Κομοτηνή: Γιορτάστηκε ο Βαλεντίνος των Αρμενίων

Ο Εκπολιτιστικός Μορφωτικός Όμιλος Αρμενίων Κομοτηνής διοργάνωσε την αναβίωση του εθίμου «Τρντέζ» το βράδυ της Παρασκευής 13 Φεβρουαρίου στην Αρμενική εκκλησία του Αγίου Γρηγορίου του Φωτιστή, στην Κομοτηνή. Πρόκειται για ένα πανάρχαιο έθιμο που χρονολογείται από το 5.000 π.Χ. Οι εορτασμοί ξεκίνησαν από το απόγευμα της 13ης Φεβρουαρίου με την Θεία λειτουργία. Στη συνέχεια, μια εορταστική φωτιά άναψε στον περίβολο της εκκλησίας. Το έθιμο συνδέεται με τον Άγιο Βαλεντίνο των δυτικών, πλην όμως η αποκάλυψη του μελλοντικού συζύγου στο όνειρο για τους ανύπαντρους παραπέμπει στο έθιμο του κλήδονα που λαμβάνει χώρα στις 23 Ιουνίου, παραμονή της γιορτής του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και κοντά στο θερινό ηλιοστάσιο.

Το έθιμο

Στις 13 Φλεβάρη, 40 ημέρες μετά τα Χριστούγεννα (6 Ιανουαρίου) η Αρμενική Εκκλησία κι όλοι οι Αρμένιοι γιορτάζουν το «Τεαρνενταράτς» (Ημέρα της Υπαπαντής) ή «Τρντέζ» όπως αποκαλείται από τον λαό. Σύμφωνα με το Ευαγγέλιο 40 ημέρες μετά την γέννηση του Χριστού, η Μαρία κι ο Ιωσήφ πήρανε το μωρό στην Ιερουσαλήμ για να το παρουσιάσουν στον Θεό και να το αφιερώσουν στο ναό. Συνάντησαν ένα γέρο που ονομαζόταν Συμεών ο οποίος είχε ζητήσει από τον Θεό μακροζωία, έτσι ώστε να μπορέσει να δει τον Γιό του Θεού. Ως εκ τούτου, η γιορτή καθιερώθηκε και ονομάστηκε «Τεαρνενταράτς», που σημαίνει «να συναντήσω τον Κύριο, τον Χριστό». Ο όρος «Τρντέζ» είναι γενικά αποδεκτός και σημαίνει «ο Κύριος είναι μετά σου». Οι νεόνυμφοι ανυπομονούν ιδιαίτερα για την συγκεκριμένη γιορτή. Το δικαίωμα του ανάμματος της φωτιάς ανήκει κυρίως στα πρόσφατα παντρεμένα ζευγάρια. Μετά από αυτό τα άλλα ζευγάρια και ο υπόλοιπος κόσμος πηδάνε πάνω από τη φωτιά. Οι παρόντες ανάβουν τις λαμπάδες τους από το κερί του ιερέα, επιστρέφουν στα σπίτια τους και ανάβουν φωτιά μ’ αυτό το φως στην αυλή τους. Μετά την εορταστική λειτουργία το πρωί της 14ης του Φεβρουαρίου η τελετή της ευλογίας των πρόσφατα παντρεμένων ζευγαριών εκτελείται σε όλες τις εκκλησίες για την ενίσχυση της αγάπης και πίστης τους. Σύμφωνα με την παράδοση της γιορτής «Τρντέζ» είναι αποδεκτές οι επισκέψεις στους νεόνυμφους με δώρα.

Τα αλμυρά κουλουράκια και το όνειρο

Η κ. Φένια ανέλαβε να εξηγήσει με το άναμμα της φωτιάς τον σκοπό που επιτελούν τα κουλουράκια που μοιράστηκαν στους ελεύθερους συμμετέχοντες του εθίμου, λίγο πριν ξεκινήσει ο κυκλικός χορός γύρω από την φωτιά. Πριν τον ύπνο στη 1.00 το βράδυ, οι ελεύθεροι τρώνε τα ιδιαιτέρως αλμυρά κουλουράκια αλλά δεν πρέπει να πιουν καθόλου νερό. Το έθιμο λέει ότι έτσι βλέπουν στο όνειρό τους το μελλοντικό ταίρι τους που ταυτίζεται με το άτομο που θα τους δώσει νερό. Εξήγησε βέβαια ότι πάνω από την φωτιά πρέπει να περάσουν πρώτα οι νιόπαντροι και στη συνέχεια οι ανύπαντροι.

Από την φωτιά στους ερωτευμένους

Η Τζένη Κασαπιάν, πρόεδρος στον Εκπολιτιστικό Μορφωτικό Όμιλο Αρμενίων Κομοτηνής, μιλώντας στο inagreece.gr σημείωσε ότι τα κουλουράκια παρασκευάζονται από μια χήρα η οποία δίνει μέσα από αυτά τύχη στην επόμενη γενιά και περιέγραψε τις ρίζες του εθίμου. «Το έθιμο ξεκινά από το 5.000 π. Χ. στην Αρμενία γιατί οι κάτοικοι του συγκεκριμένου γεωγραφικού χώρου πίστευαν στον ήλιο και τα άστρα και στην καταγωγή του ανθρώπου από τα άστρα. Επί χιλιετίες θεωρούσαν ότι η φωτιά ήταν κάθαρση. Αργότερα, γύρω στο 1.200 π.Χ. οι θρησκείες των Περσών και των Ζωροαστρών τους επηρεάζουν κι αλλάζουν το πάνθεό τους. Στη συνέχεια, με την επικράτηση της χριστιανικής θρησκείας το έθιμο μεταλλάσσεται στον Surb Sargisi που είναι ο αντίστοιχος Βαλεντίνος των Αρμενίων, ήτοι ο Άγιος των ερωτευμένων».