ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ
Ο γαλλοαιγύπτιος συγγραφέας Ζιλμπέρ Σινουέ, βασισμένος σε πρωτογενείς πηγές, αναπαριστά τα φοβερά γεγονότα του μαζικού εκτοπισμού και της συντονισμένης εξόντωσης του αρμενικού πληθυσμού από το οθωμανικό κράτος.
O αρμένικος μύθος θέλει τον Νώε, μετά τον κατακλυσμό, να βγαίνει απ΄ την κιβωτό στην κορυφή του όρους Αραράτ και να ανακράζει «Γερεβάν! Φάνηκε!». Ο Ζιλμπέρ Σινουέ, γεννημένος στην Αίγυπτο το 1947 μέσα σε μια πολυπολιτισμική οικογένεια (είχε ελληνίδα γιαγιά), γράφει κυρίως ιστορικά μυθιστορήματα εμπνεόμενος από πραγματικά πρόσωπα αλλά και γεγονότα που τον βοηθούν να ανασυνθέσει ολόκληρες εποχές. Τιτλοφορεί το τελευταίο του βιβλίο με το όνομα της πρωτεύουσας της Αρμενίας και φιλοδοξεί, όπως αναφέρει ο πρωτότυπος γαλλικός υπότιτλος, να παραδώσει «το μεγάλο μυθιστόρημα ενός λαού», τη δραματική του μάχη να επιβιώσει και να επανακτήσει την ιστορική του υπόσταση, αλλά και την αυτοσυνειδησία του μέσα στον κόσμο. Η γενοκτονία των Αρμενίων, αυτή η φρικιαστική θηριωδία που κορυφώθηκε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα (έναρξη του εγκλήματος αυτού κατά της ανθρωπότητας συμβολικά θεωρείται η 24η Απριλίου του 1915, όταν η ηγεσία της αρμενικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης φυλακίστηκε και εκατοντάδες επιφανείς εκπρόσωποί της απαγχονίστηκαν) από το καθεστώς των Νεότουρκων, είναι το γεγονός που ωθεί τον συγγραφέα να κραυγάσει για το αίμα που δύσκολα ξεχνά, για την πολύπαθη γη που δεν βρίσκει ποτέ γα λήνιο αναπαμό, για τη μνήμη των ανθρώπων που δεν μπορεί να τη σκοτώσει τίποτε, πολλώ δε μάλλον οι ευμετάβλητες πολιτικές ισορροπίες. Στο λογοτεχνικό «είδος» που ονομάζουμε ιστορικό μυθιστόρημα ορθοτομούνται η «μικρή» και η «μεγάλη» Ιστορία, εκεί ακριβώς βρίσκεται η αφηγηματική αλλά και η δραματουργική ουσία ενός τέτοιου εγχειρήματος: η Ιστορία παρασέρνει τις ιδιωτικές ζωές και οι ιδιωτικές ζωές καθορίζονται από την Ιστορία. Οπως όμως η Ιστορία αρχίζει να αποκτά ενδιαφέρον από τις ερμηνείες που έρχονται να τη νοηματοδοτήσουν εκ νέου (εν πάση περιπτώσει η επιτυχία και η αρτιότητά τους κρίνεται), έτσι ακριβώς και η μυθοπλαστική προσέγγιση πρέπει να αναδεικνύει τις αντιφάσεις που την κινούν, να φέρνει στην επιφάνεια την πολυπλοκότητα που πολλές φορές δεν χωρά στα επίσημα κατάστιχα, να αναβιώνει αυτές τις καθοριστικές, διλημματικές στιγμές πριν από τα γεγονότα και να φωτίζει την ουσιαστική συμβολή του ανθρώπινου παράγοντα που εμπερικλείει το απρόβλεπτο, ακόμη και το ακατανόητο. Με άλλα λόγια, όταν η μυθοπλασία ζυγώνει την Ιστορία δεν το κάνει με μοναδικό σκοπό να τη διαστρέψει, να επιτελέσει ρόλο συγκρουσιακό και ύπουλο, αλλά μπορεί εν πολλοίς και να αναδείξει το έργο της, να το κάνει πιο ελκυστικό για ένα ευρύτερο κοινό. Αλλωστε ένας εμβριθής ιστορικός επιστήμονας δεν είναι απαραίτητα και καλός αφηγητής.
Ο Σινουέ αναβιώνει, εν προκειμένω, με αφηγηματική οικονομία και μια γλώσσα ρέουσα (η ελληνική μετάφραση έχει τον ρυθμικό παλμό του γαλλικού πρωτοτύπου), τα φοβερά γεγονότα του μαζικού εκτοπισμού και της συντονισμένης εξόντωσης του αρμενικού πληθυσμού κατά την εποχή που το οθωμανικό καθεστώς βρίσκεται σε φάση προχωρημένης οικονομικής και πολιτικής σηψαιμίας, βουλιάζει στη διαφθορά και αποσυντίθενται όλες οι δομές εξουσίας του. Είναι η περίοδος που οι Μεγάλες Δυνάμεις κινητοποιούνται στο πολεμικό προσκήνιο και στο διπλωματικό
παρασκήνιο για το μέρος των ιματίων που θα αποσπάσει η καθεμία από τον μεγάλο ασθενή μετά τη λήξη του Α Δ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο εφιάλτης αυτών των προμελετημένων σφαγών, των ψυχρών δολοφονιών, των βασανιστηρίων, των βιασμών, των ταγμάτων καταναγκαστικής εργασίας, οι πορείες θανάτου στις ερημικές εσχατιές της τουρκικής ενδοχώρας, η τρομοκρατία και οι παρακρατικές ομάδες του κοινού ποινικού δικαίου που μαζί με τους στρατολογημένους Κούρδους έφεραν σε πέρας το κτηνώδες αυτό σχέδιο (εννοείται ότι η επίσημη Δύση σφύριζε αδιάφορα) μπλέκονται με την αιματοβαμμένη οικογενειακή σάγκα θανάτου των Τομασιάν που ζουν στο Ερζερούμ και πεθαίνουν στα βάθη της Ανατολίας. Ο συγγραφέας πατά στο στέρεο έδαφος των πρωτογενών πηγών και εμφυσά ζωή σε πρόσωπα υπαρκτά, ξεκινώντας από την επιχείρηση «εθνικής κάθαρσης» του Αμπντούλ Χαμίτ Β Δ (1894-1896), για να ακολουθήσει μέχρι τέλους, μέχρι λυτρώσεως το μανιασμένο χέρι της αυτοδικίας της Αρμένικης Επαναστατικής Ομοσπονδίας που δολοφονεί τους υπευθύνους για το εθνικό μακελειό ενός ολόκληρου έθνους.
Ο Ζιλμπέρ Σινουέ γεννήθηκε στην Αίγυπτο,σε πολυπολιτισμική οικογένεια. Η γιαγιά του ήταν Ελληνίδα.