Menu

Սօսէ Մայրիկ (1868-1953). Ֆետայական շարժման կանացի մայրական շունչը

Գնդակ որոտաց Նոյեմբեր ամսուն,

Պաշարուած ենք մենք, իմ սիրուն Սօսէ,
Վեր առ մոսինդ, քաջութիւն հոս է,
Քո սիրած Սերոբի օրհնեալ օրն այս է:

Ձայն տուաւ Սօսէն.- Սերոբ ջան հոս եմ,
Զինուած պատրաստուած, ձայնիդ կը սպասեմ,
Քեզի հետ կռուելու, քո կողքին մեռնելու
Ամէն օր, ամէն ժամ, պատրաստ է Սօսէն:

Հայ ժողովուրդի ֆետայական շարժման նուիրուած ամէնէն սրտառուչ երգերէն՝ «Գնդակ Որոտաց»ի առաջին այս երկու տուներով կ'ոգեկոչենք մահուան 59րդ տարելիցը Սօսէ Մայրիկի, որ իր կենդանութեան իսկ հայոց սերունդներուն համար ներշնչման աղբիւր դարձաւ իր մարմնաւորած ֆետայի հայուհիի մարտունակ կերպարով, գաղափարական խորհուրդով ու ազգային պատգամով։
9 Փետրուար 1953ին, Եգիպտոսի Աղեքսանդրիա քաղաքին մէջ, խոր ծերութեան հասած՝ իր աչքերը առյաւէտ փակեց հայ ժողովուրդի ազգային-ազատագրական պայքարի դիւցազնատիպ հայուհիներէն Աղբիւր Սօսէն։
Հայ ֆետայական շարժման առիւծին՝ Սերոբ Աղբիւրի (Վարդանեան) կինն էր Սօսէն։ Ծնած էր 1868ին Սասուն, Նեմրութ լերան փէշերուն գտնուող Թեղուտ գիւղը, բազմանդամ ընտանիքի տէր Մարգար Դրօ-Աստանտուրի յարկին տակ։
Հազիւ պարմանուհի, 13 տարեկանին, Սասնոյ հայերու աւանդութեան համաձայն, ծնողքը ուզեց ամուսնացնել  Սօսէին։ Բարձրահասակ եւ գեղադէմ՝ Սօսէ ըմբոստացման իր առաջին եւ բախտորոշ քայլը կատարեց, երբ ծնողքին առաջարկած թեկնածուները մերժելով ուզեց իր կեանքը կապել Խչէենց Սերոբի հետ, որուն անձնուիրութիւնն ու հայրենասիրութիւնը ներշնչման աղբիւր եղած էր յեղափոխական հայուհիին համար։
Քրտական եւ թրքական անիրաւութեանց ու շահատակութեանց դէմ հայկական ըմբոստացման առաջին բռնկումներու, ինչպէս նաեւ՝ ապրուստի ապահովման դժուարին պայմաններու յաղթահարման համար պանդխտութեան ժամանակաշրջան էր։ Սոխորդ գիւղի բնակիչ Վարդանեաններու տունը եւս ճաշակեց պանդխտութեան դառնութիւնը, երբ 1890ականներու սկիզբը, կնոջն ու անդրանիկ զաւկին՝ Յակոբին առանձին թողած, Սերոբ գնաց պանդխտութեան։ Ընտանեկան օճախի պաշտպանութեան հոգը, ի հարկին նաեւ զէնքով ծառանալով քրտական առօրեայ գողութեանց դէմ, Սօսէի մէջ կռանեց դիմադրականութեան ոգին եւ ան լիովին պատրաստ էր արդէն ֆետայական կեանքին, երբ 1895ին Սերոբ վերադարձաւ պանդխտութենէն՝ արդէն դաշնակցական յեղափոխականի «Տղա՛ք, առանց հացի մնացէք, առանց զէնքի մի մնաք» յորդորով պայքարի դրօշը պարզելու համար իր շրջապատին։
Սերոբ իր օրինակով ուղի բացաւ։ Կնոջ ու արդէն երկու որդիներուն հետ՝ իր շուրջ հաւաքած մարտունակ երիտասարդներու խումբ մը, Սերոբ իր ունեցած-չունեցածը ծախեց, զէնք ու զինամթերք ապահովեց եւ բարձրացան լեռները։
Հազիւ երեք տարի տեւեց Աղբիւր Սերոբի ֆետայական գործունէութեան շրջանը, որուն ամբողջ տեւողութեան Սօսէ ոչ միայն կինն ու զաւակներուն մայրը, այլեւ զէնքի անբաժան ընկերը եղաւ Տարօնի Առիւծին։ Գիւղէ գիւղ եւ քրտական հրոսակներու թէ թրքական զօրքերու դէմ կռիւէ կռիւ, Սերոբ Աղբիւր յեղափոխութեան բոցով պայքարի հանեց ողջ Տարօնի աշխարհը՝ արժանանալով ժողովրդական ու գուսանական բազում երգերու, որոնց մէջ ըստ արժանւոյն ֆետայի հայուհիի իր տեղը ունեցաւ Սօսէ։
Հայ ազգային-ազատագրական շարժման հանգուցային ծալքերէն մէկը եղաւ, միաժամանակ, Սօսէի մասնակցութիւնը ֆետայական այս բուռն գործունէութեան։ Ֆետայական շարժման բարոյական օրէնքներով՝ ֆետային պէտք չէ ամուսնանար, իսկ եթէ արդէն ամուսնացած էր՝ ընտանիքին հրաժեշտ պէտք է տար ու անմնացորդ նուիրուէր ազգի ազատագրութեան պայքարին։ Իբրեւ իր ատենի ֆետայական շարժման անվիճելի առաջնորդ՝ Աղբիւր Սերոբ իր իսկ զինուորներուն կողմէ քննադատուեցաւ Սօսէն ու զաւակները իր կողքին պահելու քայլին համար։ Բայց զուր անցան նոյնիսկ սրտցաւ յորդորները, որովհետեւ Սօսէ որքան կին էր ու մայր, նոյնքան եւ աւելիով ֆետայի էր ու իբրեւ այդպիսին մնաց մինչեւ 1899ի այն սեւ ու մուր օրը, երբ Սերոբ դաւաճանութեան զոհ գնաց։
Սերոբ եւ Սօսէ թագստոց ընտրած էին Գեալիգիւզան գիւղը։ Սերոբի գլխուն համար թրքական իշխանութեանց խոստացած պարգեւներէն այլասերած՝ հայանուն մատնիչ¬դաւաճան մը, ոչ միայն իշխանութեանց տեղեկացուց Աղբիւրի թագստացոցը, այլեւ՝ իբրեւ «բարեկամ» հիւրընկալելով Սերոբի խումբը, ծխախոտի մէջ թոյն խառնելով անշարժութեան մատնեց Տարօնի Առիւծին։ Թուրք զինուորները իրենց յարձակումը գործեցին, Սերոբ անուժ էր դիմադրելու համար, բայց Սօսէ, անդրանիկ զաւակը՝ Յակոբ եւ երկու եղբայրները՝ Զաքար ու Մխօ հերոսաբար կռուեցան անարգ թշնամիին դէմ։ Սերոբ, զաւակ եւ երկու եղբայրները սպաննուեցան. ծանրօրէն վիրաւորուեցաւ նաեւ Սօսէ։ Թուրք զինուորները կտրեցին արդէն սպաննուած Սերոբի գլուխը, բայց թուրք հրամանատարը թոյլ չտուաւ, որ ձեռք տան Սօսէին։ Վիրաւոր Սօսէն նախ ապաքինումի տարուեցաւ եւ ապա բանտ նետուեցաւ։ Փոքր զաւակը տարին քիւրտերը եւ այլեւս չգտնուեցաւ անոր հետքը։

Մնացեալը տխուր, դառն ու դաժան պատմութիւնն է հայ դիւցազնուհիին, որ աւելի քան յիսուն տարի քայլ առ քայլ հետեւեցաւ իր ժողովուրդի կեանքին։ Եղաւ Վան եւ ռուսական զօրքերու նահանջէն ետք, Վասպուրականի եւ Սասունի գաղթական ժողովուրդին հետ անցաւ Երեւան, ուր մնաց մինչեւ Հայաստանի Հանրապետութեան խորհրդայնացումը եւ հակադաշնակցական ալիքի սաստկացումին հետ անցաւ Պոլիս՝ հոնկէ ալ Աղեքսանդրիա, Եգիպտոս, ուր մինչեւ մահ մնաց ու ապրեցաւ Հայկ Խանամիրեանի ընտանիքին հետ։
Տարագիր իր կեանքը շնչաւորեց Երկրի կարօտով ու անխոնջ վկայութեամբ հերոսական այն պայքարին մասին, որ իրեն վիճակուեցաւ Սասնոյ լեռներուն վրայ, Տարօնի Առիւծին կողքին։
Իր մահէն 45 տարի ետք, 1998ին, Հայաստանի Հանրապետութեան 80ամեակին առիթով, Սօսէ Մայրիկի աճիւնները տեղափոխուեցան հայրենիք ու հայ ժողովուրդի ֆետայական շարժման կանացի՝ մայրակա՛ն ոգին իր վերջնական հանգիստը գտաւ Եռաբլուրի մէջ։

 

 

 

 

Πηγή: azador.gr

Διαβάστε περισσότερα...

"Η Τουρκία δεν θέλει λύση στη Κύπρο".Το γράφει τουρκοκυπριακή εφημερίδα

Αναρωτιέμαι… Αν η πλευρά των Ελληνοκυπρίων δεχόταν όλους τους όρους που βάζει στο τραπέζι η τουρκική πλευρά, άραγε θα υπήρχε λύση στο νησί ; Ξέρω βέβαια ότι οι όροι που θέτει στο τραπέζι η τουρκική πλευρά είναι τόσο σκληροί που δεν θα μπορέσουν να γίνουν δεκτοί από την ελληνοκυπριακή πλευρά….

Ας κάνουμε όμως μια υπόθεση εργασίας μαζί σήμερα….Και ας πούμε πως η ελληνοκυπριακή πλευρά δέχτηκε αυτούς τους όρους…Θα υπήρχε λύση ; Να πω αμέσως την γνώμη μου … Δεν θα υπήρχε ! Γιατί δεν θα υπήρχε ; Διότι αυτή η διαδικασία στήθηκε από τους σεναριογράφους για να αποτύχει…

Και η ημερομηνία λήξης του αδιεξόδου δεν ήρθε ακόμη…Άλλωστε αν είχε έρθει ξέρουν καλά τι θα έκαναν…Και μάλιστα δεν θα ήταν καθόλου δύσκολο…Οι αρχιτέκτονες του προβλήματος εύκολα θα έκαναν μια ρύθμιση… Μήπως πιστεύετε πως το Κυπριακό δεν λύνεται τόσα χρόνια από το γινάτι των δύο κοινοτήτων ; Αν το πιστεύετε αυτό σημαίνει πως είστε πολύ αφελείς…Ή δεν γνωρίσατε καλά τον κόσμο…

Ας πούμε όμως πάλι πως η ελληνοκυπριακή πλευρά δέχτηκε τα πάντα…Τι γίνεται ; Η τουρκική πλευρά για να οδηγήσει την κατάσταση στο πουθενά, θα προβάλλει και νέα αιτήματα στο τραπέζι… Και μάλιστα από αυτά που δεν μπορούν με τίποτε να γίνουν δεκτά… Τι είδους ; Θα δείτε μπορεί να αλλάξουν γνώμη και για την ομοσπονδιακή λύση… Μπορεί να πουν πως ¨Σκεφτήκαμε και κρίναμε πως η καλύτερη λύση για την κοινότητα μας είναι ο διαχωρισμός¨… Φυσικά και μπορεί να το πουν. Γιατί να μην το πουν ; Αφού πρόθεση τους είναι να μην υπάρξει λύση, τότε σίγουρα θα βρούνε έναν λόγο… Μα αυτός δεν είναι και ο λόγος που οι διεθνείς δυνάμεις τόσα χρόνια δεν άσκησαν κάποια αποτελεσματική πίεση στην Τουρκία για το θέμα της Κύπρου ; Διότι δεν θέλουν να περατώσουν την διαδικασία του αδιεξόδου. Αυτός ήταν και ένας από τους στόχους του σχεδίου Αννάν…Έκαναν ότι μπορούσαν για να μην πουν ¨ναι¨ οι Ελληνοκύπριοι. Έτσι άνοιξαν το δρόμο για την Τουρκία και μπλόκαραν εντελώς την επίλυση.

 

 

Πηγή: onalert.gr

Διαβάστε περισσότερα...

Τουρκία: Δηλαδή επειδή ένας ρωμαλέος νέος σκότωσε ένα υποκείμενο ονόματι Χράντ ήταν κακό;

Το περιοδικό Statüko που εκδίδεται στην Σαμψούντα έγραψε πως η δολοφονία του Ντινκ ήταν δικαιολογημένη και πρόσθεσε : Εάν το κράτος δεν πράττει τα αναγκαία, τότε επεμβαίνει το έθνος¨.
ΣΑΜΨΟΥΝΤΑ – Ο Οκαν Μπας-αρχισυντάκτης του διμηνιαίου περιοδικού Statüko στο άρθρο του γράφει τα εξής : ¨Ο Ογούν Σαμάστ ένας ρωμαλέος νέος αντιμετώπισε μια βαριά ποινή επειδή σκότωσε ένα υποκείμενο ονόματι Χραντ που έφτασε να πει πως «Το αίμα του τούρκου είναι βρώμικο», Δηλαδή έκανε κάτι κακό ;¨. Στο άρθρο του Μπας στο τεύχος του περιοδικού Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2012 αναφέρει τα εξής :
¨Ποια είναι η αιτία αυτής της αντισυμπάθειας ; Για ποιο λόγο πολίτες που προσπαθούν να διαφυλάξουν τις εθνικές και πνευματικές αξίες ενός κράτους όπως η Τουρκία, αντιμετωπίζουν τόσο ανελέητες συμπεριφορές ; Είναι γνωστό πως ο Ογούν Σαμάστ ένας ρωμαλέος νέος αντιμετώπισε μια βαριά ποινή επειδή σκότωσε ένα υποκείμενο ονόματι Χραντ που έφτασε να πει πως «Το αίμα του τούρκου είναι βρώμικο», Δηλαδή έκανε κάτι κακό ; Κατά την γνώμη μου όποιος προσβάλει με βαριές προσβολές αυτό το έθνος πρέπει να πεθάνει. Εάν το κράτος δεν κάνει την δουλειά που πρέπει, αλλά επιδοκιμάζει τον ξένο που λέει πως «Το αίμα του Τούρκου είναι βρώμικο¨ και για να γίνει αρεστό στους Αρμένιους παραβιάζει ξεκάθαρα την αρχή του εθνικισμού, τότε συγχωράτε με αλλά σε αυτό το σημείο επεμβαίνει το έθνος και αυτό το άτομο δεν έχει κανένα νόημα να δικαστεί. Ένα από τα σημεία που δεν μπορούμε να αντιληφθούμε είναι το γεγονός πως πολίτες τουρκικής καταγωγής φτάνουν να φωνάζουν στους δρόμους πως ¨Είμαστε όλοι Αρμένιοι¨. Μα φίλοι μου μέχρι σήμερα δώσαμε εκατομμύρια μάρτυρες. Πόσους πολίτες αρμενικής καταγωγής είδατε να χύνονται στους δρόμους και να φωνάζουν ¨Είμαστε όλοι Τούρκοι¨ ή ¨Είμαστε όλοι Τούρκοι στρατιώτες ¨ ; Εάν είναι να συνεχίσετε αυτήν τη προκλητική προπαγάνδα πως «όλοι είμαστε Αρμένιοι¨, η Αρμενία εκεί είναι φίλοι, να πάτε εκεί. Εδώ είναι Τουρκία. Να μάθετε τη θέση σας !¨.
Εφ. Ραντικάλ
Διαβάστε περισσότερα...
Συνδρομή σε αυτήν την τροφοδοσία RSS

Στον διαδικτυακό τόπο μας χρησιμοποιούμε Cookies με σκοπό τη βελτίωση της online εμπειρίας σας. Επιλέγοντας να συνεχίσετε την περιήγησή σας σε αυτόν, αποδέχεστε αυτομάτως τη χρήση των cookies. Περισσότερα...

Πολιτική Απορρήτου - Όροι Χρήσης - Περιορισμός Ευθύνης - Επικοινωνία Σχετικά με Προσωπικά Δεδομένα
Αποδέχομαι