Το στρατηγικό και στρατιωτικό παράδειγμα της Μάλτας

15 Μαϊ 2011

Γράφει ο Νικόλαος Λυγερός

Όταν ασχολούμαστε αποκλειστικά με ενδογενή δεδομένα, έχουμε την εντύπωση ότι η κατάστασή μας είναι ιδιάζουσα και διατυπώνουμε περίεργες απόψεις περί μοναδικότητας. Αυτή η κρατική μορφή σολιψισμού, όχι μόνο δεν οδηγεί πουθενά, αλλά δικαιολογεί και μία απαράδεκτη αδράνεια. Ας εξετάσουμε μερικές αλήθειες, τις οποίες δεν πρέπει να ξεχάσουμε, για να κατανοήσουμε τα γεγονότα που θα μελετήσουμε. Η Αυστρία, ως διάδοχος της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, κατέχει το παγκόσμιο ρεκόρ συγκρούσεων με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι Γάλλοι κι οι Γερμανοί έχουν την ίδια καταγωγή. Η Κύπρος έχει κατεχόμενα, αλλά κατάφερε διακρατικές συμφωνίες όσο αφορά στην ΑΟΖ. Η Γαλλία έχει τη δεύτερη μεγαλύτερη ΑΟΖ στον κόσμο. Η Κύπρος, η Ρόδος κι η Μάλτα έχουν ως κοινό ιστορικό πλαίσιο τους Ιππότες. Το Βέλγιο κι η Ελβετία έχουν ψηφίσει την ποινικοποίηση της μη αναγνώρισης της γενοκτονίας των Εβραίων και των Αρμενίων. Η γενοκτονία των Αρμενίων έχει αναγνωρισθεί από 41 κράτη και από το Ευρωκοινοβούλιο. Το παράξενο είναι ότι όλες αυτές οι αλήθειες φαίνονται περίεργες. Και μερικές μάλιστα, αδιανόητες ακόμα και σε ειδικούς. Κι όμως, θέλουμε δεν θέλουμε, υπάρχουν. Στην πατρίδα μας, δεν δίνουμε έμφαση σε αυτές και καταλήγουμε σε ανελέητα λάθη στις αναλύσεις μας. Με τελικό αποτέλεσμα να θεωρούμε ότι ένα μικρό κράτος δεν μπορεί να έχει υψηλή στρατηγική. Ξεχνάμε, βέβαια, λόγω άγνοιας, το στρατηγικό και στρατιωτικό παράδειγμα της Μάλτας. Ποιος από εμάς μπορεί να φανταστεί, δίχως να δει έναν ειδικό χάρτη, το μέγεθος της ΑΟΖ και του FIR της Μάλτας; Ποιος από εμάς μπορεί να μην αναγνωρίσει τη γεωστρατηγική θέση της Μάλτας στο κέντρο της Μεσογείου; Ποιος μπορεί να αγνοήσει το ρόλο της Μάλτας ως ασπίδας της χριστιανοσύνης; Όλες αυτές οι ερωτήσεις δεν είναι ρητορικές. Ανήκουν αποκλειστικά στο χώρο της μαιευτικής, σύμφωνα με την περίφημη ορολογία του Σωκράτη. Οι απαντήσεις θέτουν ένα ιδιόμορφο πεδίο, όπου μπορούμε να παρουσιάσουμε τη δράση, η οποία εξηγεί πώς ένα μικρό νησί της Μεσογείου αντιστάθηκε στις πολιορκίες μίας ολόκληρης Αυτοκρατορίας, η οποία θεωρήθηκε αήττητη έως την κατάρρευσή της μπροστά στην θυσία των Ιπποτών της Μάλτας. Η Μάλτα μέσω της ύπαρξής της και της ιστορίας της αποδεικνύει επί του πρακτέου ότι είναι η υψηλή στρατηγική και μόνο που την κράτησε ζωντανή κι ελεύθερη στο πέρασμα των αιώνων. Δεν συρρικνώθηκε και μάλιστα αποτελεί και πηγή έμπνευσης με την αναγέννηση των Ιπποτών της. Δεν παρέμεινε ποτέ σε ένα ενδογενές πλαίσιο. Ήταν κι είναι πάντα ανοιχτή στον κόσμο κι ακολουθεί πιστά αξίες του ουμανισμού. Παράγει έργο σε πολλούς τομείς, δίχως να περιμένει να την σώσουν οι άλλοι. Δεν προσπαθεί, δημιουργεί. Ακόμα και το σχήμα του σταυρού της είναι παγκοσμίως γνωστό. Όλο αυτό το πεδίο δράσης και κάποτε μάχης, υπάρχει, διότι η Μάλτα λειτούργησε και λειτουργεί πάντα σ' ένα δίκτυο συμμαχικό. Δεν προσποιείται ότι παίζει μόνη της σ' ένα πλαίσιο της θεωρίας αποφάσεων, παίρνει αποφάσεις μέσα στο πεδίο της θεωρίας παιγνίων. Είναι ανεξάρτητη, αλλά εντάχθηκε το 2004 στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν είναι στο περιθώριο, αλλά αποτελεί πόλο έλξης. Η Μάλτα είναι χειροπιαστό παράδειγμα της πολιτικής βούλησης σ' ένα γεωστρατηγικό πεδίο, όπου δρα η υψηλή στρατηγική. Ας μην το ξεχάσει η πατρίδα μας.

Το τελευταία αρμένικο χωριό της Τουρκίας

12 Μαϊ 2011

Του Αλεξάντερ Κρίστι-Μίλερ για τους Southeast European Times στο Βακιφλί.

Στην επαρχία Χατάι, οι κάτοικοι του τελευταίου αρμένικου χωριού της Τουρκίας αγωνίζονται για να κρατήσουν την κοινότητά τους.

Επιφανειακά, είναι δύσκολο να δεις γιατί κάποιος θα ήθελε να εγκαταλείψει το Βακιφλί. Κουρνιασμένο σε μια βουνοπλαγιά, με θέα τη θάλασσα, το χωριό είναι ένα γαλήνιο, ειδυλλιακό σημείο, που ο καθαρός μεσογειακός του αέρας είναι γεμάτος με το άρωμα των πορτοκαλόδεντρων.

Ωστόσο, οι 135 κάτοικοι του χωριού έχουν έναν ιδιαίτερο λόγο για να κρατήσουν ζωντανή τη μικρή τους κοινότητα: το δικό τους είναι το τελευταίο αρμένικο χωριό στην Τουρκία που επέζησε των καταστροφικών θηριωδιών του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου κατά τον οποίο θανατώθηκαν σχεδόν 1,5 εκατ. Αρμένιοι.

Όπως και με πολλά άλλα χωριά σε όλη την Τουρκία, η μείωση του εισοδήματος από τη γεωργία, σε συνδυασμό με τα θέλγητρα της αστικής ζωής, σημαίνει ότι το Βαφικλί φθίνει ανελέητα.

"Είμαστε πολύ λίγοι και γερνάμε" είπε ο Μπερκ Καρτούν, ο δήμαρχος του χωριού. "Όλοι οι νέοι φεύγουν. Οι νέοι τελειώνουν το πανεπιστήμιο και τώρα αναζητούν να κάνουν κάτι άλλο".

Το Βαφικλί οφείλει τη μοναδική του επιβίωση σε ένα μίγμα ανδρείας και τύχης. Το 1915, η κυβέρνηση των νεοτούρκων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας διέταξε την απέλαση όλων των Αρμενίων στην Τουρκία στην έρημο της Συρίας.

Για τους περισσότερους αυτό ισοδυναμούσε με θανατική καταδίκη και έτσι οι κάτοικοι του Βακιφλί και πέντε άλλων χωριών της επαρχίας Χατάι, που σήμερα ζουν κοντά στα σύνορα με την Συρία, οπλίστηκαν και πήραν τα βουνά.

Περίπου 5.000 άνθρωποι έμειναν επί 53 ημέρες στην κορυφή του όρους Μούσα Νταγκ, το οποίο δεσπόζει πάνω από το Βαφικλί, προβάλλοντας αντίσταση στις απόπειρες των οθωμανικών δυνάμεων να τους εκτοπίσουν.

Με τα τρόφιμα να τους τελειώνουν, τράβηξαν την προσοχή ενός γαλλικού πολεμικού πλοίου υψώνοντας ένα λάβαρο και έτσι σώθηκαν και τους μετέφεραν σε συμμαχικά στρατόπεδα προσφύγων μέχρι που επέστρεψαν, κατά τα τέλη του πολέμου, όταν η επαρχία Χατάι ήταν υπό γαλλική κυριαρχία.

Όταν η επαρχία επανήλθε στην τουρκική κυριαρχία το 1939, πέντε από τα χωριά επέλεξαν να μεταναστεύσουν στο Λίβανο, και έτσι απέμεινε μόνο το Βακιφλί.

"Είμαστε υπερήφανοι για αυτή την ιστορία μας" είπε ο Πάνος Καπάρ, ένας 79-χρονος παραγωγός πορτοκαλιών. "Πολεμήσαμε στο παρελθόν και τώρα όλοι θα πρέπει να μας δεχτούν".

Σήμερα, αγωνίζονται και πάλι. Κατά τα τελευταία 15 χρόνια ο αριθμός τους μειώθηκε από τους περίπου 180 κατοίκους στο σημερινό τους αριθμό, με πολλούς να έχουν μετακομίσει στην Ιστανμπούλ.

Είναι μια εικόνα που αντανακλάται σε όλη την τουρκική επικράτεια. Το 1990, σχεδόν ο μισός πληθυσμός της χώρας χαρακτηριζόταν ως αγροτικός, όμως ο αριθμός αυτός μέχρι το 2008 είχε πέσει λίγο κάτω από το 32%.

Τα πορτοκάλια είναι το κύριο εισόδημα του Βαφικλί και το 2004 δημιουργήθηκε συνεταιρισμός. Όλοι οι παραγωγοί του χωριού αποφάσισαν να ξεκινήσουν τις βιολογικές καλλιέργειες και να προσπαθήσουν να αυξήσουν τα κέρδη. Ένας μικρός πάγκος στο χωριό πουλά τοπικό κρασί, ποτά, κονσέρβες και σαπούνι σε ένα σταθερό αλλά μικρό αριθμό τουριστών.

"Νομίζω πως θα επιβιώσουμε" είπε ο Καπάρ. "Οι νέοι άνθρωποι σκέφτονται να επενδύσουν εδώ για να τραβήξουν τουρίστες -- ένα εστιατόριο και άλλα πράγματα -- αλλά αυτό θα γίνει βήμα-βήμα, δεν μπορεί να γίνει αμέσως".

Οι κάτοικοι του Βαφικλί φέρουν το πρόσθετο φορτίο ότι ζουν σε μία χώρα η οποία είναι πολύ ανήσυχη με τη θρησκευτική και την εθνοτική κληρονομιά της. Ξεκινώντας από το 1915, η μεγάλη αρμενική παροικία της Ανατολίας σφαγιάστηκε και εκδιώχθηκε σχεδόν όλη.

Περισσότερες από 20 χώρες αναγνωρίζουν τους σκοτωμούς ως γενοκτονία, ωστόσο η Τουρκία αμφισβητεί μανιωδώς το χαρακτηρισμό αυτό, λέγοντας ότι σκοτώθηκαν και πολλοί Τούρκοι και ότι δεν υπήρχε πρόθεση εξόντωσης των Αρμενίων.

"Η κουλτούρα του νέου τουρκικού κράτους βασίστηκε στην άρνηση της ποικιλομορφίας" είπε ο Ορχάν Κεμάλ Σενγκίζ, δικηγόρος και εξέχων ακτιβιστής υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

"προσπαθούσαν να δημιουργήσουν μια ομοιογενή κοινωνία, η οποία δεν εξέφραζε την πραγματικότητα της Ανατολίας.... Γιατί η Τουρκία δεν αντιμετώπισε ποτέ το παρελθόν της και δεν μπόρεσε να απαλλαγεί από τις ρατσιστικές τάσεις".

Στο Χατάι, όμως, που έχει ένα πλούσιο μίγμα Αράβων, Τούρκων, Μουσουλμάνων Αλεβί και διαφορετικών χριστιανικών θρησκευμάτων, οι κάτοικοι του Βακιφλί λένε ότι αισθάνονται άνετα.

"Στην [επαρχία] Χατάι υπάρχουν πολλές εθνικότητες και εμείς μένουμε εδώ για μακρά χρονική περίοδο" είπε ο Σεμ Καπάρ, ένας 33-χρονος κτηνίατρος ο οποίος γεννήθηκε στο Βαφικλί αλλά τώρα μένει στην κοντινή κωμόπολη του Σαμαντάγκ.

Πηγή: setimes.com