Οι απειλές μαίνονται, αλλά δεν συγκινούν κανένα στη γη των ελεύθερων Αρμένιων αγωνιστών, στο Αρτσάχ. Σε τούτη τη γη, οι άνθρωποι είναι πιο κοντά στον ουρανό, γιατί τα βουνά τούς ανήκουν όπως κι οι ίδιοι ανήκουν σ’ αυτά τα βουνά. Δεν αρκεί να απειλείς για να προκαλείς φόβο, πρέπει να είσαι σε θέση να κάνεις πράξη τις απειλές σου. Οι Αζέροι χρησιμοποιούν τις μεθόδους των Τούρκων, αλλά η αποτελεσματικότητά τους σπάει πάνω στο σκόπελο της γης του Αρτσάχ. Στην ουσία, αυτή η επίσημη απειλή αποτελεί απάντηση και όχι πρωτοβουλία. Οι συνέπειες των εξελίξεων στο Κόσοβο γίνονται αισθητές και οι Αζέροι ήταν αναγκασμένοι να εκτοξεύσουν τις απειλές τους, έστω και αν δεν είναι αξιόπιστοι. Αντιθέτως, εάν τίθεται θέμα αξιοπιστίας στην περιοχή, αυτή θα τη βρούμε στο Αρτσάχ.

Διότι οι άνθρωποι αντιστάθηκαν στον εισβολέα, απελευθερώθηκαν από το ζυγό του και τον απομάκρυναν πέρα από τα σύνορα του ιστορικού Αρτσάχ. Οι Αζέροι φοβούνται ότι το Κόσοβο αποτελεί παράδειγμα για το αρμενικό ζήτημα. Δεν υπολογίζουν ότι οι Αρμένιοι του Αρτσάχ δεν περίμεναν τις εξελίξεις στο Κόσοβο για να πάρουν τα πράγματα στα χέρια τους. Το Αρτσάχ έχει Σύνταγμα από το Δεκέμβριο του 2006 και Πρόεδρο εκλεγμένο με καθολική ψηφοφορία από τον Ιούλιο του 2007. Αυτά τα βήματα δεν είναι μόνο συμβολικά, αποτελούν το προαπαιτούμενο για τη διεκδίκηση της ύπαρξής του ως ανεξάρτητο πλήρες κράτος.

Δεν πρόκειται, λοιπόν, μόνο για μια πατριωτική ή ακόμα ουτοπική επιθυμία. Υπάρχουν άντρες και γυναίκες που εργάζονται με ζήλο και επαγγελματισμό για την καθιέρωση θεσμών και νόμων, κι αυτό γίνεται σε διεθνές επίπεδο. Αυτοί οι άντρες και αυτές οι γυναίκες δεν φοβούνται τις απειλές των Αζέρων, διότι ξέρουν ότι η ιστορία είναι με το μέρος τους. Διότι η γεωπολιτική δεν μπορεί να προσφέρει τίποτα χωρίς το πολιτιστικό υπόβαθρο. Και οι Αζέροι δεν μπορούν να αναιρέσουν την ύπαρξη της αρμενικότητας στη γη του Αρτσάχ. Τίποτα δεν χαρίστηκε στους πολεμιστές του Αρτσάχ. Απελευθέρωσαν αυτή την αρμενική γη, παρόλο που ο αγώνας ήταν άνισος. Θυσιάστηκαν χωρίς να ζητούν ανταλλάγματα. Είναι ακριβώς γι’ αυτόν το λόγο που και πάλι δεν έχουν τίποτα να χάσουν σε περίπτωση σύγκρουσης.

Αυτοί οι άνθρωποι τα έχουν δώσει όλα για το αρμενικό ζήτημα και το Αρτσάχ τούς οφείλει την ύπαρξή του. Και οι άθλιες απειλές των Αζέρων δεν πρόκειται να τους εκφοβίσουν ή να τους αλλάξουν νοοτροπία. Μερικοί έχουν πεθάνει, άλλοι έχουν γεράσει κι άλλοι ακόμα δεν πρόλαβαν να γεννηθούν. Όμως, σε περίπτωση μιας νέας σύγκρουσης, θα είναι όλοι παρόντες για να δείξουν στους Αζέρους και στη διεθνή κοινότητα ότι δεν είναι διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν το λαό τους και τα βουνά τους. Επιπλέον, από την τελευταία σύρραξη, γεννήθηκαν ελεύθεροι οι μικροί Αρμένιοι αγωνιστές και θα είναι στο πλάι τους, εναντίον της βαρβαρότητας της λήθης. Το μοναστήρι Γκαντζασσάρ είναι ακόμα όρθιο, σε πείσμα όλων των επιθέσεων των Αζέρων και της επιδίωξής τους να εξαλείψουν κάθε ίχνος αρμενικότητας στα εδάφη του Αρτσάχ.

Οι αγωνιστές του Αρτσάχ είναι σαν τα μοναστήρια. Δεν φοβούνται τη μοναξιά. Ο ένας και μοναδικός τους στόχος είναι να λάμψει το στίγμα της αρμενικότητας, όπως οι φάροι της μνήμης μέσα στον ωκεανό της λήθης και της αδιαφορίας. Μόνο τότε, θα πάψουν να είναι μόνοι σ’ αυτόν τον αγώνα της μνήμης εναντίον της λήθης. Διότι αυτά τα βουνά και αυτός ο λαός είναι και δικά μας. Γι’ αυτό, δεν θα περάσει η βαρβαρότητα.

Πηγή: sigmalive.com

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός

Όταν άκουσα για πρώτη φορά την ερμηνεία του δημοτικού τραγουδιού Αης-Γιώρκης από τον φίλο μου τον Κώστα Χαραλαμπίδη, ράγισε η καρδιά μου. Με τη φωνή του κατάφερε να διασχίσει τους αιώνες για να μας παραδώσει ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία του πολιτισμού μας: το τραγούδι του λαού μας. Όλα ήταν μέσα του κι ο μύθος κι ο ρυθμός. Μόνο πρόσφατα είδα μια νέα ερμηνεία που με συγκλόνισε με τον ίδιο τρόπο.
Στα κατεχόμενα, ξέραμε ότι υπήρχαν δυο εκκλησίες στην Κερύνεια. Η μια έγινε μουσείο ενώ η άλλη, απ' ό,τι έλεγαν οι πληροφορίες μας, παρέμεινε εκκλησία, γιατί μια γυναίκα είχε κρατήσει το κλειδί της. Από μόνη της αυτή η περίπτωση ήταν ένας λόγος για να πάμε. Η ύπαρξη μιας ανώνυμης αντίστασης ήταν αξιόλογη στην κυπριακή ιστορία.
Δυσκολευτήκαμε να βρούμε την εκκλησία του Αη-Γιώρκη διότι η τοποθεσία της ήταν άγνωστη για μερικούς και διαφορετική για τους άλλους. Ευτυχώς δυο Τουρκοκύπριοι μάς βοήθησαν και καταλήξαμε στον ιερό χώρο. Υπάρχουν ακόμα και ο σταυρός και η καμπάνα. Η εκκλησία μάς περίμενε, έτοιμη να λειτουργήσει με το πρώτο άκουσμα ελληνικών φωνών. Ήταν όμως κλειστή και η νύχτα είχε ήδη πέσει. Δεν τα παρατήσαμε όμως και με τη βοήθεια των Τουρκοκυπρίων βρήκαμε το σπίτι της ανώνυμης γυναίκας που όλοι γνώριζαν στην περιοχή.
Μας άνοιξε την πόρτα ένας μεγάλος κύριος που μιλούσε ελληνικά. Ήταν Τουρκοκύπριος μα είχε μάθει τη γλώσσα μας όταν ήταν μικρός. Ακούγοντας ελληνικά ήρθε και η Αγγελική. Με το χαμόγελο στα χείλη δέχθηκε να μας δείξει την εκκλησία της. Την εκκλησία της, διότι αν υπάρχει ακόμα είναι χάρη στην προστασία της. Μετά από τόσα χρόνια κατοχής η Αγγελική κράτησε το κλειδί της εκκλησίας και κανείς δεν μπόρεσε να της πάρει τον θησαυρό της. Ο άντρας της έλεγε στους ψευδοαρμόδιους Τούρκους, αν θέλετε να πεθάνει η γυναίκα μου, ελάτε να πάρετε το κλειδί της. Η Αγγελική μάς άνοιξε την πόρτα και είδαμε το εγκλωβισμένο παρελθόν. Γέρασε η εκκλησία γιατί η Αγγελική μας δεν μπορούσε να την περιποιηθεί όπως ήθελε ούτε να τη λειτουργήσει. Όμως όλα ήταν εδώ. Οι εικόνες μάς κοίταζαν... Η Αγγελική, μόνη της, κατάφερε κάτι το αδύνατο. Μόνη της ευχαρίστησε με τον τρόπο της τον μύθο του Αη-Γιώρκη. Η λυγερή προστάτεψε τον Αη-Γιώρκη από τον δράκο.
Αυτή η μικρόσωμη γυναίκα με τα βάσανα και με τα χρόνια έκανε αυτό που δεν κατάφεραν τα όπλα. Τόσα χρόνια έδωσε μόνη της τη μικρή της μάχη, τον μικρό της αγώνα. Δεν ήλπιζε τίποτα από τους άλλους, αντιστάθηκε στο παν με το τίποτα. Το κουράγιο της και η θέλησή της ξεπέρασαν τα όρια του πόνου και της μοναξιάς. Τώρα όμως δεν είναι πια μόνη της και μπορεί να μας πει ότι μας έχει ανάγκη. Η εκκλησία θέλει να την προστατέψουμε από τα τραύματα του χρόνου. Η Αγγελική θέλει να πάρουμε τα τσουβάλια με τα κεριά, να τα λιώσουμε στην ελεύθερη Κύπρο και να τα ξαναφέρουμε στην εκκλησία.
Τώρα το παρελθόν μάς περιμένει για να δημιουργήσουμε το μέλλον. Η Αγγελική το κράτησε με τα δόντια, δεν φοβήθηκε το φίδι, προστάτεψε τον Άγιό μας. Μόνο ένας τρόπος υπάρχει τώρα για να την ευχαριστήσουμε. Τώρα το ξέρουμε όλοι. Ευχαριστώ σε, Αγγελική μας.

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός

Για να μην ξεχάσουμε πρέπει να ζήσουμε μαζί τους! Η ιστορία μας τους έχει ανάγκη μα και αυτοί μάς έχουν ανάγκη. Κι αυτό δεν είναι θέμα κυβέρνησης ούτε πολιτικής μας συνείδησης. Διότι τι σημαίνει να είσαι Κύπριος αν δεν πόνεσες και δεν πονάς τους αγνοούμενους; Τι σημαίνει να είσαι Κύπριος αν δεν συμπαραστέκεσαι στους εγκλωβισμένους; Ο πρόσφυγας, εξόριστος στην ίδια του την πατρίδα μπορεί τώρα να διεκδικήσει την ύπαρξή του με την προσφυγή του όμως εμείς που δεν είμαστε ούτε αγνοούμενοι, ούτε εγκλωβισμένοι, ούτε πρόσφυγες τι μπορούμε να κάνουμε, τι πρέπει να κάνουμε για να νιώθουμε ενεργά Κύπριοι; Διότι τώρα ξέρουμε δεν γεννιέσαι Κύπριος μα γίνεσαι! Είναι οι επιλογές μας που καθορίζουν το πεπρωμένο μας. Κι όπως δεν αρκεί να υπάρχεις για να ζεις, δεν αρκεί να έχεις γεννηθεί σ' ένα τόπο όχι για να σου ανήκει μα για να του ανήκεις! Πρέπει κι εμείς να στηρίξουμε όλες τις προσπάθειες των αγνοουμένων μας, των εγκλωβισμένων μας και των προσφύγων μας διότι είναι ο μόνος τρόπος που υπάρχει για ν' αποκτήσουμε μια κυπριακή συνείδηση. Είναι χρέος μας και για τους προγόνους μα και για τους απογόνους μας. Η αλυσίδα του χρόνου μάς επέτρεψε να είμαστε οι πρώτοι Ευρωπαίοι της πατρίδας. Αυτό δε μας ανήκει, ανήκει στο παρελθόν μας. Εμείς το μόνο που έχουμε να προσφέρουμε στα παιδιά μας είναι το μέλλον μας. Εκείνο το μέλλον που θα είναι το παρόν τους, η ζωή τους.

Κάθε αγωνιστής έχει και τον αγώνα του. Εμείς έχουμε το Κυπριακό. Μας το έδωσε η ιστορία μας. Τα νέα δεδομένα μάς επιτρέπουν νέες κινήσεις. Δεν έχουμε πια το δικαίωμα να πούμε ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για την πατρίδα μας. Το υλικό υπάρχει, είναι το ευρωπαϊκό στοιχείο. Το μόνο που επιθυμούμε είναι η θέληση. Ο καθένας μπορεί να βοηθήσει ενεργά για την απελευθέρωση της πατρίδας μας όχι απλώς διαγράφοντας το παρελθόν, όχι απλώς με τους αιώνιους συμβιβασμούς της κοινωνίας, όχι απλώς κάνοντας κριτική των διαδοχικών κυβερνήσεων μα την προσωπική μας αντίσταση, με την ατομική μας παρουσία σ' ένα αγώνα παράδειγμα για την ιστορία. Ανθρώπινα, κοινωνικά μα και οικονομικά ο καθένας μπορεί να βοηθήσει το συνάνθρωπό του για ν' αλλάξει οριστικά την ιστορία μας. Η ανάγκη υπάρχει, χρειάζεται όμως και η θέληση όχι για να πάρουμε επαίνους και διακρίσεις, όχι για να πάρουμε τα αναγκαία χαρτιά μιας ταυτότητας μα απλώς για να πάρουμε κι εμείς την κυπριακή συνείδηση.

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός

Στο Ριζοκάρπασο,
όταν τη ρώτησα τι ήθελε, απάντησε απλά:
«Θέλω μόνο να πεθάνω πριν με ξεχάσουν».
Μα δεν κατάλαβα και με μάτια βουρκωμένα είπε:
«Δε θέλω να με ξεχάσουν ζωντανή.»
«Μα εσύ, αγάπη μου, άντεξες τόσα πολλά.»
«Όλα τα βάσανα του κόσμου δεν είναι τίποτα
όσο σε θυμούνται οι δικοί σου.»
Δε δάκρυσε,
δεν πρόσθεσε τίποτα,
παρά τη σιωπή της.

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός

Όπως σε όλα τα μέρη, οι άνθρωποι είναι σπάνιοι. Όμως είναι περισσότεροι από ό,τι νομίζουμε. Είναι πάντα μόνοι βέβαια. Μόνοι μέσα στο πλήθος. Έτσι και στα κατεχόμενα. Εκεί που νιώθεις τη μοναξιά της κατοχής πάντα βρίσκεις έναν άνθρωπο να σε βοηθήσει. Και ενώ στις ελεύθερες περιοχές κυριαρχεί μια φυσιολογική αδιαφορία, στα κατεχόμενα όλοι προσέχουν τι κάνεις. Όχι όλοι για τον ίδιο σκοπό βέβαια. Πάντως όλοι σε βλέπουν ακόμα κι αν δε σε κοιτάζουν. Και αυτή η προσοχή μοιάζει και με προσευχή. Όλα αλλάζουν και όλοι θέλουν να τα αλλάξουν. Εκεί η αλλαγή είναι μια καθημερινότητα. Κάθε κίνηση δημιουργεί ένα κίνημα. Και όλοι οι δικοί μας νιώθουν ότι επιτέλους άρχισε να φυσάει ένας αγέρας που περίμεναν τόσα χρόνια. Για τούτον τον αγέρα αντιστάθηκαν τόσα χρόνια πάνω στη γη τους. Οι εγκλωβισμένοι είναι όπως όλοι μας, έχουν και αυτοί τους φόβους τους και τις φοβίες τους όμως δεν το βάζουν κάτω. Ακόμα και με αυτές τις συνθήκες κατορθώνουν κάθε μέρα να σπρώχνουν το βράχο της κατοχής άσχετα αν ξέρουν ότι θα πέσει και πάλι με τη νύχτα. Τόσα χρόνια μόνοι όπως όλοι μας μα απομονωμένοι όπως λίγοι, έμαθαν να μην περιμένουν τίποτα από τους άλλους. Ό,τι μπορούν το κάνουν μόνοι τους. Και οι περισσότεροι δε φοβούνται πια το φόβο διότι τους κάνει παρέα εδώ και χρόνια. Υπάρχει μέσα τους μια αυθεντική λεβεντιά που θα έπρεπε να ήταν ένα παράδειγμα για όλους μας ειδικά σε κρίσιμες στιγμές. Όμως δεν το ξέρουμε γιατί δεν τους είδαμε. Δε φαίνονται από τις ελεύθερες περιοχές. Μπορεί η Κύπρος μας να είναι μια και μοναδική όμως οι πολίτες της είναι πολλοί. Πόσοι από εμάς σκύβουν το κεφάλι για να μην τους δουν, για να ζήσουν μια εξαγορασμένη ζωή κοιτάζοντας μόνο τα προσωπικά τους προβλήματα. Πόσοι από εμάς κοιτάζουν πραγματικά την αγνοούμενη ζωή τους, την εγκλωβισμένη ζωή τους και την προσφυγική τους ζωή; Μόνο στα κατεχόμενα νιώθεις πραγματικά τι σημαίνει αγνοούμενος, τι σημαίνει εγκλωβισμένος και τι σημαίνει πρόσφυγας! Όλα σημαίνουν το ίδιο: είσαι Κύπριος και δεν το ξεχνάς!

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός

Στην περίπτωση της Κύπρου, δύο είναι τα στίγματα που αγγίζουν τη μάζα: η προσφυγιά και η θρησκεία. Το πρώτο στίγμα είναι οικονομικό και το δεύτερο ηθικό. Το θέμα της προσφυγιάς έχει διαμορφώσει ριζικά την κυπριακή νοοτροπία. Είναι τόσο έντονο που οδηγεί συχνά σε ακραίες καταστάσεις όπως το έδειξαν τα πρόσφατα γεγονότα με τις αιτήσεις. Το υπόβαθρο της Κύπρου όσον αφορά στην προσφυγιά είναι χωρισμένο στα δύο: εκείνοι που έχασαν τη γη τους κι εκείνοι που δεν την έχασαν. Και από αυτό το σημείο αρχίζουν οι εσωτερικές διαμάχες. Οι μεν κοιτάζουν μόνο τον πόνο τους, οι δε τα ωφελήματά τους. Και για τους δύο είναι θέμα αποκλειστικότητας. Οι πρώτοι θεωρούν ότι οι δεύτεροι δεν μπορούν να καταλάβουν τον πόνο τους και οι δεύτεροι βλέπουν μόνο τα οικονομικά μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση. Στην πραγματικότητα τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Οι άνθρωποι που υποφέρουν είναι παντού όπως και αυτοί που ζουν μες στη φτώχεια. Τα μέτρα της κυβέρνησης πρέπει να είναι πάντα γενικά. Αλλιώς τα ίδια μέτρα προκαλούν προβλήματα. Και για να γίνει λαός η μάζα πρέπει να καταλάβει ότι την πληγή της κατοχής την έχει πάνω της όλη η Κύπρος κι όχι μόνο ένα μέρος της. Το σύνθημα δεν ξεχνώ είναι για όλους ή για κανέναν. Είμαστε όλοι λαβωμένοι άσχετα αν διαφέρει ο τρόπος.

Το δεύτερο στίγμα αφορά στη θρησκεία. Κι ενώ ξέρουμε ότι είναι αναμενόμενο από τον αντίπαλο να θέλει να σπάσει το μέτωπό μας, η φυσιολογική μας τάση είναι να βλέπουμε μόνο τις διαφορές μας και όχι τα κοινά σημεία. Το βλέμμα της Τουρκίας έχει δημιουργήσει το δόγμα της διαφοράς. Δεν κοιτάζουμε το λαό μας μ’ έναν ενιαίο τρόπο. Βλέπουμε τους ελληνοκύπριους, τους μαρωνίτες, τους λατίνους, τους αρμένιους και τους τουρκοκύπριους κι ακούμε τις θρησκείες. Ο κατακτητής μας σταύρωσε και κοιτάζουμε αν τα καρφιά πονούν με τον ίδιο τρόπο. Κουβαλούμε όλοι ένα σταυρό μα κοιτάζουμε το βάρος των άλλων. Το κατοχικό καθεστώς για να αποδείξει ότι το πρόβλημα της Κύπρου είναι η ρωμιοσύνη ανέπτυξε μια αποτελεσματική προπαγάνδα με τους μαρωνίτες. Τους χρησιμοποίησε για να δείξει στη διεθνή κοινότητα ότι τα είχε καλά μαζί τους. Κι εμείς τους βοηθήσαμε στιγματίζοντας την ίδια μας πληγή. Στην πραγματικότητα τα νεκροταφεία τους είναι στην ίδια κατάσταση με τα άλλα. Δεν υπάρχει διαφορά παρά μόνο στο δόγμα που μας επέβαλαν. Όλοι μιλούμε για τον Κορμακίτη όπως για το Ριζοκάρπασο. Μα δεν είναι τα μόνο χωριά που είναι εγκλωβισμένα. Η Καρπάσια μ’ έναν από τους παλαιότερους σταυρούς της ανθρωπότητας σβήνει όπως η Αγία Τριάδα, το ζωντανό νεκροταφείο μας. Ο Ασώματος είναι δύο φορές εγκλωβισμένος κι αν δεν υπήρχαν οι ασωματοφύλακες της μνήμης, οι τέσσερις γιαγιάδες να προστατεύσουν το χωριό τους που πεθαίνει μέσα σ’ ένα στρατόπεδο, η γη μας θα το είχε ξεχάσει όπως την Αγία Μαρίνα, όπως τη Γιαλούσα.

Τώρα αρχίζει η πάλη της μνήμης εναντίον της λήθης και πρέπει όλοι μαζί να σηκώσουμε τον ίδιο σταυρό. Η μοίρα μας θέλησε να μας δοκιμάσει και την αξία μας θα μας τη δώσει ο αγώνας μας. Κι αν αυτός είναι Γολγοθάς για πολλούς δεν πρέπει να ξεχάσουμε ότι δεν υπάρχει ανάσταση δίχως σταύρωση. Αυτό μας διδάσκει η θρησκεία μας.

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός