικά με το πολιτικό μέλλον των τριών μικρών κοινοτήτων της Κύπρου (Μαρωνιτών, Αρμενίων και Λατίνων), εξαντλούνται συνήθως στην ονοματολογία τους και τον αναχρονισμό του κυπριακού Συντάγματος. Οι σημερινές αντιλήψεις όντως ευνοούν χρήση διαφορετικής ορολογίας. Λανθασμένα όμως, αναλωνόμαστε στο δευτερεύον αυτό θέμα και αποφεύγουμε να ασχοληθούμε με το πρώτιστο, που δεν είναι άλλο παρά η διαμόρφωση ενός πολιτικού οράματος για το μέλλον μας. Καταθέτω κάποιες απόψεις, με την ευχή να αποτελέσουν τροφή για προβληματισμό και απαρχή μιας εποικοδομητικής συζήτησης, η επιτυχής κατάληξη της οποίας θα έφερνε κάποια αισιοδοξία για το πολιτικό μας μέλλον.
Βάσει του Συντάγματος, οι "θρησκευτικές ομάδες" είχαν από έναν εκπρόσωπο σαν πλήρες μέλος της Ελληνική Κοινοτική Συνέλευση, που ήταν νομοθετικό, αλλά και εκτελεστικό όργανο.
Με τη διάλυσή της, οι νομοθετικές εξουσίες μεταφέρθηκαν στη Βουλή των Αντιπροσώπων, όπου μεταπήδησαν οι τρεις εκπρόσωποι ως παρατηρητές και ως πλήρη μέλη της επιτροπής Παιδείας.
Το υπουργείο Παιδείας "γεννήθηκε" από τις εκτελεστικές εξουσίες των Κ.Σ., χωρίς όμως πρόνοιες για την εφαρμογή των εκτελεστικών εξουσιών που αναλογούσαν στους εκπροσώπους.
Επί διακυβέρνησης Κληρίδη είχε καταβληθεί προσπάθεια να καλυφθεί το κενό αυτό, με το διορισμό επιτρόπου Προεδρίας για τις "θρησκευτικές ομάδες" (η θέση αυτή αποτελεί τρόπο υπερπήδησης της ανελαστικότητας του Συντάγματος για διορισμό κυβερνητικών αξιωματούχων). Ο επίτροπος Μανώλης Χριστοφίδης λειτούργησε τότε ως υποστηρικτικός σύνδεσμος μεταξύ εκπροσώπων/κοινοτήτων και κράτους.
Πιστεύω πως κάπου εδώ έγκειται το χαρτί για το μέλλον μας. Στην εξασφάλιση τής αναγκαίας πολιτικής βούλησης από μέρους της πολιτείας για μόνιμη θέσπιση ενός υποστηρικτικού εκτελεστικού οργάνου, που λειτουργεί στη βάση της πετυχημένης συνταγής του "Επιτρόπου-Μανώλη". Και όταν η πολιτεία απαλλαγεί από το συνταγματικά αγκυλωμένο οργανόγραμμα του Υπουργικού Συμβουλίου, ή όταν αισίως φθάσουμε στην πολυπόθητη λύση του Κυπριακού, να επιζητήσουμε και να εξασφαλίσουμε τη δημιουργία "Υφυπουργείου Μειονοτήτων".

Ερχόμενοι τώρα στην παρουσία των Εκπροσώπων στη Βουλή, είναι γεγονός πως δεν τους παρέχεται το δικαίωμα της ψήφου, αλλά κανένας κανονισμός δεν τους στερεί το δικαίωμα του λόγου. Αντιθέτως, είναι κατοχυρωμένοι και απόλυτα ελεύθεροι να παίρνουν το λόγο στην ολομέλεια και στις επιτροπές, για θέματα που αφορούν τις "θρησκευτικές ομάδες". Και η Βουλή οφείλει να τους εμπλέξει στις διαβουλεύσεις και να εισακούσει τις θέσεις τους.
Στο παρελθόν, οι εκπρόσωποι Αστζιάν και Πογιατζής δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν το δικαίωμα της παρέμβασης στην ολομέλεια. Επαναλαμβανόμενο, εξάλλου, παράδειγμα αποτελεί η για δεκαετίες τώρα καθιερωμένη ομιλία του Αρμενίου εκπροσώπου από το βήμα της ολομέλειας, στην επέτειο της Αρμενικής Γενοκτονίας.
Οι σημερινοί εκπρόσωποι απαιτούν να αποκτήσουν δικαίωμα ψήφου και πλήρες στάτους βουλευτή, με το πρόσχημα ότι θέλουν (και δεν τους επιτρέπουν) να συμμετέχουν πιο έμπρακτα στις εργασίες της Βουλής. Με αυτή τη λογική, έκαστος πολίτης που ανήκει σε "θρησκευτική ομάδα", και συμμετέχει στις δύο παράλληλες ψηφοφορίες ανάδειξης των 56 βουλευτών και του εκπροσώπου, θα αποκτήσει το υπέρ-δικαίωμα των δύο εκφραστών της ψήφου του και της διπλής αντιπροσώπευσης στη Βουλή. Άρα, η απαίτηση αυτή ακούγεται παράλογη και άκαιρη, ειδικά σε μια περίοδο που η κοινή γνώμη συζητά, έντονα, για το θεσμό "ένας πολίτης-μία ψήφος".
Η κοινοβουλευτική επιτροπή Παιδείας "κληρονόμησε" από την Κ.Σ. τις αρμοδιότητες που αφορούν άμεσα τις τρεις μειονότητες: εκπαίδευση, πολιτισμός, θρήσκευμα, γλώσσα, αθλητισμός, και σ' αυτήν οι εκπρόσωποι είναι πλήρη μέλη και όχι απλοί παρατηρητές, με πλήρη κοινοβουλευτικά δικαιώματα παρέμβασης, έκφρασης γνώμης, συζήτησης, διαφωνίας, και κατάθεσης προτάσεων νόμου σε συναφή θέματα της αρμοδιότητας τους.
Εδώ "παίζει" η πραγματικά τολμηρή και διεκδικητική πολιτική πράξη. Χρησιμοποιώντας πολιτική πειθώ, αναλαμβάνουν να πείσουν (όπως κάθε βουλευτής που καταθέτει παρόμοια πρόταση) τους συνάδελφους βουλευτές, την επιτροπή και κατ' επέκταση τα κόμματα, για την ορθότητα, εγκυρότητα, αναγκαιότητα και βιωσιμότητα μιας νομοθετικής ρύθμισης. Βάσει του υφιστάμενου τρόπου λειτουργίας της Βουλής, αφού "περάσει" η πρόταση από μια επιτροπή, απομένει η τυπική διαδικασία της ψηφοφορίας και έγκρισης στην ολομέλεια. Και όταν φτάσει μια πρόταση νόμου στην ολομέλεια, το αν ο εκπρόσωπος ψηφίζει ή όχι είναι τόσο περιττό, όσο και αδιάφορο.
Συνοψίζοντας, είναι καθήκον των εκπροσώπων να αντιληφθούν, να κατανοήσουν και να εφαρμόσουν πλήρως τις αρμοδιότητες τους, συμμετέχοντας έμπρακτα στον κοινοβουλευτικό βίο, νομοθετώντας για ζητήματα που απασχολούν τις "θρησκευτικές ομάδες", και παράλληλα επιζητώντας από το κράτος την παροχή εκείνων των εκτελεστικών οργάνων (επίτροπος, υφυπουργείο ή άλλος φορέας) που θα επιτρέψουν τη δίκαιη εφαρμογή όλων όσων απορρέουν από το Σύνταγμα, τους Νόμους, και τις περί μειονοτήτων ευρωπαϊκές Συμβάσεις και Οδηγίες.
Το απαιτούμενο είναι ο καθαρά αρθρωμένος πολιτικός λόγος, οι ρεαλιστικές και όχι παράλογες απαιτήσεις και η απελευθέρωση από αισθήματα μόνιμου κατατρεγμού και σύνδρομα κατωτερότητας. Και φυσικά, η αντιμετώπιση του αξιώματος του Εκπροσώπου σαν πολιτικός θεσμός κι όχι σαν επιχειρηματική δραστηριότητα, ούτε σαν θεσμός κοινοτάρχη, ή ακόμα χειρότερα, σαν ένας βαρύγδουπα λαϊκίζων παραγοντισμός.
Μόνο έτσι θα εξασφαλιστεί και θωρακιστεί το πολιτικό μέλλον των "θρησκευτικών ομάδων" στο πολυπολιτισμικό μωσαϊκό και τη δημοκρατική κοινωνία στην οποία ζούμε. Και μόνο τότε οι απόγονοι μας θα είναι περήφανοι, γιατί κάποιοι φρόντισαν να προνοήσουν σωστά για το μέλλον.

Πηγή: Πολίτης Online