Αρμενία: Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα επεκτείνουν τον αγώνα κατά της φυματίωσης

Ανακοίνωση - Στην Αρμενία οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν επιταχύνει την εφαρμογή θεραπευτικού προγράμματος κατά της ανθεκτικής φυματίωσης (DR-TB) επικεντρωμένου στους ασθενείς, σε μια προσπάθεια να καταπολεμήσουν τους ανησυχητικούς ρυθμούς αύξησης της ασθένειας στη χώρα.

Η ανθεκτική φυματίωση (DR-TB) μπορεί να αναπτυχθεί όταν ένας ασθενής σταματήσει πρόωρα ή διακόψει την τακτική θεραπεία κατά της φυματίωσης. Όπως η φυματίωση, έτσι και η ανθεκτική φυματίωση είναι μεταδοτική και μπορεί να εξαπλωθεί μέσω σταγονιδίων σιέλου που απελευθερώνονται στον αέρα με το βήχα.

Μία από τις βασικές προκλήσεις στη μάχη κατά της ανθεκτικής φυματίωσης είναι η μακρά και επίπονη περίοδος θεραπείας, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει 15 – 20 χάπια καθημερινά, καθώς και ενέσεις. Η θεραπεία της φυματίωσης απαιτεί 6 – 9 μήνες φαρμακευτικής αγωγής, ενώ ανθεκτικές στη φαρμακευτική αγωγή μορφές φυματίωσης απαιτούν μέχρι και δύο χρόνια θεραπείας, η οποία έχει υψηλό κόστος και δεν είναι πάντα εύκολα διαθέσιμη ή προσβάσιμη.

Ένα άλλο βασικό εμπόδιο στη θεραπεία μπορεί να είναι οι μεγάλες αποστάσεις μέχρι τις κλινικές όπου χορηγείται θεραπεία κατά της φυματίωσης, στις οποίες οι ασθενείς πρέπει να μεταβαίνουν καθημερινά για να λάβουν την εξαντλητική φαρμακευτική αγωγή υπό την επίβλεψη εκπαιδευμένου ιατρικού προσωπικού.

Στην Αρμενία, όπου εξαιτίας του βαρύ χειμώνα μπορεί να υπάρξουν προβλήματα στους δρόμους και στο δίκτυο μεταφορών, οι ασθενείς που έχουν χαμηλό εισόδημα συχνά δυσκολεύονται να φθάσουν σε αυτές τις δομές υγείας για να λάβουν θεραπεία.

Πολλοί ασθενείς υποφέρουν επίσης από εξαιρετικά δυνατές παρενέργειες μετά τη λήψη της θεραπείας, που μπορεί να περιλαμβάνουν ζάλη, κώφωση και ψυχικές διαταραχές, κάτι που καθιστά την επιστροφή στο σπίτι δύσκολη για πολλούς.

″Είχα μόλις ξεκινήσει τη θεραπεία όταν άρχισα να αισθάνομαι πολύ άσχημα″, δήλωσε η Μαριάμ Νταβτιάν, ασθενής με πολυανθεκτική φυματίωση. ″Αφού πήρα τα φάρμακα άρχισα να κάνω εμετούς,  να χάνω την όρεξή μου, δεν μπορούσα να δω ή να ακούσω φυσιολογικά, είχα περίεργους θορύβους στα αυτιά μου, ένιωθα ένα βάρος στην πλάτη μου, η καρδιά μου χτυπούσε αργά και ανέπνεα με δυσκολία. Αφού πήρα τα φάρμακα για δύο εβδομάδες και νιώθοντας ότι ζω σε μια κόλαση, άρχισα να νιώθω πως θα τρελαθώ ή θα πεθάνω.″

Ένας από τους κύριους στόχους των Γιατρών Χωρίς Σύνορα είναι να πείσουν τους ασθενείς να συνεχίσουν να δίνουν καθημερινά τη μάχη τους για έως και δύο χρόνια, ιδιαίτερα όταν οι ασθενείς αρχίζουν να αισθάνονται καλύτερα μετά τα αρχικά στάδια της θεραπείας.

Η αποτυχία ολοκλήρωσης όλου του κύκλου της θεραπείας της ανθεκτικής φυματίωσης, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να μολυνθεί ξανά ένας ασθενής και να οδηγήσει στην ανάπτυξη ακόμη ισχυρότερων, ανθεκτικών στην φαρμακευτική αγωγή μορφών της ασθένειας, για ορισμένες από τις οποίες δεν υπάρχει ακόμη θεραπεία.

Στο επίκεντρο του προγράμματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα βρίσκεται η παροχή ενός ολοκληρωμένου πακέτου φροντίδας για ασθενείς με ανθεκτική φυματίωση συμπεριλαμβανομένης της ιατρικής βοήθειας, της κοινωνικής και ψυχολογικής υποστήριξης. Μετά τη θεραπεία, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα προσπαθούν να βοηθήσουν τους ασθενείς να αντιμετωπίσουν τις παρενέργειες, προσφέροντας εξατομικευμένη ιατρική παρακολούθηση και θεραπεία, ατομικές ή ομαδικές συμβουλευτικές συνεδρίες, επισκέψεις στο σπίτι και επισιτιστική βοήθεια με στόχο να βοηθήσουν τους ασθενείς να τηρήσουν τη θεραπευτική αγωγή.

Το κλειδί για τη διασφάλιση ικανοποιητικών ποσοστών τήρησης της θεραπείας είναι η ολοκληρωμένη παρακολούθηση των ασθενών, η εκπαίδευση τους και η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη προσαρμογή της θεραπείας στις ανάγκες τους.

Εκτός από την υποστήριξη του Εθνικού Προγράμματος Ελέγχου της Φυματίωσης (NTP) που έχει στόχο την αύξηση του αριθμού των κατάλληλα εξοπλισμένων δομών υγείας για την καταπολέμηση της φυματίωσης, ώστε οι ασθενείς να μπορούν να έχουν πιο εύκολα πρόσβαση στη θεραπεία τους, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα καλύπτουν το κόστος μεταφοράς και τα πακέτα κοινωνικής στήριξης ορισμένων ασθενών.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ανέπτυξαν επίσης ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα κατ’ οίκον περίθαλψης που χρησιμοποιεί μια εξατομικευμένη προσέγγιση στη θεραπεία της ανθεκτικής φυματίωσης, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε ασθενούς που δεν έχει τη δυνατότητα να μεταβεί στις ειδικές για την καταπολέμηση της φυματίωσης μονάδες υγείας.

Επιλέγονται ασθενείς με προβλήματα χρήσης τοξικών ουσιών, αναπηρίες, προβλήματα ψυχικής υγείας, ιατρικές επιπλοκές κ.α., στους οποίους παρέχεται η ειδική αυτή βοήθεια προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχιση της θεραπείας τους. Έως το τέλος του 2011, ο συνολικός αριθμός των ασθενών με ανθεκτική φυματίωση που οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα περιέθαλψαν ή συνεχίζουν να περιθάλπουν και να παρακολουθούν στην Αρμενία έφθασε τους 779.

Στο πλαίσιο του προγράμματος ολοκληρωμένης κατ’ οίκον περίθαλψης, οι ασθενείς δέχονται καθημερινά κατ’ οίκον επίσκεψη για θεραπεία που επιβλέπει μέλος από το νοσηλευτικό προσωπικό των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για το συγκεκριμένο πρόγραμμα.

«Καθημερινά οι νοσηλευτές μας ενημερώνουν τους ασθενείς προσφέροντας τους θεραπεία και φροντίζοντας παράλληλα τη σωματική και ψυχική τους υγεία», εξήγησε η επόπτρια νοσηλεύτρια των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Χασμίκ Μιακαλιάν. «Πρόκειται για μια συνεχιζόμενη χρονοβόρα διαδικασία, αλλά αν οι ασθενείς είναι ενημερωμένοι για την ασθένεια και κατανοούν τις παρενέργειες των φαρμάκων καθώς και το λόγο για τον οποίο η θεραπεία είναι μεγάλης διάρκειας και επίπονη πολλές φορές, είναι σίγουρα πιο συνεπείς και έχουν περισσότερες πιθανότητες να θεραπευτούν από την ανθεκτική φυματίωση».

Συχνά επιλέγονται και παιδιά για ένταξη στο πρόγραμμα αυτό, λόγω των ειδικών αναγκών που σχετίζονται με παιδιατρικά περιστατικά.

Ο Αρμέν** ήταν το πρώτο παιδί που έλαβε θεραπεία από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στην Αρμενία τον Ιανουάριο του 2011 και μετά ακολούθησε πρόγραμμα ολοκληρωμένης κατ’ οίκον περίθαλψης.

"Στην οικογένεια της μητέρας του, τουλάχιστον δύο άνθρωποι από την προηγούμενη γενιά έχουν ήδη πεθάνει από φυματίωση", εξήγησε η Χασμίκ. "Τώρα η μητέρα, ο πατέρας και ο θείος του λαμβάνουν θεραπεία. Η ανθεκτική φυματίωση έγινε κάτι σαν οικογενειακή ασθένεια για αυτούς".

“Οι άνθρωποι των Γιατρών Χωρίς Σύνορα ήταν οι πρώτοι που ήρθαν σε εμάς και μας εξήγησαν για την ασθένεια, τη θεραπεία, για όλα″, είπε η θεία του Αρμέν, η οποία αυτή τη στιγμή φροντίζει τα δικά της και τα παιδιά της αδερφής της.

Η οικογένεια εξέφρασε αρχικά σοβαρές ανησυχίες για την έναρξη φαρμακευτικής αγωγής, επειδή ο Αρμέν ήταν πολύ μικρός. Εκείνη την περίοδο ήταν μόλις 11 μηνών.

“Πριν από αυτό, είχαμε δει κάτι στην τηλεόραση που δε μας έδινε πολλές πληροφορίες, αλλά με τις επισκέψεις των Γιατρών Χωρίς Σύνορα μάθαμε και κατανοήσαμε τι έπρεπε να κάνουμε″, εξήγησε η θεία του Αρμέν. ″Τουλάχιστον αυτή η ασθένεια είναι ιάσιμη, υπάρχουν άλλες ασθένειες που το παιδί σου είναι άρρωστο και δεν μπορείς να το βοηθήσεις. Αφού ξεκίνησε θεραπεία άρχισε να παίρνει βάρος και τώρα είναι πολύ πιο δραστήριος από πριν."

Ωστόσο, οι καθημερινές κατ’ οίκον συνεδρίες των νοσηλευτών αποδείχθηκαν μια πραγματική πρόκληση, καθώς ο Αρμέν δε δεχόταν να του κάνουν τις ενέσεις που είναι απαραίτητες κατά την πρώτη φάση και έπρεπε να τον πείσουν οι γονείς του.

Η άσχημη γεύση και τα πολλά χάπια που αναγκάστηκε να καταπιεί, έκαναν ακόμη πιο δυσάρεστη την εμπειρία.

″Για εμάς, ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να ξεκινήσουμε τη θεραπεία παιδιών επειδή τα παιδιατρικά φάρμακα για την καταπολέμηση της ανθεκτικής φυματίωσης δεν είναι διαθέσιμα στην αγορά″, υπογραμμίζει η Χασμίκ. “Θέλουμε να δίνουμε ακριβείς δοσολογίες στα παιδιά, αλλά δεν έχουμε δοσολογίες κατάλληλες για παιδιά. Είναι όλες για ενήλικες αυτή τη στιγμή.″

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έπρεπε να διδάξουν στο ιατρικό προσωπικό τον τρόπο να χωρίζουν και να προετοιμάζουν τα χάπια, όπως επίσης να εφευρίσκουν τρόπους ώστε να κάνουν ευκολότερη για τα παιδιά τη λήψη τους, όπως να αναμειγνύουν τα λιωμένα χάπια με μαρμελάδα ή γιαούρτι για να είναι πιο εύγεστα.

“Υπάρχουν καθημερινά πολλές δυσκολίες στην παροχή αυτού του είδους θεραπείας″, πρόσθεσε η Χασμίκ. ″Θα ήταν πολύ ευκολότερο εάν υπήρχαν κατάλληλα φάρμακα για παιδιά, όπως συνδυασμοί φαρμάκων ή σιρόπια που είναι πιο εύκολο να καταπιούν τα παιδιά.″

“Ευτυχώς με το συγκεκριμένο περιστατικό, όλα πηγαίνουν καλά. Αναπτύσσεται καλά, η όρεξη του κυμαίνεται σε καλά επίπεδα, έχει αρχίσει να περπατά και να μιλά. Είναι καλά″, συμπλήρωσε.

Εάν όλα πάνε καλά, ο Αρμέν θα είναι ο πρώτος που θα σπάσει μια αλυσίδα φυματίωσης πολλών γενεών στην οικογένεια.

″Έχουμε την ευκαιρία να θεραπεύσουμε την ανθεκτική φυματίωση, έτσι είναι ευθύνη μας ως γονείς να βεβαιωθούμε πως τα παιδιά μας θα ακολουθήσουν τη θεραπεία ως το τέλος, αλλιώς κανείς δε θα μπορέσει να προστατευθεί από αυτή την ασθένεια″, είπε η θεία του Αρμέν.

* Η Μαριάμ συμμετέχει αυτή τη στιγμή στο blog των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για τη φυματίωση. Μπορείτε να ακολουθήσετε εκείνη και άλλους ασθενείς που βρίσκονται σε θεραπεία στο: http://msf.ca/blogs/tb/author/mariam/ .

Πηγή: msf.gr