Θεσσαλονίκη - Διάλεξη του Τούρκου πανεπιστημιακού, Τανέρ Ακτσάμ, για την άρνηση της γενοκτονίας των Αρμενίων από την Τουρκία, στο Αμερικανικό Κολλέγιο «Ανατόλια»

«Το να θεωρεί κανείς το «εθνικό συμφέρον» και την «ηθική», ως έννοιες που αποκλείουν η μια την άλλη, είναι απλά λάθος», επεσήμανε μεταξύ άλλων, στην ομιλία του στο Αμερικανικό Κολλέγιο «Ανατόλια» (ACT) στη Θεσσαλονίκη, ο καθηγητής Τανέρ Ακτσάμ κάτοχος από το 2008 της έδρας για τη γενοκτονία των Αρμενίων στο Clark University των ΗΠΑ. Αναπτύσσοντας το θέμα : «Αντικρίζοντας την Ιστορία: Η Άρνηση και το Ζήτημα της Τουρκικής Εθνικής Ασφάλειας», ο τούρκος πανεπιστημιακός υπογράμμισε ότι «κάθε πολιτική ασφάλειας που αποκλείει την ηθική, δεν μπορεί τελικά να είναι μια «ρεαλιστική» πολιτική», ενώ αντίθετα «είναι μια πολιτική που θα υπομονεύσει την εθνική ασφάλεια». Ο κ. Ακτσάμ, μιλώντας για το παρελθόν, επεσήμανε ότι η Οθωμανική κυβέρνηση και ο ίδιος ο Κεμάλ είχαν χαρακτηρίσει τις σφαγές των Αρμενίων ως «μια επαίσχυντη πράξη», αναμένοντας πιθανότατα πριν από τη συνθήκη των Σεβρών (1920) ευνοϊκότερη μεταχείριση για την Τουρκία και αποφυγή του διαμελισμού της, «αλλά μετά ο Κεμάλ άλλαξε στάση». Αναφερόμενος στη σημερινή στάση της Τουρκίας για τη γενοκτονία των Αρμενίων, ο κ. Ακτσάμ υπενθύμισε την απόφαση τουρκικού δικαστηρίου του 2007, με την οποία δύο Τουρκο-Αρμένιοι δημοσιογράφοι, ο Arat Dink, γιος του δολοφονημένου δημοσιογράφου Hrant Dink, και ο Sarkis Seropyan, καταδικάστηκαν σε ένα χρόνο φυλάκισης με αναστολή γιατί χρησιμοποίησαν τον όρο «γενοκτονία». Το τουρκικό δικαστήριο στήριξε την απόφασή στο σκεπτικό ότι «κάθε αναφορά στη γενοκτονία, είτε στην Τουρκία είτε στο εξωτερικό, έχει αρνητικές επιπτώσεις στην εθνική ασφάλεια και το εθνικό συμφέρον (της Τουρκίας)». Αποφάνθηκε επίσης, ότι η διεκδίκηση της γενοκτονίας του 1915 δεν υπόκειται στην προστασία της ελευθερίας του λόγου, που «μπορεί να περιοριστεί για λόγους, όπως η προστασία της εθνικής ασφάλειας, της δημόσιας τάξης και της δημόσιας ασφάλειας». Ο κ. Ακτσάμ υποστήριξε ότι «αυτή η αντίληψη, πρέπει να αλλάξει». «Η ίδια η νοοτροπία του τουρκικού κράτους λειτουργεί στο πρόβλημα εθνικής ασφάλειας, ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Όταν επικαλείσαι συνεχώς πρόβλημα εθνικής ασφάλειας, ουσιαστικά το ανακινείς». Ο κ. Ακτσάμ σημείωσε την επίδραση που έχει η στάση της Τουρκίας στη διεθνή πολιτική, φέρνοντας ως παράδειγμα την στάση των ΗΠΑ για το ίδιο ζήτημα. «Παρά την ομόφωνη απόφαση του Κογκρέσου στις 9 Σεπτεμβρίου του 1975, που διακήρυξε την 24η Απριλίου ως «Εθνική Ημέρα Μνήμης» της Αρμενικής Γενοκτονίας, και που εξουσιοδότησε τον Πρόεδρο των ΗΠΑ να εκδώσει μια διακήρυξη για το θέμα αυτό, κανένας πρόεδρος των ΗΠΑ έκτοτε, με τη μόνη εξαίρεση του Ρέιγκαν το 1981, δεν χρησιμοποίησε τον όρο γενοκτονία για τις μαζικές δολοφονίες των Αρμενίων κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η κύρια εξήγηση αυτής της στάσης συνδέεται «με θέματα εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή» τόνισε ο ομιλητής. Ο τούρκος ακαδημαϊκός επεσήμανε την «ομοιότητα» των επιχειρημάτων Τουρκίας και ΗΠΑ, σε ότι αφορά τις επιπτώσεις «της αναγνώρισης ενός ιστορικού λάθους, με τη χρήση του όρου γενοκτονία» με το σκεπτικό, ότι «έχει αρνητικές επιπτώσεις στο εθνικό συμφέρον» τους. «Η ηθική είναι ο καθοριστικός παράγοντας και δεν θα πρέπει ποτέ να διακυβεύεται, ακόμη και όταν έρχεται σε αντίθεση με «πραγματιστικά συμφέροντα» πρόσθεσε ο τούρκος καθηγητής και συνέχισε : «Υπάρχει μια πολύ ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στην ασφάλεια, τη δημοκρατία και την αντιμετώπιση της ιστορίας στη Μέση Ανατολή. Φαίνεται λοιπόν, ότι η ηθική είναι ένα πολύ πραγματικό ζήτημα και ότι η αναγνώριση των ιστορικών αδικιών πρέπει να ενσωματωθεί σε μια πολιτική εθνικής ασφάλειας». Τόνισε ωστόσο ότι το κλίμα στην Τουρκία τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να αλλάζει και ότι ήδη σε ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Κωνσταντινούπολη και στην Άγκυρα έχει αρχίσει έντονη ακαδημαϊκή συζήτηση για το Αρμενικό ζήτημα. Ερωτώμενος κατά τη συζήτηση που ακολούθησε, για το εάν η στάση της Τουρκίας στο Αρμενικό ζήτημα επηρεάζει την ευρωπαϊκή της προοπτική, ο κ. Ακτσάμ απάντησε : «Αν η Τουρκία συνεχίζει να ποινικοποιεί τον διάλογο για τέτοια θέματα, ασχέτως της νομικής πλευράς του θέματος, ποια χώρα της Ε.Ε. θα δεχτεί να γίνει μέλος της, η Τουρκία;». Τόνισε ακόμη, ότι εν όψει συνταγματικών αλλαγών του τουρκικού συντάγματος «εάν το Κουρδικό τεθεί στη σωστή του βάση» πρέπει η Τουρκία «να αντιμετωπίσει αυτές τις πτυχές της ιστορίας της». Η διάλεξη πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της έδρας δημόσιας διοίκησης και πολιτικής «Michael S. Dukakis» του ACT. Βιογραφικό Σημείωμα του Τανέρ Ακτσάμ O Dr. Taner Ak?am είναι κάτοχος της έδρας για τη γενοκτονία των Αρμενίων στο Clark University, θέση την οποία ανέλαβε το 2008, ως αποτέλεσμα των επί σειρά ετών σπουδών και εργασιών του πάνω στα θέματα της τουρκικής εθνικής ασφάλειας και της γενοκτονίας των Αρμενίων. Γεννήθηκε και έζησε στην Τουρκία έως το 1977, χρονιά κατά την οποία μετεγκαταστάθηκε στη Γερμανία όπου πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο του Αμβούργου. Στη δεκαετία του ΄70 είχε συλληφθεί και φυλακιστεί για την πολιτική του δράση, όμως κατάφερε να δραπετεύσει και να ζητήσει πολιτικό άσυλο στη Γερμανία, όπου και ολοκλήρωσε τις σπουδές του. Με την έκδοση του βιβλίου του το 1992 «Το ζήτημα της Αρμενίας και η τουρκική εθνική ταυτότητα» έγινε ο πρώτος τουρκικής καταγωγής μελετητής, που εξέδωσε έργο πάνω στο απαγορευμένο για το τουρκικό κοινό θέμα, ενώ τρία χρόνια αργότερα, υπήρξε ο πρώτος Τούρκος που μίλησε ανοιχτά για το ίδιο ζήτημα κατά τη διάρκεια μιας διάλεξης στο Ερεβάν της Αρμενίας. Έκτοτε έχει δημοσιεύσει πολλές εργασίες και βιβλία σχετικά με τη γενοκτονία των Αρμενίων, ενώ τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται στις ΗΠΑ ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, πριν αναλάβει την έδρα στο Πανεπιστήμιο του Κλαρκ. Φάνης Γρηγοριάδης.